زمینه و هدف: جوامع جنگلی پیش از مرحله‌ی اوج از پویایی بسیار بالایی برخوردارند، به گونه‌ای که حتی تغییرات کوچک به وجود آمده در شرایط این توده‌ها می‌تواند با پاسخ ناگهانی نظیر تغییر گونه‌ی غالب و یا افزایش تعداد گونه‌های همراه در توده همراه باشد. هدف از این پژوهش پیش ‌بینی روند توالی توده های ممرز- راش (beech- hornbeam) به سمت راشستان در جنگل های طبیعی هیرکانی شمال ایران است.مواد و روش ها: پس از مطالعه های میدانی سه قطعه نمونه به مساحت یک هکتار ( 100× 100 متر) که شامل تیپ ممرز- راش (تیپ مرحله میانی توالی جنگل‌های هیرکانی) بودند انتخاب شد. در ابتدا چهار عامل آشکوب بندی گونه ای، نسبت تعداد نهال به پایه های مادری، درصد فراوانی خشکه دارهای توده و شاخص های تمایز قطری و ارتفاعی در قطعات نمونه اندازه گیری شد.یافته ها: نمودارهای آشکوب بندی گونه ای نشان دهنده حضور بارز گونه ی راش در آشکوب پایین هر سه توده با متوسط3/61 درصد می باشد و متوسط نسبت تعداد نهال به تعداد پایه های مادری برای گونه های راش و ممرز نیز به ترتیب 1/30 و3/2 می باشد. همچنین گونه ی ممرز بیشترین درصد فراوانی خشکه دارها را در قطعات نمونه با متوسط 67 درصد به خود اختصاص داده است. در نهایت نتایج حاصل از نمودارهای تمایز قطری و ارتفاعی به ترتیب با مقادیر 13/0 و 1/0 نشان دهنده رقابت بسیار شدید بین گونه ی راش و ممرز می باشد.بحث و نتیجه گیری: اندازه گیری رقابت در توده های طبیعی به همراه ترکیب نتایج آن با عواملی نظیر فراوانی خشکه دارها و نهال ها و همچنین آشکوب بندی در توده نشان از جایگزینی گونه ی راش به جای گونه ی ممرز دارد. Manuscript profile