زمینه و هدف: سلامت جسمی و روحی انسان تا حد زیادی به شرایط آب و هوایی مکان زیست او بستگی دارد. شناسایی عوامل محیطی ایجاد یا تشدیدکننده بیماری‌ها در بهینه کردن تصمیم‌گیری برای پیشگیری و کنترل می‌تواند مفید باشد. هدف از این تحقیق تحلیل مکانی بیماری‌های تنفسی و ارتباط آن با عوامل محیطی به‌منظور شناخت توزیع مکانی، کشف خوشه‌ها و مدل‌سازی پیش‌بینی مکانی است. روش بررسی: جمعیت موردمطالعه افراد دارای بیماری‌های تنفسی مراجعه‌کننده بین بازه زمانی1386 تا1396به مراکز درمانی و محدوده موردمطالعه استان کردستان است. با توجه به پراکندگی بیماران از آماره بیضوی انحراف استاندارد مکانی، میانه مکانی و شاخص موران جهت بررسی و برای مدل‌سازی با استفاده از متغیرهای مستقل گردوغبار، ارتفاع، جهت شیب و دما از روش رگرسیون مکانی استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که جهت بیضوی مکانی سه برابر انحراف استاندارد شمال غربی جنوب شرقی است که نشان می‌دهد بیش از 99 درصد این بیماری‌ها در این راستا گسترش دارد. شاخص 82/0 موران نیز نشان‌دهنده وجود خودهمبستگی مکانی و تعداد بیماری در سطح معناداری 99 درصداست. در مدل‌سازی مکانی جهت پیش‌بینی پراکندگی مکانی بیماری علامت مثبت ضرایب به‌دست‌آمده برای گردوغبار و دما با بیماری نشان‌دهنده ارتباط مستقیم و ضرایب منفی بین ارتفاع و شیب نشان‌دهنده رابطه غیرمستقیم با بیماری است. همچنین مدل‌سازی نشان داد که گردوغبار مهم‌ترین پارامتر در پیش‌بینی بیماری است. بحث و نتیجه‌گیری: مقدار 82/0 R2= بیانگر این است که مدل استخراج‌شده قادر است به‌طور کامل متغیر وابسته یعنی بیماری تنفسی در استان کردستان را با در نظر گرفتن متغیرهای مستقل محیطی پیش‌بینی کند. با استفاده از نقشه پیش‌بینی به‌دست‌آمده می‌توان مناطق در معرض ابتلا به بیماری تنفسی را در راستای بهبود فرآیند تصمیم‌گیری تخصیص و توزیع مکانی خدمات بهتر شناسایی کرد. Manuscript profile