زمینه و هدف: حذف آمونیوم از پساب ها درتصفیه خانه های فاضلاب به دلیل تأثیرات خطرناک و سمی آن بر سلامتی انسان و منابع بیوتیک ضروری است. هدف از انجام این مطالعه بررسی پارمترهای عملیاتی بر راندمان فرایند زدایش با هوا ، تعیین اولویت و درجه تاثیر آنها بر حذف آمونیوم و مقایسه راندمان حذف آمونیم طی فرایند زدایش توسط هوا در تصفیه خانه های فاضلاب شهری با استفاده از فاضلاب مصنوعی و واقعی بود. روش بررسی: در این مطالعه تاثیر هر یک از پارمترهای عملیاتی بر روی راندمان حذف آمونیوم شامل غلظت آمونیوم ورودی، pH و دما طی فرایند زدایش با هوا به ترتیب برای فاضلاب مصنوعی و واقعی، بر اساس روش های استاندارد (نسلریزاسیون و تهیه محلول های استاندارد) و با استفاده از اسپکتروفتومتر، pH سنج و ماژول دما بررسی شد. این مطالعه در بهمن ماه 1397 انجام پذیرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که حداکثر راندمان حذف آمونیوم طی فرایند زدایش توسط هوا برای فاضلاب مصنوعی با نسبت هوا به آب 80 و غلظت آمونیوم ورودی 6/59 میلی گرم در لیتر ، pH 05/12و دمای 3/46 درجه سانتی گراد 91% است. همچنین نتایج مطالعه در زمینه بررسی راندمان حذف آمونیوم در تصفیه خانه های فاضلاب شهری نشان داد که راندمان حذف حداکثری 91% برای فاضلاب واقعی (پساب مخزن ته نشینی اولیه) با نسبت هوا به آب 80 و غلظت آمونیوم ورودی 04/61 میلی گرم در لیتر،pH 53/12و دمای 9/45 درجه است. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج مدل رگرسیون تک متغییره به ترتیب غلظت آمونیوم ورودی˂ دما ˂ pH بیشترین میزان تاثیر را بر راندمان حذف آمونیوم در فاضلاب مصنوعی و فاضلاب واقعی دارند. در مدل رگرسیون چند متغییره به ترتیب تاثیر دما وpH بر راندمان حذف آمونیوم در فاضلاب مصنوعی و فاضلاب واقعی افزایشی و کاهشی است. بر اساس یافته های این مطالعه، فرایند زدایش توسط هوا می تواند با موفقیت به منظور حذف آمونیوم از پساب تصفیه خانه های فاضلاب شهری به ویژه برای مناطق گرمسیری به کار رود. Manuscript profile