زمینه و هدف: افزایش تجاوز به بستر و حریم رودخانه‌ها به یک فرابحران تبدیل شده است. این تجاوز به شیوههای گوناگونی مانند ایجاد و احداث اعیانی‌های غیرمجاز، برداشت غیرقانونی و بیرویه شن و ماسه، تخریب رودخانه، تخلیه نخاله و زباله، حفر چاه و غیره صورت می‌پذیرد. عوامل متعددی اعم از وضع قوانین نامناسب، ضعف نظام اجرایی و مشکلات سیستم قضایی در بروز معضلات مزبور نقش اساسی داشته است. هدف پژوهش، بررسی مشکلات زیست محیطی عدم رعایت حریم رودخانه‌ها و راهکارهای کاهش آن می‌باشد. روش بررسی: این پژوهش از نوع پژوهش توصیفی – تحلیلی و تحقیقی محسوب می‌شود چون به یافته‌های جدید دست می‌یابیم.از آنجا که به تعیین و شناسایی مشکلات زیست‌محیطی عدم رعایت حریم رودخانه‌ها می‌پردازد، از نوع کاربردی به شمار می‌رود. روش گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای است. برای گردآوری اطلاعات با مراجعه به سازمان‌های مربوطه از جمله وزارت نیرو، منابع آب و خاک اطلاعات مورد نیاز مربوط به حریم رودخانه‌ها در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰ گردآوری گردید. بخشی از اطلاعات تصاویر ماهواره‌ای و هوایی به دست آمده است. یافته‌ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد اجرای ناقص قانون توزیع عادلانه آب و آییننامههای مربوطه، چندگانگی مدیریت بر بستر و حریم رودخانهها، وجود خلاءهای قانونی، فقدان سند مالکیت برای بستر رودخانه‌ها و دادرسی ناکارآمد آب در قبال متجاوزین سبب شده تا این ثروت عمومی جولانگاه تجاوز و تصرف قرار گیرد. بحث و نتیجه گیری: مهمترین نتیجه حاصل از این پژوهش عبارت است این که، یکی از مهمترین دلایل وقوع سیل و آبگرفتگی عدم رعایت حریم رودخانه در مناطق مختلف سطح کشور می‌باشد. Manuscript profile