تخریب روز افزون اکوسیستم جنگلی زاگرس در سال‌های اخیر ضرورت مطالعات ارزشگذاری در این حوزه را دوچندان نموده است. توسعه سریع در روش های ارزیابی اقتصادی در دهه‌های اخیر امکان استفاده از مفهوم پرداخت برای خدمات اکوسیستم را به منظور حفظ کارکردهای زیستگاهی و تنوع‌زیستی جنگل فراهم نموده است. در این تحقیق، ارزش کارکرد حفاظت از خدمات زیستگاهی جنگلهای زاگرس شمالی در حوزه سروآباد استان کردستان از طریق روش ارزشگذاری مشروط و مدل لاجیت برآورد گردید. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از 260 پرسشنامه تمایل به پرداخت که بر اساس فرمول کوکران بدست آمده تکمیل شد. سازگاری درونی گویه‌ها و پایایی پرسشنامه‌ها از طریق آلفای کرونباخ (77/6) و روا‌یی گویه‌ها و پرسش‌ها نیز با داوری تعدادی از اساتید و کارشناسان آشنا به موضوع مورد تایید قرار گرفت. میزان تمایل به پرداخت افراد برای کارکرد حفاظت زیستگاه از طریق مدل رگرسیونی لاجیت و با استفاده از روش میانه تمایل به پرداخت محاسبه گردید. مقدار مورد انتظار تمایل به پرداخت برای حفاظت از ارزش زیستگاهی منطقه مورد مطالعه در این تحقیق برابر با 52825/8 ریال به دست آمد. همچنین ارزش سالانه حفاظت زیستگاه و حیات‌وحش حوزه آبخیز سروآباد برابر با 21254/6 میلیون ریال و ارزش حفاظتی و زیستگاهی سالانه کل حوزه (در هکتار) برابر با 58/6 میلیون ریال برآورد گردید. نتایج این پژوهش موید این موضوع است که احتمال پذیرش تمایل به پرداخت در افرادی که قبلاً از منطقه بازدید کرده‌اند، افرادی که عضو سازمانهای محیط‌زیستی بوده و یا گرایش محیط‌زیستی دارند به میزان قابل توجهی بیشتر از افرادی است که فاقد این ویژگی‌ها می‌باشند. ارزش برآورد شده در این پژوهش، برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران توجیه کمی و قابل قبول جهت حمایت و حفاظت از جنگلهای زاگرس خواهد بود. Manuscript profile

اهمیت اکوسیستمی گونه بنه و اقتصادی محصول سقز خام حاصل از آن از نظر ایجاد درآمد برای جوامع محلی مورد توجه دولت می‌باشد. هدف از این مطالعه بررسی ویژگی های ساختاری گونه بنه، میزان تولید و ارزش اقتصادی صمغ آن در جنگل‌های زاگرس است. توده‌های جنگلی مورد مطالعه به ترتیب با مساحت حدود 700، 2100، 700 و 1000 هکتار در سامان‌های عرفی کمره علیرضاوندی، چشمه سفید، باپیر و بلاله در شهرستان گیلان غرب در یک منطقه کوهستانی و جنگلی واقع گردیده است. پس از جنگل‌گردشی با استفاده از نقشه‌های موجود محدوده‌ رویشگاه‌های مورد نظر تعیین گردید. آماربرداری به روش نمونه‌برداری تصادفی منظم و با قطعات نمونه‌ 0/4 هکتاری انجام گردید. نتایج نشان داد میانگین قطر برابرسینه درختان بنه، میانگین تعداد درختان بنه قابل بهره‌برداری و سطح تاج درختان بنه موجود در سامان‌های عرفی‌ کمره علیرضاوندی، باپیر، چشمه سفید و بلاله به ترتیب 31/9، 35/5، 39/3 و 30/2 سانتی‌متر، 30/15، 58/3، 44/45 و 32/25 اصله در هکتار، 41، 34/3، 30/9 و 29/6 مترمربع در درخت است. ارتفاع کل درختان بنه در سامان‌های عرفی‌ کمره علیرضاوندی، باپیر، چشمه سفید و بلاله به ترتیب 5/6، 6/1، 5/4 و 4/2 است. در سامانه‌های کمره علیرضاوندی، باپیر، چشمه‌سفید و بلاله میانگین وزن سقز در هر هکتار به ترتیب، 6/8، 7/45، 8/5 و 6/ 4 کیلوگرم و میزان درآمد خالص حاصل از بهره‌برداری صمغ بنه برای هر خانوار شامل 28/3، 16/3، 34/8 و 11/7 میلیون ریال است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد آگاهی از ویژگی‌های ساختاری و پتانسیل تولید سقز درختان بنه در اکوسیستم‌های جنگلی مورد مطالعه و استخراج اصولی صمغ آنها بر اساس توان رویشگاه گام مهمی در جهت حفاظت از این گونه و افزایش درآمد روستاییان و توان‌افزایی جوامع محلی است. Manuscript profile

با افزایش توجه به کاربری‌های اکوسیستم، توجه نهادهای دانشگاهی، حافظان محیط زیست، تصمیم‌سازان و متولیان به خدمات اکوسیستمی با رشد فزاینده‌ای مواجه شده است. شناسایی و ارزیابی کمی مهم‌ترین تولیدات و خدمات اکوسیستمی، ترسیم وضعیت کنونی و پیش‌بینی تغییرات مربوط به خدمات اکوسیستمی اهداف اصلی این پژوهش است. به منظور انجام این مطالعه، برای ارزیابی شماری از تغییرات کاربری منتخب برای حوضه جنگلی دو هزار-سه هزار از تلفیقی از روش‌های مشارکتی و مدل‌سازی استفاده شده است. برای انجام ارزیابی مهم‌ترین خدمات اکوسیستمی موجود در محدوده حوضه‌ تعیین شده، تعیین قلمروی منطقه مورد مطالعه، تعهدپذیری در قبال سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی، ارزیابی قلمروی اولیه، برنامه‌ریزی برای ارزیابی خدمات، انتخاب شیوه‌های مناسب برای زمینه‌ شناسایی شده در سایت، تعیین وضعیت بدیل متناسب با تغییر مدیریت یا سیاست برنامه‌ریزی شده، انتخاب شیوه‌های مناسب برای هر یک از خدمات اکوسیستمی شناسایی شده و تحلیل نتایج و اطلاع رسانی در مورد آنها انجام شده است. نقشه کاربری اراضی دو هزار-سه هزار برای سال‌های‌ 1987 و 2014 نشان داد که کاربری اراضی در چهار گروه اصلی جنگل، مرتع، زمین‌های زراعی و اراضی عاری از پوشش طی 27 سال دچار تغییراتی شده‌اند. به طورکلی، به ازای کاهش سطوح جنگلی، در سایر کاربری‌ها تغییراتی ایجاد شده است. نتایج به دست آمده از تفسیر تصاویر ماهواره‌ای در تلفیق با بازدیدهای میدانی و سایر مستندات موجود، نشان داد که وسعت کاربری اراضی جنگل از 33348 هکتار در سال 1987 به 24248 هکتار در سال 2014 کاهش یافته است. نتایج ارزیابی کمی نیز نشان داد که در سناریوی آینده، کاهش حدود 0/8 درصد سطح جنگل‌های متراکم و 0/58 درصد جنگل‌های نیمه متراکم قابل پیش‌بینی است. Manuscript profile

جوامع محلی به طور مستقیم با عرصه‌های طبیعی وابسته بوده و اکوسیستم را تحت تاثیر قرار می دهند. هدف از انجام این بررسی شناخت دقیق مهمترین تخلفات موثر در تخریب منابع طبیعی با استفاده از پرونده های حقوقی منابع طبیعی بود. برای انجام این مطالعه، از پرونده‌های حقوقی سال‌های 1385 تا 1395 در بایگانی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان گیلان غرب برای روستاهای چله، گواور و گورسفید استفاده شد. با مطالعه پرونده‌ها، نوع تخلف و میزان آن ثبت و مواد قانونی از فصل ششم قانون حفاظت و بهره‌‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور مصوب سال 1346 مورد بررسی قرار گرفت. در تحقیق حاضر به‌منظور ارزیابی تخلفات حوزه منابع طبیعی، از شیوه توصیفی- تحلیلی در قالب روش تحلیل محتوی کمّی استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین پرونده جرایم مربوط به آتش‌سوزی (211 پرونده) بود، درحالی که فراوانی قطع نهال و درخت به ترتیب برابر با 77 و 66 مورد بودند. فراوانی قطع نهال و درخت در طی زمان مورد مطالعه نشان داد بیشترین فراوانی تخلف مذکور در سال 1387 رخ داده بود که میزان آن به ترتیب برابر با 1624 و 1505 اصله نهال و درخت بودند. فراوانی موارد وقوع آتش سوزی نشان داد روند آن افزایشی بوده و بیشترین میزان آن در سال 1395 رخ داده است که برابر با 31 مورد بوده است. در سه روستای مورد مطالعه به تفکیک نیز فراوانی قطع نهال و درخت نسبت به سایر انواع تخلف بیشتر بود. نتایج آنالیز آماری برای بررسی معنی‌دار بودن اختلاف بین میانگین تخلفات حاکی از آن بود که سه روستا با هم فاقد اختلاف معنی‌دار بودند، درحالی که فراوانی قطع نهال و درخت دارای اختلاف معنی‌دار می‌باشد. همچنین در روستاهای گورسفید و چله، گواور و چله از لحاظ تعداد آتش‌سوزی تفاوت معنی‌داری وجود دارد اما روستاهای گورسفید و گواور اختلاف معنی‌داری با هم نداشتند. همچنین دام غیرمجاز و تعداد موارد آتش‌سوزی در بین روستاها دارای اختلاف معنی‌داری بودند. به طور کلی با نتایج به دست آمده، وجود انواع تخلفات از قبیل آتش سوزی، دام غیرمجاز، قطع درخت و نهال و قاچاق چوب، هیزم و ذغال در روستاهای مورد مطالعه اثبات گردید که در طی زمان منجر به تخریب طبیعت منطقه ‌گردیده است. بنابراین با توان‌افزایی و استفاده از آموزش جوامع محلی و فرهنگ‌سازی در استفاده از مواهب طبیعی و همچنین اعمال قوانین سختگیرانه برای متخلفان می‌توان در این زمینه اقدامات موثری انجام داد. Manuscript profile