مطالعه تنوع ژنتیکی برخی بوته‌های ژرم پلاسم چای شمال ایران (Camellia sinensis) با استفاده از صفات مورفولوژی

محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم

آرزو مهرآسا ¹ (گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری)
حسین مرادی ² (گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری)
داود بخشی ³ (گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان)
شاهین جهانگیرزاده خیاوی ⁴ (پژوهشکده چای، مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، لاهیجان، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/09/26 تاریخ پذیرش : 1402/01/02 تاریخ انتشار : 1402/11/23

کلید واژه: تنوع ژنتیکی, شمال ایران, موفولوژی, ارقام چای,

چکیده مقاله :

چای (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze) از مهمترین محصولات منطقه شمال ایران می‌باشد از آنجا که بسیاری از بوته‌های چای منطقه به دلایل مختلف در معرض از بین رفتن قرار دارند، بنابراین داشتن اطلاعات درباره ژنتیک آن برای طراحی برنامه‌های اصلاحی جهت دست‌یابی به گیاهان مناسب و با اهداف خاص کمک شایانی است. در این بررسی 30 گیاه چای شامل نمونه‌های منطقه غرب و مرکز چایکاری به عنوان نمونه‌های بومی و سه گروه سریلانکایی، گرجستانی و آسامی به عنوان نمونه‌های خارجی با استفاده از 21 صفت کمی و کیفی با استفاده از ضریب تفاوت گاوور و الگوریتم UPGMA مورد بررسی تنوع ژنتیکی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تمام نمونه‌های چای گزینش‌شده ازنظر مرفولوژی مشابه یکدیگر بودند، اگرچه برخی از آن‌ها تفاوت‌های کوچکی در برخی ویژگی‌ها نشان دادند اما در کل دارای تفاوت معنی‌دار نبودند. بر اساس داده‌های حاصل دامنه تفاوت بین نمونه‌های مورد بررسی از 048/0 تا 499/0 با متوسط 265/0 بدست آمد. به‌منظور تعیین خویشاوندی ژنوتیپ‌های مورد بررسی و گروه‌بندی آن‌ها بر‌اساس صفات مورفولوژی در تجزیه خوشه‌ای در ضریب فاصله 29/0 نمونه‌های مورد بررسی در چهار گروه اصلی گروه‌بندی شدند. با توجه به نحوه گروه‌بندی مشاهده شد، توزیع نمونه‌های مورد مطالعه از الگوی خاصی پیروی نمی‌کند و با توزیع جغرافیایی هم خوانی ندارد. با توجه به نتایج تحقیق حاضر، تایید می‌شود که آنالیزهای مورفولوژیکی در چای برای تعیین تنوع و ارتباط ژنتیکی می‌توانند با موفقیت مورد بهره برداری قرار بگیرند. نتایج این مطالعه دریچه‌ای را برای مقابله با مشکل قدیمی طبقه‌بندی و شناسایی چای در ایران باز می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Tea (Camellia sinensis(L.) O. Kuntze) is one of most important crop in north of Iran, Today’s, many of these plants are at risk of disappearing therefore having information about genetic of them can help in designing of breeding programs. In this study, 30 tea bushes by using 21 quantitative and qualitative traits related to the leaves and stems of the tea plant was analyzed for genetic diversity using on Gower distances coefficient and UPGMA algorithm. The results of data analysis showed that all the selected tea samples were morphologically similar to each other, although some of them showed small and slight differences in some characteristics, but overall they did not have significant differences. Based on the obtained data, the difference between the studied samples ranged from 0.048 to 0.499 with an average of 0.265. In order to determine the relationship of the examined genotypes and grouping them based on the morphological traits in cluster analysis at the distance coefficient of 0.29, the examined samples were grouped into four main groups. According to the way of grouping, it was observed that the distribution of the studied samples does not follow a specific pattern and does not match with the geographical distribution. According to the results of the present research, it is confirmed that morphological analyzes in tea can be used successfully to determine genetic diversity and relationship. The results of this study open a window to deal with the old problem of classification and identification of tea in Iran.