اثربخشی آموزش مفاهیم روان‌شناسی مثبت بر انگیزه پیشرفت و کیّفیت زندگی دانشجویان

محورهای موضوعی : روان شناسی

سیمین جعفری ¹ (استادیار مرکز پژوهش‌های روان‌شناختی فارابی، تهران، ایران.)
سعید جهانیان ² (استادیار، روان‌شناسی سلامت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران.)
المیرا پناهی پارچین ³ (دانش آموخته کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/11/11 تاریخ پذیرش : 1400/01/22 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: انگیزۀ پیشرفت, روان‌شناسی, کیّفیت زندگی,

چکیده مقاله :

هدف اصلی پژوهش بررسی اثر‌بخشی آموزش مفاهیم روان‌شناسی مثبت بر انگیزۀ پیشرفت و کیّفیت زندگی دانشجویان بوده است. جامعۀ آماری شامل دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشتۀ روان‌شناسی نیم‌سال دوم 99-98 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌جنوب بود. گروه نمونه شامل 30 نفر از دانشجویان بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. این دانشجویان به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش(15) و گواه (15) قرار گرفتند. این پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. در این پژوهش از پروتکل شاینر و سلیگمن، آزمون انگیزه پیشرفت باهار گاوا و آزمون کیّفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده شد. گروه آزمایش به مدت شش هفته در جلسات هفته‌ای 90 دقیقه‌ای آموزش روان‌شناسی مثبت شاینر(2008) را دریافت کردند. تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده به روش آماری تحلیل کوورایانس انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که میان گروه آزمایش و گواه در انگیزش پیشرفت و کیّفیت زندگی، تفاوت معنادار وجود دارد. به‌عبارت دیگر دانشجویانی که در گروه آزمایش شرکت کردند و مورد آموزش مفاهیم روان‌شناسی مثبت قرار گرفتند، در نمرات انگیزش پیشرفت و کیّفیت زندگی افزایش بیشتری نسبت به گروه گواه نشان دادند. بر اساس نتایج، فرضیه تأیید شد. بنابراین، آموزش مفاهیم روان‌شناسی مثبت بر انگیزش پیشرفت و کیّفیت زندگی دانشجویان تأثیری مثبت و معنادار دارد. از این‌رو دانشجویان مانند همۀ انسان‌ها به انگیزش پیشرفت نیاز دارند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to evaluate the effectiveness of teaching the concepts of positive psychology to students on their achievement motivation and the quality of life. The statistical population included the postgraduate students of the second semester of 1398- 99 (2019 -2020) academic year of  Islamic Azad University, South Tehran Branch. The sample group included 30 students selected by available sampling method. They were randomly divided into experimental (15) and control (15) groups.  This quasi – experimental research included a pretest and a post test with a control group. The research tools included the Shiner and Seligman Protocol, Bahawu Bahareh motivation test and The Quality of Life Test of the World Health Organization. The experimental group received Shiner (2008) 90 minutes’ positive psychology training sessions for six weeks in weekly sessions. The collected data were analyzed by analysis of covariance. Research findings showed that there is a significant difference between the experimental and control groups in motivation for progress and quality of life. In other words, students who participated in the training sessions (the experimental group) demonstrate a meaningful increase in the scores achievement motivation and the quality of life tests than the control group. Therefore, the hypothesis was confirmed i.e. teaching the concepts of positive psychology has a positive and significant effect on students’ achievement motivation and quality of life. Therefore, it can be acknowledged that motivation has a fundamental role on the formation of personality, mental health and achievement of the students. So, students like all human beings need motivation to progress.

منابع و مأخذ:

بنی‌آدم‌، لیلا (1390). اثربخشی آموزش مهارت‌های تفکّر مثبت بر شادی دانش‌آموزان پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی‌، دانشکده علوم انسانی‌، دانشگاه تربیت مدرس‌، تهران.

برخوری‌، حمید‌.، رفاه‌، ژاله و فرحبخش‌، کیومرث (1388). اثربخشی آموزش مهارت های تفکر مثبت به روش گروهی بر انگیزش پیشرفت ، عزت نفس و شادی دانش آموزان پسر پایه اول دبیرستان جیرفت. فصلنامه رویکرد جدید در مدیریت آموزشی‌، 2 (5) 131-144.

چراغیان، محمد (1394). ارزیابی اثربخشی آموزش مثبت نگری بر افزایش احساس تعلق به مدرسه و روابط با دیگران در بین دانش‌آموزان دبیرستانی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره و راهنمایی‌، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی‌، دانشگاه علامه طباطبایی‌، تهران.

فرنام‌، علی و حمیدی، محمد (1394). اثربخشی آموزش اثبات گرایی در افزایش کیّفیت زندگی با تأکید بر قرآن و آموزه‌های اسلامی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی. 6(22)61-85.

فاضلی کبریا‌، مهناز‌، حسن‌زاده‌، رمضان‌‌، میرزاییان‌، بهرام‌، خواجوند خوشلی‌، افسانه‌ (1398). اثربخشی آموزش روانشناسی اثبات گرایانه با رویکرد اسلامی بر سرمایه روان‌شناختی بیماران قلبی عروقی‌، دین و سلامت،7(1):39-48.

عصارزادگان، مهسا و رئیسی، زهره (1398). اثربخشی آموزش مبتنی بر روان‌شناسی مثبت‌نگر بر کیّفیت زندگی و شادکامی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. فصلنامه علمی- پژوهشی روان‌شناسی سلامت، 30(8):97-116. doi: 10.30473/hpj.2019.40538.4025

عظیمی‌خویی‌، آرزو‌ و نوابی‌نژاد‌، شکوه (1394). اثربخشی آموزش مهارت های تفکر مثبت بر انگیزه پیشرفت دانش آموزان دختر در سال دوم متوسطه در مدارس غیرانتفاعی منطقه 5. فصلنامه خانواده و پژوهش.13(3):43-60.

غضنفری. فیروزه و هاشمی. شیما (1396). بررسی رابطه بین کیّفیت زندگی کاری و انگیزه پیشرفت در کادر درمانی بیمارستان شهدای عشایر خرم آباد. مجله بالینی پرستاری و مامایی، 6(1)30-39.

قربانی‌نیا، راحیل و ایزدی‌، فاطمه (1396). بررسی رابطۀ بین انگیزه پیشرفت تحصیلی با هوش هیجانی و کیّفیت زندگی در دانشجویان، پژوهش‌های سلامت محور،6(3):297-307.

جعفری مهدیه، بشارپور، سجاد و حاجلو، نادر (1394). اثربخشی آموزش روانشناسی مثبت گرا بر کیفیت زندگی زنان باردار، همایش ملی دستاوردهای جدید در آموزش، روان‌شناسی‌، حقوق و مطالعات فرهنگی- اجتماعی.

میرزایی فندخت، امید (1393). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های تفکّر مثبت بر کاهش میزان فرسودگی تحصیلی دانش آموزان پسر پایه اول دبیرستان شهرستان زیرکوه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره و راهنمایی‌، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی‌، دانشگاه علامه طباطبایی‌، تهران.

نیک‌منش، زهرا و دهی‌کانی، م.(1396). تأثیر آموزش روان‌شناسی مثبت گرا بر درک شایستگی و کیفیت زندگی کودکان مبتلا به تالاسمی‌، کارشناسی ارشد پایان‌نامه. روان‌شناسی عمومی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

Acharya, N. and Joshi, S. (2009). Influence of parents' education on achievementmotivation of adolescents. Indian Journal Social Science Researches, 6(1), 72-79.

Assarzadegan, M. and Raeisi, Z. (2019). The Effectiveness of Training Based on Positive-Psychology on Quality of life and Happiness of Patients with Type 2 Diabetes. QUARTERLY JOURNAL OF HEALTH PSYCHOLOGY, 8(30), 97-116. doi: 10.30473/hpj.2019.40538.4025. (Persian).

Azimi Khoii, A. and Navabi Nejad, S. (2015). The effectiveness of positive thinking skills training on the achievement motivation of female students in the second year of secondary education in non-profit schools in Region 5. Family and Research Quarterly 13(3):43-60 (In Persian).

Bani Adam, Leila .(2011). The effectiveness of positive thinking skills training on students' happiness. Master Thesis in Psychology, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian).

Barkhouri, H., Welfare, J. and Farahbakhsh, K. (2009). The effectiveness of teaching positive thinking skills in a group method on achievement motivation, self-esteem and happiness of first grade high school male students in Jiroft. Quarterly Journal of New Approach in Educational Management, 2 (5)131-144. (In Persian)

Bolier, L., Riper, H. and Smit, F. (2014). Positive psychology interventions: a meta-analysis of randomized controlled studies. BMC Public Health.

Chakhssi, F., Kraiss, J. T., Sommers-Spijkerman, M. and Bohlmeijer, E. T.(2018). The effect of positive psychology interventions on well-being and distress in clinical samples with psychiatric or somatic disorders: a systematic review and meta-analysis. BMC Psychiatry, 27;18(1):211. doi: 10.1186/s12888-018-1739-2.

Cheraghian, M.(2015). Evaluation of the effectiveness of positivity education on increasing the sense of belonging to school and relationships with others among high school students in Tehran. Master Thesis in Counseling and Guidance, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran(In Persian)

Farnam, A. and Hamidi.M.(1394). The effectiveness of positivism education in increasing the quality of life with emphasis on the Qur'an and Islamic teachings. Quarterly Journal of Counseling and Psychotherapy Culture. (In Persian).

Fazeli Kebria, M., Hassanzadeh, R., Mirzaeian, B. and Khajvand Khoshli, A.(2019). The effectiveness of positivist psychology education with Islamic approach on psychological capital of cardiovascular patients, religion and health،7(1):39-48. (In Persian).

Ghazanfari.F. and Hashemi.S.h.(2017). Investigating the relationship between quality of work life and motivation for progress in the medical staff of Nomadic Martyrs Hospital in Khorramabad. Clinical Journal of Nursing and Midwifery, 6(1)30-39. (In Persian).

GhorbaniNia, R. and Izadi, F. (2017). Investigating the Relationship between Academic Achievement Motivation with Emotional Intelligence and Quality of Life in Students, Journal of Health-Based Research،6(3):297-307. (In Persian)

Hendriks .T., Schotanus‑Dijkstra.M. and de Jong. J., (2019). The Efcacy of Multi‑component Positive Psychology Interventions: A Systematic Review and Meta‑analysis of Randomized Controlled Trials, Journal of Happiness Studies, https://doi.org/10.1007/s10902-019-00082-1.

Jafari M., Basharpour, S, Hajlou, N.(2015), The effectiveness of positive psychology education on the quality of life of pregnant women, National Conference on New Achievements in Education, Psychology, Law and Socio-Cultural Studies(In Persian)

Lyndon. M. and et al.(2017). Burnout, quality of life, motivation, and academic achievement among medical students: A person-oriented approach, Perspectives on Medical Education, 6, 108–114.

Miller, W. R. and Rollnick, S. (2012). Motivational interviewing: Helping people change. New York: Guilford Press.

Mirzaei Fandakht, O.(2014). Investigating the effect of positive thinking skills training on reducing the rate of academic burnout of first grade male high school students in Zirkuh city. Master Thesis in Counseling and Guidance, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Allameh Tabatabaei University, Tehran(In Persian)

Nikmanesh, Z. and Dhi Kani, M. (2017). The effect of positive psychology education on the perception of competence and quality of life of children with thalassemia, Iannameh M.Sc. in General Psychology, Sistan and Baluchestan University(In Persian).

Seligman, M.E.P.(1996). The optimistic child. New York: Harper Collins.

Seligman, M.E.P.(2002). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1): 5-14.

Acharya, N. and Joshi, S. (2009). Influence of parents' education on achievementmotivation of adolescents. Indian Journal Social Science Researches, 6(1), 72-79.

Assarzadegan, M. and Raeisi, Z. (2019). The Effectiveness of Training Based on Positive-Psychology on Quality of life and Happiness of Patients with Type 2 Diabetes. QUARTERLY JOURNAL OF HEALTH PSYCHOLOGY, 8(30), 97-116. doi: 10.30473/hpj.2019.40538.4025. (Persian).

Azimi Khoii, A. and Navabi Nejad, S. (2015). The effectiveness of positive thinking skills training on the achievement motivation of female students in the second year of secondary education in non-profit schools in Region 5. Family and Research Quarterly 13(3):43-60 (In Persian).

Bani Adam, Leila .(2011). The effectiveness of positive thinking skills training on students' happiness. Master Thesis in Psychology, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian).

Barkhouri, H., Welfare, J. and Farahbakhsh, K. (2009). The effectiveness of teaching positive thinking skills in a group method on achievement motivation, self-esteem and happiness of first grade high school male students in Jiroft. Quarterly Journal of New Approach in Educational Management, 2 (5)131-144. (In Persian)

Bolier, L., Riper, H. and Smit, F. (2014). Positive psychology interventions: a meta-analysis of randomized controlled studies. BMC Public Health.

Chakhssi, F., Kraiss, J. T., Sommers-Spijkerman, M. and Bohlmeijer, E. T.(2018). The effect of positive psychology interventions on well-being and distress in clinical samples with psychiatric or somatic disorders: a systematic review and meta-analysis. BMC Psychiatry, 27;18(1):211. doi: 10.1186/s12888-018-1739-2.

Cheraghian, M.(2015). Evaluation of the effectiveness of positivity education on increasing the sense of belonging to school and relationships with others among high school students in Tehran. Master Thesis in Counseling and Guidance, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran(In Persian)

Farnam, A. and Hamidi.M.(1394). The effectiveness of positivism education in increasing the quality of life with emphasis on the Qur'an and Islamic teachings. Quarterly Journal of Counseling and Psychotherapy Culture. (In Persian).

Fazeli Kebria, M., Hassanzadeh, R., Mirzaeian, B. and Khajvand Khoshli, A.(2019). The effectiveness of positivist psychology education with Islamic approach on psychological capital of cardiovascular patients, religion and health،7(1):39-48. (In Persian).

Ghazanfari.F. and Hashemi.S.h.(2017). Investigating the relationship between quality of work life and motivation for progress in the medical staff of Nomadic Martyrs Hospital in Khorramabad. Clinical Journal of Nursing and Midwifery, 6(1)30-39. (In Persian).

GhorbaniNia, R. and Izadi, F. (2017). Investigating the Relationship between Academic Achievement Motivation with Emotional Intelligence and Quality of Life in Students, Journal of Health-Based Research،6(3):297-307. (In Persian)

Hendriks .T., Schotanus‑Dijkstra.M. and de Jong. J., (2019). The Efcacy of Multi‑component Positive Psychology Interventions: A Systematic Review and Meta‑analysis of Randomized Controlled Trials, Journal of Happiness Studies, https://doi.org/10.1007/s10902-019-00082-1.

Jafari M., Basharpour, S, Hajlou, N.(2015), The effectiveness of positive psychology education on the quality of life of pregnant women, National Conference on New Achievements in Education, Psychology, Law and Socio-Cultural Studies(In Persian)

Lyndon. M. and et al.(2017). Burnout, quality of life, motivation, and academic achievement among medical students: A person-oriented approach, Perspectives on Medical Education, 6, 108–114.

Miller, W. R. and Rollnick, S. (2012). Motivational interviewing: Helping people change. New York: Guilford Press.

Mirzaei Fandakht, O.(2014). Investigating the effect of positive thinking skills training on reducing the rate of academic burnout of first grade male high school students in Zirkuh city. Master Thesis in Counseling and Guidance, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Allameh Tabatabaei University, Tehran(In Persian)

Nikmanesh, Z. and Dhi Kani, M. (2017). The effect of positive psychology education on the perception of competence and quality of life of children with thalassemia, Iannameh M.Sc. in General Psychology, Sistan and Baluchestan University(In Persian).

Seligman, M.E.P.(1996). The optimistic child. New York: Harper Collins.

Seligman, M.E.P.(2002). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1): 5-14.