حماسه در اشعار ابوالقاسم عارف قزوینی
محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخناشرف محمودآبادی 1 , علی اصغر باباصفری 2
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان ، ایران.
2 - دانشیار زبان وادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی ، اصفهان ، ایران.
کلید واژه: اسطوره, حماسه, عارف قزوینی, کلید واژه‌ها: شعر,
چکیده مقاله :
چکیده مطالعه در حوزۀ ادبیّات حماسی، در بن مایه‌ها و درون مایه‌های ملّت و تاریخ آن‌ها در زمینه‌های گوناگون، از اهمّیّت ویژه‌ای برخوردار است. به طوری که پرده از اندیشه، باور و فرهنگ حاکم بر دوران برمی‌دارد. ابوالقاسم عارف قزوینی، از جملۀ شاعران ادبیّات معاصر ایران است که مضامین حماسی در سروده‌های سیاسی- اجتماعی وی به وضوح مشاهده می‌شود. او یکی از شاعران ردیف اوّل شعر مشروطیّت است که در زمینۀ شعر و ترانه‌های ملّی و حماسی به عنوان شاعر ممتاز دوران خود، شناخته می‌شود. در این پژوهش می‌کوشیم که با روش توصیفی- تحلیلی جلوه‌های حماسه را در اشعار عارف قزوینی بررسی کنیم و به این سؤال پاسخ دهیم که ویژگی شعری این شاعر در حوزۀ پایداری و حماسه چیست؟ عارف قزوینی، مطرح‌ترین شاعر تصنیف ساز دورة مشروطه، که به عنوان شاعر و سرایندۀ شعر حماسی و ادبیّات پایداری شناخته شده است و با زبانی ساده و گاهی صریح در اشعار خود، به بسیاری از مؤلّفه‌های ادبیّات حماسی اشاره کرده است، و مهم‌ّترین آن‌ها دفاع از وطن، استعمار ستیزی، دعوت به اتّحاد و پرهیز از تفرقه، شکایت از ستم حکمرانان، دعوت به بیداری امّت اسلامی و دیگر موضوع‌های سیاسی- اجتماعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
Abstract A study in the field of epic literature in the themes and within the bounds of the nation beliefs and its history in various fields is of special importance; so that it unveils the thoughts and the dominant culture of the era. Abul Ghassem Aref Qazvini is among the poets of contemporary literature in Iran whose themes in his political – social context can be viewed clearly. He is one of the first degree poets on the constitutional poetry known in the field of poetry and national and epic songs as the pre-eminent poet of his time. In this study, we try to check out the epic effect with descriptive – analytic methods in lyric themes and respond the question: " what are the features of epic poem the poet uses in the field of resistance?" Aref Qazvini is the most prominent mystic poet of versification in constitutional period, the epic poetry and literature as a poet and composer in plain language and sometimes in implicit one many of which are in defense of the mother land and fighting against colonialism and void divisions . It also criticized the unjust rulers, calling for awakening the Islamic tenets .
فهرست منابع و مأخذ
الف) کتاب‌ها
1- حمیدیان، سعید، (1383)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران، انتشارات ناهید، چاپ اوّل.
2- دهخدا، علی‌اکبر، (1372)، لغت نامه دهخدا، جلد دوم، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ اوّل.
3- رزمجو، حسین، (1381)، قلمرو ادبیات حماسی ایران، ج1، تهران، انتشارات سخن گستر، چاپ اوّل.
4- رستگار فسایی، منصور، (1380)، انواع شعر فارسی، شیراز، انتشارات نوید، چاپ سوم.
5- _____________ ، (1379)، فرهنگ نامه‌های شاهنامه، جلد اوّل، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اوّل.
6- رشیدیان، بهزاد، (1370)، بینش اساطیری در شعر معاصر فارسی، تهران، انتشارات گستره، چاپ اوّل.
7- ستوده، غلامرضا، (1374)، نمیرم از این پس که من زنده‌ام، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ اوّل.
8- سرّامی، قدمعلی، (1377)، از رنگ گل تا رنج خار، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ پنجم.
9- عارف قزوینی، ابوالقاسم، (1381)، دیوان اشعار(تدوین سپانلو و اخوت، محمّدعلی و مهدی)، تهران، انتشارات نگاه، چاپ اوّل.
10- گودرزی، غلامرضا، (1386)، تجدّد ناتمام روشنفکران ایران، تهران، انتشارات‌اختران، چاپ اوّل.
11- آموزگار، لاله، (1363). شناخت اساطیر ایران، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
12-یاحقّی، محمّدجعفر، (1386). فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیات فارسی، جلد اوّل، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اوّل.
ب) مقالات
13- باباصفری، علی‌اصغر، (1388)، «داستان های عاشقانه و حماسی در ادب فارسی»، مجلّة مطالعات ایرانی، (علمی ترویجی)، شمارة شانزدهم، صفحة 132-113.
14- دلاویز، مسعود، (1395)، «انعکاس ریشه‌های تمدّن ایرانی در شعر عارف قزوینی»، (پژوهش‌های نقد ادبی و سبک شناسی)، شمارة سوم، صفحة 125-15.
_||_