نقد و بررسی ساختار ترانه‌های ماندگار در ادبیّات عامیانه امروز

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

محمدامین محمدپور ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.)
علی اصغر باباصفری ² (دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، اصفهان، ایران.)
غلامرضا ستوده ³ (استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه تهران، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/12/03 تاریخ پذیرش : 1400/05/16 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: ساختار, ترانه, تصنیف, شیوه‌های اجرایی, کلید واژه‌ها: ادبیّات عامّه,

چکیده مقاله :

چکیده ‌تصنیف و موسیقی ایرانی یکی از برجسته‌ترین عناصر شکل‌دهنده‌ء ادبیّات عامه و فرهنگ معاصر است. ترانه‌ها با توجّه به گستردگی مخاطبان، تأثیری انکار‌ ناپذیر بر ذهن و دانش ادبی عامّه‌ء مردم دارند. این مقاله با هدف بازنمایی ویژگی‌های تشکیل‌ دهندة ترانه امروز و بیان دلایلی که می‌تواند سبب ماندگاری این ترانه‌ها شود با مطالعة منابع اصلی انجام شده است. روش گردآوری داده‌ها، اسنادی و کتابخانه‌ای و ابزار گردآوری داده‌ها، فیش‌برداری است و موضوع پژوهش به صورت توصیف و تحلیل ساختار و محتوا بررسی شده است. این کار از طریق بررسی ترانه‌های مکتوب صورت گرفته است و ویژگی‌های ساختاری این ترانه‌ها و تصنیف‌ها طبقه‌بندی شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که ترانه و موسیقی و جنس و زیر و بم‌های صدای خواننده و زمان پخش از بخش‌های تشکیل دهنده ترانه امروز است. اساسی‌ترین بخش ترانه، شعر و بعد از آن موسیقی است. وقتی این مجموعه کنار هم قرار گرفت، زیر و بم‌های صدای خواننده همراه با جنس خواننده مطرح می‌شود. در کنار این‌ها شخصیّت خواننده و شناخت جامعه از او در ترانه نقش دارد و در نهایت شیوة پخش، حتّی زمان پخش و ارائه ترانه به جامعه از عامل‌های تأثیرگذار در ترانه‌اند.

چکیده انگلیسی:

Abstract         Persian ballad and music are of the outstanding elements which form folkloric literature and contemporary culture. Regarding the extension of the addressee, the songs have undeniable effect on the minds and literary knowledge of common people. This essay has been written to reveal the traits constituting today's song and expounding the cause of its indelibility together with the main resources. The collection method of the data is attributive and bibliographic and the instrument to do it is through microfiche processing. The subject matter of the research has been studied in descriptive-analytic which was done by studying the written songs, and their characteristics have been categorized simultaneously. The findings of the research indicate that the song and the music and the quality of the pitches of the voice and the time of broadcast are of the components of today's song. The most fundamental part of the song is poetry, after that, it is the music , when this collection is put together, the pitches of the singer's voice together with the sex of the singer are discussed. Besides these, the character of the singer and the knowledge of the community from him/her plays role; and in the end, the method of broadcasting, even its time and presenting it to the society are of the influential factors in the song.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

الف ) کتاب‌ها:

1-  آرین‌پور، یحیی، (1382)، از نیما تا روزگار ما، تهران: زوّار، چاپ چهارم.

2- اتّحاد، هوشنگ، (1397)، چهره‌های موسیقی ایران معاصر، تهران: نشر نو، چاپ اوّل.

3- احمد پناهی، محمّد، (1383)، سیری در ترانه‌های ملّی ایران، تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی، چاپ دوم.

4- حبیبی‌نژاد، مهران، (1383)، شور ترانه، تهران: قطره، چاپ اوّل.

5- خالقی، روح‌اللّه، (1376)، سرگذشت موسیقی ایران، تهران: صفی علیشاه، چاپ ششم.

6- جنّتی عطایی، ابوالقاسم، (1334)، مجموعه اشعار نیما یوشیج، تهران: صفی علیشاه، چاپ اوّل.

7- دیهیمی، ایرج، (1395)، عالیجناب مهربان ترانه، تهران: نگاه، چاپ اوّل.

8- راهگانی، روح‌انگیز، (1377)، تاریخ موسیقی ایران، تهران: پیشرو، چاپ دوم.

9- شمیسا، سیروس، (1386)، سیر غزل در شعر فارسی، تهران: علم، چاپ اوّل.

10- طلایی، داریوش، (1395)، تحلیل ردیف، تهران: نی، چاپ سوم.

11- فاضل، سهراب، (1390)، تصنیف و تصنیف‌سرایی در ایران، تهران: سورة مهر، چاپ اوّل.

12- فاطمی، ساسان، (1392)، پیدایش موسیقی مردم‌پسند در ایران، تهران: ماهور، چاپ اوّل.

13- کهندل، وحید، (1398)، چون بوی تلخ خوش کندر، زندگی‌نامه فرهاد مهراد ، تهران: ماهی، چاپ اوّل.

14- کیانی، مجید، (1368)، هفت دستگاه موسیقی ایران، تهران: مجید کیانی، چاپ اوّل.

 

ب) مقاله‌ها:

15- پسندیده کیش، اسماعیل، (1388)، «پژوهشی در تصاویر و مضامین ترانه و ترانه‌سرایی معاصر فارسی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

16- عبداللهیان، فائقه، (1390)، «بررسی سیر تحوّل ترانه‌سرایی در ایران پس از انقلاب»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیّات، دانشگاه گیلان.

 17- مرزی، نگین، (1389)، «روند شکل‌گیری و تحوّل مضامین سیاسی و اجتماعی در ترانه‌های ایرانی از انقلاب مشروطه تا انقلاب»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، دانشگاه علم و فرهنگ.