مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
شماره2,سال
11
,
تابستان
1400
در دورۀ معاصر پژوهشگران بسیاری در حوزۀ ادبیات غنایی به شناخت وزن ترانههای عامیانه پرداختهاند. وزن ترانههای عامیانه فارسی وزنی زمانی و تکیهای است به صورتی که تکیههای وزنی روی هجاهای بلند یا سنگین قرار میگیرند و این وزنها به دو دسته وزنهای زبانی (نوایی) و وزنهای چکیده کامل
در دورۀ معاصر پژوهشگران بسیاری در حوزۀ ادبیات غنایی به شناخت وزن ترانههای عامیانه پرداختهاند. وزن ترانههای عامیانه فارسی وزنی زمانی و تکیهای است به صورتی که تکیههای وزنی روی هجاهای بلند یا سنگین قرار میگیرند و این وزنها به دو دسته وزنهای زبانی (نوایی) و وزنهای زمانی تقسیم میشوند. وزنهای زبانی بیشتر بر اساس ممیزههای زبرزنجیری زبان همچون تکیه و کشش و نواخت توصیف میشوند و در توصیف وزنهای زمانی، به غیر از ویژگیهای زبرزنجیری زبان از مفاهیم و اصطلاحات رایج در حوزۀ ضربآهنگ، مانند سرعت، نت سکوت، میزانهای ضرب بالا، ضد ضرب و تکیۀ وزنی نیز استفاده میشود. این پژوهش در پی پاسخ به این مسئله است که آیا پیش از نتایج پژوهشهای اخیر، در آثار فارابی و ابن سینا به اصول وزن به صورت دستاوردهای امروزی اشاره شده است؟ از این رو موضوع بحث را به روش توصیف و تحلیل فرم و محتوا کاویدهایم و منابع گوناگون بررسی شدهاند. فارابی و ابن سینا در حوزۀ وزن ترانههای عامیانه نیز نخستین پژوهشگرانی هستند که با به کارگیری اصطلاحات دورۀ خودشان دربارۀ وزن، به توصیف وزن ترانههای عامیانه پرداختهاند. فارابی وزن شعر را نیز از مقایسه آن با ایقاعات در موسیقی به دست میدهد. ابن سینا شعر را کلامی ترکیب شده از حروفی میداند که شامل هر چیزی است که بتوان از راه صوت و یا حتی حرکتها آن را شنید.
پرونده مقاله
در ترانههای دینی و عرفانی باتوجه به ریشة باستانی و عامیانة ترانهها، قدیمیترین شعرهای فارسی یافته شده است. در این جستار به شیوة تحلیلی ـ توصیفی به تمایز ترانه و تصنیف دینی و ترانه و تصنیف عرفانی در شیوههای اجرایی پرداختهایم. مشخص کردن دقیق حوزههای ترانهها و تصنیف چکیده کامل
در ترانههای دینی و عرفانی باتوجه به ریشة باستانی و عامیانة ترانهها، قدیمیترین شعرهای فارسی یافته شده است. در این جستار به شیوة تحلیلی ـ توصیفی به تمایز ترانه و تصنیف دینی و ترانه و تصنیف عرفانی در شیوههای اجرایی پرداختهایم. مشخص کردن دقیق حوزههای ترانهها و تصنیفهای دینی و عرفانی یک از مسائل مهم مباحث سرایش و اجرای این ترانهها است. موضوع پژوهش بهصورت توصیف و تحلیل فرم، زبان و محتوا بررسی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند که درونمایههای دینی و عرفانی که در دو حوزة متفاوت هستند، بخش قابلتوجهی از ترانهها را شکل دادهاند و از ابتدا نیز تفاوت این دو گونه در محتوا و شکل اجرایی مشخص بوده است و سازندگان آنها نیز از ابتدا شناختی نسبت به این دو حوزة اندیشهای داشتهاند. سازندگان و اجراکنندگان ترانهها و تصنیفهای دینی، درویش، چاووشخوان، تعزیهخوان، نوحهخوان و شرخون هستند. سازندگان و اجراکنندگان ترانهها و تصنیفهای عرفانی، عاشیق، سوزخوان، بیتخوان و تصنیفخوان نامیده میشوند. زبان این ترانهها و تصنیفها صمیمی است و موسیقی بیشتر بر پایة کلام آنها ساخته شده است.
پرونده مقاله
چکیده
تصنیف و موسیقی ایرانی یکی از برجستهترین عناصر شکلدهندهء ادبیّات عامه و فرهنگ معاصر است. ترانهها با توجّه به گستردگی مخاطبان، تأثیری انکار ناپذیر بر ذهن و دانش ادبی عامّهء مردم دارند. این مقاله با هدف بازنمایی ویژگیهای تشکیل دهندة ترانه امروز و بیان دلایل چکیده کامل
چکیده
تصنیف و موسیقی ایرانی یکی از برجستهترین عناصر شکلدهندهء ادبیّات عامه و فرهنگ معاصر است. ترانهها با توجّه به گستردگی مخاطبان، تأثیری انکار ناپذیر بر ذهن و دانش ادبی عامّهء مردم دارند. این مقاله با هدف بازنمایی ویژگیهای تشکیل دهندة ترانه امروز و بیان دلایلی که میتواند سبب ماندگاری این ترانهها شود با مطالعة منابع اصلی انجام شده است. روش گردآوری دادهها، اسنادی و کتابخانهای و ابزار گردآوری دادهها، فیشبرداری است و موضوع پژوهش به صورت توصیف و تحلیل ساختار و محتوا بررسی شده است. این کار از طریق بررسی ترانههای مکتوب صورت گرفته است و ویژگیهای ساختاری این ترانهها و تصنیفها طبقهبندی شدهاند. یافتههای پژوهش نشان میدهند که ترانه و موسیقی و جنس و زیر و بمهای صدای خواننده و زمان پخش از بخشهای تشکیل دهنده ترانه امروز است. اساسیترین بخش ترانه، شعر و بعد از آن موسیقی است. وقتی این مجموعه کنار هم قرار گرفت، زیر و بمهای صدای خواننده همراه با جنس خواننده مطرح میشود. در کنار اینها شخصیّت خواننده و شناخت جامعه از او در ترانه نقش دارد و در نهایت شیوة پخش، حتّی زمان پخش و ارائه ترانه به جامعه از عاملهای تأثیرگذار در ترانهاند.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد