عالم مُثُل افلاطون، ناخودآگاه جمعی یونگ و عالَمِ دلِ مولوی

محورهای موضوعی : حماسه

تقی پورنامداریان ¹ (استاد مرکز پژوهش‌گاه علوم انسانی و دانش‌گاه تهران.)

تاریخ دریافت : 1388/08/09 تاریخ پذیرش : 1388/08/09 تاریخ انتشار : 1388/12/01

کلید واژه: اشتراک استعدادها و ظرفیت‌ها – ژرف ساخت – روی ساخت – تشابه اندیشه‌های اشراقی در ژرف ساخت – افلاطون - زرتشت – سهروردی – مولانا - یونگ,

چکیده مقاله :

انسان‌ها در هر کجای جهان و در هر دوره و فرهنگی استعدادها و ظرفیت‌هایی مشترک دارند که از ماهیّت وجودی و حتی شناخت آنان ناشی می‌شود. بخشی عظیم از شناخت‌ها و تجربه‌‌های انسان‌ها عمومی و مشترک است، هر چند اختلاف‌های فرهنگی و زمانی و مکانی و تجربه‌های شخصی تفاوت داشته باشد. نکتة مهم این‌جاست که این اختلاف و تفاوت در رو ساخت این فرآورده‌هاست و ژرف ساخت آن‌ها تقریباً یک‌سان و شبیه یک دیگر است، زیرا ماهیّت ظرفیت‌ها و استعدادهای آدمی به سبب تأثیر کم‌تر اختلاف تمدّن و فرهنگ بیش‌تر شبیه یک دیگر می‌بینیم، چنان که میان افلاطون، سهروردی، مولوی و یونگ دربارة ساختار جهان و روان آدمی در ژرف ساخت شباهت‌هایی هست. این شباهت‌‌ها ناشی از اشتراک استعدادهای انسانی است و در روی ساخت اگر اختلافی هست، ناشی از اختلاف فرهنگی و زمانی و مکانی است. با طرح مُثُل افلاطون و صورت مثالی سهروردی و صور معنوی و روحانی زرتشت (فروهرها) و ضمیر ناخودآگاه جمعی یونگ (آرکئوتایپ) و آن چه عطّار و مولانا دربارة تُو گستردة پنهان یا مَنِ ملکوتی بی‌نهایت مطرح کرده‌اند، می‌توان بروشنی شباهت این اندیشه‌ها را در ژرف ساخت ملاحظه کرد.

چکیده انگلیسی:

Irrespective of their whereabouts, their cultural era, humans share common gifts and potentialities arising from their epistemological existential essence.  A large part of peoples’ knowledge and experiences are common despite their differences in terms of culture, time, place and personal experiences.  The important point is that this difference is only external, the underlying structure or deep structure is similar, since human potentialities are rarely influenced by cultural differences hence there exists similarities between Plato, Suhrawardi, Mowlana and Jung regarding the structure of the world and Man’s psyche in terms of deep structure.  By presenting Plato’s world of illusion and Suhrawardi’s world of image, Zoroaster’s spiritual divine forms (farvahar), Jung’s collective unconscious, and the sayings of Attar and Mowlana regarding divine eternal self, one can clearly find resemblances in terms of deep structure between these modes of thoughts.