پیوندهای فکری مولانا با بهاء ولد، افلاطون
محورهای موضوعی : حماسه
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی – واحد کرج.
کلید واژه: خدا, ره‌روی – سنخیت – عشق, موطن اولیه,
چکیده مقاله :
آدمی وارث علوم و معارف نیاکان خویش است، اما کم یافت می‌شود کسی که دانش مضبوط در ضمیر خود آگاه فردی و جمعی را در قالب چند ده هزار بیت سطر آشکار کند و قرن‌ها، عام و خاص را میهمان و مجذوب اندیشه‌های الاهی نماید و سروده‌های معنوی خود را صیقل ارواح بخواند. دریافت خاست‌گاه فکری مولانا به همان اندازه دشوار است که بخواهیم سرچشمة رودی را در اعماق جنگلی انبوه جست و جو کنیم، اما آن چه از ظاهر مثنوی و ورای صورت آن برمی‌آید مهم‌ترین منبع تغذیه روحانی سرایندة آن، قرآن و معارف اسلامی است. برخورداری مولانا از اقبال تلمذ در محضر استادانی چون پدرش، برهان‌الدین محقق ترمذی، شمس تبریزی و افراد نام‌دار و بی‌نام عصر خود و بهره‌مندی از علوم منقول و مکتوب اعصار گذشته، مثنوی را به منشوری کثیر الوجوه مانند می‌کند تا باز تابانندة اندیشه‌های اسلامی، ایرانی، یونانی، هندی و سامی باشد. مقصود این مقاله یادآوری برخی پیوندهای فکری مولانا با بهاء ولد و افلاطون و فلوطین است که به اجمال با ذکر برخی شباهت‌ها در موضوعات مربوط به خدا ره‌روی، سنخیت، عشق و موطن اولیه بیان شده است.
Man inherits the sciences and mystical intimations of his ancestors, yet rare is found a soul who could reveal the recorded knowledge in his collective unconscious and individual consciousness within tens of thousands of lyric ghazals and attract all people from different walks of life with his theosophic ideas and spiritual compositions. From what is understood by the content of Masnavi, the most important source in composing it is Koran and Islamic mystical intimations. Though Mowlana had a wealth of approaches and manuals to draw upon for his sufi practice, his theosophy and mysticism, one should look directly to his immediate formative influences his father, Baha Valad, his mentor Borhan-al Din Mohaqeq of Termez, and Shams Tabrizi to learn more about how and what he learned and taught. All that makes Masnavi a prism through which different modes of thoughts, Islamic, Persian, Greek, Indian, semitic, etc are reflected. The purpose of this article is to present points of similarity regarding various issues such as God, Salek, compatibility, love, and first abode in Plato, Baha Valad, and Mowlan’s thoughts.
- قرآن کریم.
- افلاطون، پنح رسالة افلاطون (1351) ترجمة محمود صناعی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ سوم.
- افلاطون، دورة کامل آثار افلاطون، جلد اول، ترجمة محمد حسن لطفی، رضا کاویانی، تهران: خوارزمی، چاپ دوم.
- برن، ژان، افلاطون (1363) ترجمه یس دکتر سیدابوالقاسم پورحسینی، تهران: هما، چاپ اول.
- بهاء ولد، سلطان العلما بهاء‌الدین محمدبن حسین خطیبی بلخ (1352) معارف، به اهتمام بدیع الزمان فروزان‌فر، تهران: طهوری:، چاپ دوم.
- راداکریشنان، سر و پالی و هیات نویسندگان (1367) تاریخ فلسفة شرق و غرب، جلد دوم، ترجمة جواد یوسفیان، تهران: سازمان و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول.
- زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1368) سرنی، جلد اول و دوم، تهران: علمی، چاپ سوم.
- سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1374) حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح و تحشیة مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم.
- شمس تبریزی (1369) مقالات شمس تبریزی، به تصحیح محمد علی موحد، تهران: خوارزمی، چاپ اول.
10. شیخ اشراق (1373) مجموعة مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم تصحیح سید حسین نصر، با مقدمة هانری کربن، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین (1366) منطق الطیر، به تصحیح محمد جواد مشکور، تهران: انتشارات الهام، چاپ دوم.
- فروزان‌فر، بدیع الزمان (1370) احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر، چاپ پنجم.
- فلوطین (1366) دورة آثار فلوطین، جلد اول و دوم، ترجمة محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی، چاپ اول.
- کاپلستن، فردریک (1362) تاریخ فلسفه، جلد اول، ترجمة سیدجلال‌الدین مجتبوی، تهران: علمی و فرهنگی.
- مولوی، مولانا جلال‌الدین محمد (1362) فیه‌مافیه، با تصحیحات و حواشی بدیع الزمان فروزان‌فر، تهران: امیرکبیر، چاپ پنجم.
- مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی رومی (1365) مثنوی معنوی، دفتر اول تا ششم، به همت رینولد الین، نیکلسون، تهران: مولی، چاپ چهارم.
- میبدی، ابوالفضل رشید‌الدین (1382) کشف‌الاسرار و عدة الابرار، جلد سوم، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر، چاپ هفتم.
- نسفی، عزیزالدین (1359) کتاب الانسان الکامل، به تصحیح و مقدمة ماریژان موله، تهران: طهوری، چاپ اول.
