واکاوی ضرورت ترویج قرآن در منظومه فکری حضرت آیت الله خامنه‌ای(مدظلّه‌العالی) با تأکید بر ادلّۀ اجتهادی
محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن
امیرحسین جعفر قلی زاده جمال آباد
1
,
سیّد محمّد حسین حسین موسوی‌پور
2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه خوارزمی
2 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی
کلید واژه: ترویج قرآن, ادله اجتهادی, آسیب ها, راهکارها, آیت‌اللّه خامنه‌ای, ضرورت.,
چکیده مقاله :
ترویج قرآن کریم از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان یک ضرورت دینی، فرهنگی و اجتماعی، نقشی کلیدی در ارتقای سطح اخلاقی، معنوی و اجتماعی جامعه اسلامی دارد. از منظر ایشان، گسترش آموزه‌های قرآنی در جامعه نه تنها یک وظیفه دینی بلکه راهبردی حیاتی برای مقابله با چالش‌های فرهنگی و اخلاقی در جهان معاصر است. تأکید ویژه مقام معظم رهبری بر تبدیل مفاهیم قرآنی به فرهنگ عمومی، گواه اهمیت این مسئله در پیشبرد جامعه اسلامی به سوی تعالی معنوی و اجتماعی است.این پژوهش با هدف بررسی ضرورت ترویج و نشر قرآن و عملیاتی کردن راهبردهای قرآنی مقام معظم رهبری در بستر جامعه امروز، به تحلیل ضرورت‌ها با استفاده از منابع فقهی ، به نقش نهادهای مربوطه و ارائه راهکارهایی برای تقویت ترویج قرآن می‌پردازد. یکی از نکات مهم در دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای، گستردگی مفهوم ترویج قرآن است که صرفاً به آموزش تلاوت و حفظ محدود نمی‌شود، بلکه شامل تدبر و پژوهش در مفاهیم و آموزه‌های عمیق قرآنی نیز می‌شود. از نظر ایشان، تلاوت همراه با تدبر، ابزار اصلی برای برقراری ارتباط معنوی با قرآن و راهی برای انتقال مفاهیم آن به نسل‌های آینده است. با این حال، علی‌رغم تأکیدات مقام معظم رهبری بر ضرورت ترویج و عمومی‌سازی فرهنگ قرآنی، ضعف‌ها و کمبودهای قابل‌توجهی در نهادهای فعال در این حوزه مشاهده می‌شود. ناکارآمدی برخی از سازمان‌ها و نهادهای آموزشی در انتقال مفاهیم عمیق قرآنی و فقدان برنامه‌ریزی مؤثر برای آموزش و تدبر قرآنی، از جمله چالش‌هایی است که مانع از تحقق این هدف والا شده است. ایشان افزون بر ضرورت ترویج قرآن معتقدند که باید تدبر و عمل مفاهیم قرآنی در جامعه که هدف نهایی ترویج قرآن است، نیز باشد. در این پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و منابع کتابخانه‌ای، پس از تببین ضرورت‌ها و آسیب‌شناسی وضعیت موجود و هم چنین بررسی ادله اجتهادی و فقهی در ترویج قرآن ، به تبیین ضرورت نقش نهادهای فرهنگی و آموزشی در ترویج قرآن پرداخته شده است. همچنین، راهکارهای عملی برای ارتقای سطح تدبر، آموزش و پژوهش قرآنی ارائه شده است تا ظرفیت‌های عظیم قرآن در ارتقای معنویت و اخلاق در جامعه اسلامی به کار گرفته شود.
From Ayatollah Khamenei's perspective, promoting the Holy Quran as a religious, cultural, and social necessity plays a key role in raising the moral, spiritual, and social level of the Islamic society. From his perspective, spreading Quranic teachings in society is not only a religious duty but also a vital strategy for confronting cultural and moral challenges in the contemporary world. The Supreme Leader's special emphasis on transforming Quranic concepts into public culture is evidence of the importance of this issue in advancing the Islamic society towards spiritual and social excellence. This research aims to examine the necessity of promoting and disseminating the Quran and operationalizing the Supreme Leader's Quranic strategies in the context of today's society, analyzes the necessities using jurisprudential sources, the role of relevant institutions, and provides solutions to strengthen the promotion of the Quran. One of the important points in Ayatollah Khamenei's perspective is the breadth of the concept of promoting the Quran, which is not limited to teaching recitation and memorization, but also includes reflection and research on deep Quranic concepts and teachings. In his view, recitation with contemplation is the main tool for establishing a spiritual connection with the Quran and a way to transmit its concepts to future generations. However, despite the Supreme Leader's emphasis on the necessity of promoting and popularizing Quranic culture, significant weaknesses and deficiencies are observed in institutions active in this field. The inefficiency of some educational organizations and institutions in transmitting deep Quranic concepts and the lack of effective planning for Quranic education and contemplation are among the challenges that have prevented the realization of this lofty goal. In addition to the necessity of promoting the Quran, he believes that the contemplation and practice of Quranic concepts in society, which is the ultimate goal of promoting the Quran, should also be a part of it. In this research, using the descriptive-analytical method and library resources, after explaining the necessities and pathology of the current situation and also examining the ijtihad and jurisprudential evidence in promoting the Quran, the necessity of the role of cultural and educational institutions in promoting the Quran has been explained. Also, practical solutions are presented to improve the level of Quranic contemplation, education, and research so that the great potential of the Quran can be utilized in promoting spirituality and morality in Islamic society.
o قرآن کریم#
o نهج¬البلاغه#
o ابراهیم، محمد ابوالفضل .(۱۳۹۵ش)، أمالي المرتضی (غررالفوائد و دررالقلائد)، قم: انتشارات ذوی‌القربی.#
o ابن ابى داوود السجستانی، ابوبکر .(۱۴۲۳ق). كتاب المصاحف.القاهره: الفاروق الحدیثه للطباعه و النشر.#
o ابن المطهر، حسن‌بن یوسف .(۱۴۱۴ه). تذكرة الفقهاء. بیروت: مؤسسة آل¬البيت عليهم السلام لاحياء التراث.#
o ابن فارس،ابوالحسین احمد.(1399ه).معجم مقائيس اللغة.قم:انتشارات دارالفکر.#
o ابن هشام، عبدالملک .(۱۳۶۹ش). السيرة النبويه. فارس: انتشارات ادیب مصطفوی.#
o ابن‌حبان، محمد .(۱۴۱۸ه). روضةالعقلاء و نزهةالفضلاء. مکه: مکتبه نزار مصطفی الباز.#
o انصاری، شیخ مرتضی. (۱۴۱۳ه). مکاسب. قم: مجمع الفکر الاسلامی.#
o انصاری، مرتضی.(1382ش).فرائد الاصول.قم:مجمع الفکر اسلامی.#
o البجلي ابن‌الضريس، ابوعبدالله محمد. (۱۴۰۸ه). فضائل القرآن. دمشق: دارالفکر.#
o بحرانی، محمد صنقور علی.(1386ش). المعجم الاصولی.قم:انتشارات الطیار.#
o برازش، علیرضا .(۱۳۹۴ش). تفسیر اهل‌بیت. تهران: انتشارات امیرکبیر.#
o بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، ابوجعفر محمد .(۱۳۸۷ش). من لایحضره الفقیه. قم: انتشارات جامعه مدرسین.#
o بن فضل طبرسی، ابو علی فضل بن حسن .(۱۳۹۸ش). مشکاة الانوار فی غررالاخبار. تهران: دارالثقلین.#
o حسین بن موسی، محمد (سیدرضی) .(۱۴۰۱ش). نهج البلاغه.قم: انتشارات جمکران.#
o حقی، اسماعیل‌بن مصطفی .(۱۴۳۰ه). تفسیر روح‌الببان. بیروت: دارالکتب‌العالمیه.#
o دهخدا، علی اکبر. (۱۳۹۰ش). لغتنامه دهخدا. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران#
o عاملی، محمد بن حسن .(۱۴۱۲ه). وسائل الشيعة. قم: موسسه آل¬البيت عليهم السلام لاحياء التراث.#
o عمید، حسن .(۱۳۸۹ش). فرهنگ فارسی عمید. تهران: انتشارات راه رشد.#
o قافی،حسین .(1400ش)اصول فقه کاربردی.قم:انتشارات حوزه ودانشگاه.#
o قرائتی،محسن.(1383ش).تفسیرنور.تهران: :مركز فرهنگى درسهايى از قرآن#
o کاظمی، سید‌عنایت الله .(۱۳۹۷ش). تعلیم و تعلم قرآن و حدیث. قم: انتشارات اشراق و عرفان.#
o کلینی، محمدبن یعقوب .(۱۳۹۴ش). اصول‌کافی. قم: انتشارات اسوه.#
o لطفی، مهدی .(۱۳۸۰ش). نورى از ملكوت، زندگانى آيت‌اللّه العظمى گلپايگانى. گلپایگان: کنگره بزرگداشت علماء گلپایگان.3
o مجلسی، محمدباقر .(۱۳۹۹ش). بحارالأنوار. قم: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.#
o مرتضی، سیدشریف .(۱۴۱۸ه). الأمالی. قاهره: دارالفکر‌العربی.#
o معین، محمد .(۱۳۸۱ش). فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات ادنا.#
o مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) .(۱۳۹۱ش). قرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی(ره). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).#
o نراقی،محمد مهدی.(1390ش).انیس المجتهدین.قم:بوستان کتاب.#
o نعمان، محمدبن محمد .(۱۳۹۶ش). الارشاد. تهران: دفترنشر فرهنگ اسلامی.#
o نورى، حسین بن محمد .(۱۳۶۸ش). مستدرك الوسائل. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.#
