نقش ساختمان های بلند مرتبه در توسعه شهری پایدار: چالشها و فرصتها (نمونه های موردی: سیدنی، لندن، شنژن، سانفرانسیسکو)
محورهای موضوعی : معماری پایداراصلان جنوبی 1 , حمید ماجدی 2 , فرح حبیب 3
1 - دانشجوی دکتری، دانشکده عمران و معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
2 - استاد، دانشکده عمران و معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
3 - استاد، دانشکده عمران و معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
کلید واژه: توسعه شهری, ساختمان های بلند, کلان شهرها, توسعه پایدار.,
چکیده مقاله :
گسترش شهرها به سمت حومهها و پراكندگي ساخت و سازها به عنوان الگويي ناكارآمد و ناپايدار شناخته می‌شود که مشکلات زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی متعددی را به همراه دارد. این الگو منجر به استفاده بی‌رویه از منابع انرژی، آب و زمین شده و آلودگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، باعث انزوای اجتماعی و وابستگی به خودروی شخصی می‌شود که مشکلاتی نظیر چاقی و بیماری‌های مرتبط را به دنبال دارد. در پاسخ به این مشکلات، راهکار توسعه شهرها به‌صورت بلندمرتبه‌سازی خوشه‌ای مطرح شده است. با بررسی تطبیقی کلان‌شهرهایی مانند سیدنی، لندن، شنژن و سانفرانسیسکو ، مشخص شده که این رویکرد می‌تواند کارایی و عملکرد بهتری داشته باشد. در این مدل توسعه، ساختمانهای بلندمرتبه در حومه شهرها به‌صورت خوشه‌ای و در امتداد محورهای حمل‌ونقل عمومی واقع می‌شوند.در این پژوهش، ابتدا مشخصات عمومی شهرهای منتخب در قاره‌های پنج‌گانه شامل مساحت، جمعیت، ارتفاع از سطح دریا، تعداد ساختمانهای بلندمرتبه و رتبه‌بندی جهانی و منطقه‌ای بررسی شده است. سپس روند شکل‌گیری و ویژگی‌های ساختمانهای بلندمرتبه در این شهرها تحلیل گردیده است. در نهایت، با استفاده از داده‌های آماری پایگاه CTBUH و اطلاعات مربوط به ساختمانهای با ارتفاع 150 متر و بیشتر، الگوی توسعه کلان‌شهرها به‌صورت خوشه‌های بلندمرتبه استخراج شده است. مطالعات نشان می‌دهد که تراکم بالای ساختمانهای بلندمرتبه در نزدیکی ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی، به بهبود سطح سواره و ایجاد فضاهای پویاتر کمک می‌کند. این خوشه‌ها با ایجاد تنوع کاربری و تشکیل هسته‌های اقتصادی پرجنب‌وجوش، می‌توانند گروه‌های بیشتری را جذب و تراکم جمعیتی را افزایش دهند. این روش به‌عنوان پاسخی به نیاز نسل جوانی که تمایل به زندگی در مرکز شهر دارند اما توان مالی کافی برای خرید یا اجاره مسکن در آنجا ندارند، مطرح شده است..بنابراین، توسعه خوشه‌ای ساختمانهای بلندمرتبه به‌عنوان راهکاری کارآمد و پایدار برای بهبود الگوهای فضایی شهرها و کاهش مشکلات زیست‌محیطی و اجتماعی ناشی از توسعه پراکنده پیشنهاد می‌شود.
Urban expansion towards the outskirts and the scattered development pattern have been identified as inefficient and unstable models, leading to a myriad of environmental, social, and economic challenges. This expansion results in excessive consumption of energy, water, and land, along with increased pollution and greenhouse gas emissions. Furthermore, it fosters social isolation and heavy reliance on personal vehicles, contributing to health issues such as obesity and related diseases. In response to these challenges, the "New Suburbanism" movement has emerged as a promising solution to reform urban development and spatial patterns. This movement aligns with new planning paradigms such as "transit-oriented development," smart growth, and new urbanism. The core principles of these approaches include mitigating the negative impacts of scattered development, reducing car traffic, and integrating mixed-use into buildings. Additionally, denser developments are advocated as a more sustainable alternative to dispersed growth. "New Suburbanism" specifically addresses the needs of the younger generation who aspire to live in city centers but face financial constraints in acquiring or renting housing there. Research indicates that high-rise buildings on city outskirts, when clustered and located along public transportation corridors, can achieve better efficiency and performance. For instance, major cities like Toronto are reconfiguring their public transportation networks to synchronize with high-rise clusters. Studies reveal that high-density high-rise buildings near public transportation stations enhance walkability and create vibrant urban spaces. These clusters, by fostering mixed-use diversity and forming bustling economic hubs, can attract a wide range of groups and increase population density.
Extended Abstract
Introduction
Over the past fifty years, urban growth and development have predominantly shifted towards the suburbs, resulting in the construction of numerous low-rise buildings on the city outskirts. This trend underscores the critical need to address sustainability issues in metropolitan areas.The post-World War II reconstruction era spurred rapid urbanization and economic growth. However, this trend has led to several consequences, including the emergence of large, faceless residential complexes, expansive industrial and commercial areas on city fringes, and shopping malls surrounded by vast parking lots and urban highways.
Methodology
This study investigates the increasing trend of high-rise construction over the past twenty years and examines the role of vertical density in sustainable development through case studies of metropolitan cities. Extensive research exists on suburban sprawl and the pathology of such developments. Additionally, much research has focused on tall buildings, their role in new developments, and innovative construction technologies. This study specifically explores how these tall buildings are positioned relative to one another and to the city as a whole.
Results and discussion
Within less than a decade, the negative impacts of suburban sprawl have become apparent: prolonged urban commutes between home and work, economic and social segregation, and underfunded institutions struggling to support the growing number of marginalized groups. Idealistic visions of bridging the gap between home and work, restoring suburban spaces, and integrating communities have proven to be unattainable fantasies.Urban hierarchies have emerged as a result of the specialization of urban activities and spaces. Prominent activities tend to cluster in more desirable cities and locations, driving up land prices. This dynamic shapes the new urban landscape, influencing architecture and urban planning. Consequently, simpler economic activities are pushed to the outskirts (small and medium-sized cities, suburbs, and the peripheries of large cities), displacing low-income workers and families. Contemporary urban transformation has been driven by this force of displacement from city centers.There is a general consensus that current urban sprawl models are inefficient and unsustainable, contributing to various environmental, social, and economic problems. These include long networks of streets, scattered shopping plazas, and large box-like stores, all results of unchecked urban expansion and dispersion. This land-use pattern leads to excessive consumption of energy, water, and land resources, increased pollution and greenhouse gas emissions, and damage to natural ecosystems. Additionally, it causes social issues stemming from the isolation and separation of residents, while heavy reliance on private cars exacerbates health problems such as obesity and related diseases."Suburban redevelopment," or "New Suburbanism" in contemporary urban literature, has been at the forefront of this cultural shift. This movement seeks to reform urban development paths and spatial patterns to minimize adverse economic, environmental, and social consequences. New Suburbanism shares goals with planning paradigms like transit-oriented development, smart growth, and new urbanism, focusing on reducing the damage caused by sprawl, decreasing car traffic, and integrating mixed-use buildings. Proponents argue that denser developments are a more sustainable alternative to sprawl. New Suburbanism responds to the needs of young workers who aspire to live in city centers but lack the financial means to purchase or rent housing there.
Conclusion
Studies demonstrate that high-density clusters of tall buildings near public transportation stations enhance ridership and create dynamic urban spaces. By promoting mixed-use development and forming vibrant economic hubs, these clusters can attract diverse groups and increase population density.
بحرینی، سید حسین، ،1376 عوامل موثر بر شکل گیري طراحـی شـهري در قـرن ،21 مجلـه علمـی معمـاري و شهرسازي دوره ششم، شماره 6 و .8 .
بحرینی، سید حسین، بلوکی، بهناز، تقابن، سوده، .1392 تحلیل مبانی نظري طراحی شهري معاصر. تهران: دانشگاه تهران بمانیان، محمدرضا،1390، ساختمان بلند و شهر. تهران، چاپ اول، نشر شهر.
گیدئون، زیگفرید، 1350. فضا، زمان و معماری: رشد یک سنت جدید. انتشارات علمی و فرهنگی.
مثنوي، محمدرضا، .1381 توسعه پایدار و پارادایم هاي جدید توسـعه شـهري: "شـهر فشـرده" و "شـهر گسترده". محیط شناسی، شماره ،31 ص.104-89 .
Breheny, M. (1992a). The compact city: an introduction. Built Environment, 18(4).
Breheny, M. (ed.) (1992b). Sustainable Development and urban form, Pion, London.
CEC (commission of European Communities), (1990). Green Paper on the Urban Environment, COM 90218, CEC, Brussels.
Givoni B. Climate considarations in building and urban design. Hoboken: John Wiley & Sons; 1998.
Jenks, M, Burton, E and Williams, K. (1996) .The Compact City: A Sustainable Urban Form, E and FN Spon, an imprint of Chapman and Hall, London.
|
Journal of Sustainable Architecture and Environment Vol 2, No 7, Autumn 2024 https://sanad.iau.ir/journal/jsae ISSN (Online): 2981-0892 |
|
The Role of High-Rise Buildings in Sustainable Urban Development: Challenges and Opportunities (Case Examples: Sydney, London, Shenzhen, San Francisco)
Aslan Jonoubi: PhD student, Civil Engineering and Architecture and Art Faculty, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
Hamid Majedi1 : Professor, Civil Engineering and Architecture and Art Faculty, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
Farah Habib: Professor, Civil Engineering and Architecture and Art Faculty, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Abstract
Urban expansion towards the outskirts and the scattered development pattern have been identified as inefficient and unstable models, leading to a myriad of environmental, social, and economic challenges. This expansion results in excessive consumption of energy, water, and land, along with increased pollution and greenhouse gas emissions. Furthermore, it fosters social isolation and heavy reliance on personal vehicles, contributing to health issues such as obesity and related diseases. In response to these challenges, the "New Suburbanism" movement has emerged as a promising solution to reform urban development and spatial patterns. This movement aligns with new planning paradigms such as "transit-oriented development," smart growth, and new urbanism. The core principles of these approaches include mitigating the negative impacts of scattered development, reducing car traffic, and integrating mixed-use into buildings. Additionally, denser developments are advocated as a more sustainable alternative to dispersed growth. "New Suburbanism" specifically addresses the needs of the younger generation who aspire to live in city centers but face financial constraints in acquiring or renting housing there. Research indicates that high-rise buildings on city outskirts, when clustered and located along public transportation corridors, can achieve better efficiency and performance. For instance, major cities like Toronto are reconfiguring their public transportation networks to synchronize with high-rise clusters. Studies reveal that high-density high-rise buildings near public transportation stations enhance walkability and create vibrant urban spaces. These clusters, by fostering mixed-use diversity and forming bustling economic hubs, can attract a wide range of groups and increase population density.
Keywords: Urban Development, Tall Buildings, Metropolises, Sustainable Development |
Citation: Jonoubi, A., Majedi, H & Habib, F. (2024). The Role of High-Rise Buildings in Sustainable Urban Development: Challenges and Opportunities (Case Examples: Sydney, London, Shenzhen, San Francisco), Journal of Sustainable Architecture and Environment, 2 (7), 11-26.
|
[1] . Corresponding author: Hamid Majedi, Email: majedi_h@yahoo.com
Extended Abstract
Introduction
Over the past fifty years, urban growth and development have predominantly shifted towards the suburbs, resulting in the construction of numerous low-rise buildings on the city outskirts. This trend underscores the critical need to address sustainability issues in metropolitan areas.The post-World War II reconstruction era spurred rapid urbanization and economic growth. However, this trend has led to several consequences, including the emergence of large, faceless residential complexes, expansive industrial and commercial areas on city fringes, and shopping malls surrounded by vast parking lots and urban highways.
Methodology
This study investigates the increasing trend of high-rise construction over the past twenty years and examines the role of vertical density in sustainable development through case studies of metropolitan cities. Extensive research exists on suburban sprawl and the pathology of such developments. Additionally, much research has focused on tall buildings, their role in new developments, and innovative construction technologies. This study specifically explores how these tall buildings are positioned relative to one another and to the city as a whole.
Results and discussion
Within less than a decade, the negative impacts of suburban sprawl have become apparent: prolonged urban commutes between home and work, economic and social segregation, and underfunded institutions struggling to support the growing number of marginalized groups. Idealistic visions of bridging the gap between home and work, restoring suburban spaces, and integrating communities have proven to be unattainable fantasies.Urban hierarchies have emerged as a result of the specialization of urban activities and spaces. Prominent activities tend to cluster in more desirable cities and locations, driving up land prices. This dynamic shapes the new urban landscape, influencing architecture and urban planning. Consequently, simpler economic activities are pushed to the outskirts (small and medium-sized cities, suburbs, and the peripheries of large cities), displacing low-income workers and families. Contemporary urban transformation has been driven by this force of displacement from city centers.There is a general consensus that current urban sprawl models are inefficient and unsustainable, contributing to various environmental, social, and economic problems. These include long networks of streets, scattered shopping plazas, and large box-like stores, all results of unchecked urban expansion and dispersion. This land-use pattern leads to excessive consumption of energy, water, and land resources, increased pollution and greenhouse gas emissions, and damage to natural ecosystems. Additionally, it causes social issues stemming from the isolation and separation of residents, while heavy reliance on private cars exacerbates health problems such as obesity and related diseases."Suburban redevelopment," or "New Suburbanism" in contemporary urban literature, has been at the forefront of this cultural shift. This movement seeks to reform urban development paths and spatial patterns to minimize adverse economic, environmental, and social consequences. New Suburbanism shares goals with planning paradigms like transit-oriented development, smart growth, and new urbanism, focusing on reducing the damage caused by sprawl, decreasing car traffic, and integrating mixed-use buildings. Proponents argue that denser developments are a more sustainable alternative to sprawl. New Suburbanism responds to the needs of young workers who aspire to live in city centers but lack the financial means to purchase or rent housing there.
Conclusion
Studies demonstrate that high-density clusters of tall buildings near public transportation stations enhance ridership and create dynamic urban spaces. By promoting mixed-use development and forming vibrant economic hubs, these clusters can attract diverse groups and increase population density.
References
1. Bahraini, S. H. (1997). Factors influencing the formation of urban design in the 21st century. Scientific Journal of Architecture and Urban Planning, 6(8). [In Persian]
2. Bahraini, S. H., Balouki, B., & Taghaban, S. (2013). Analysis of theoretical foundations of contemporary urban design. Tehran: University of Tehran. [In Persian]
3. Bamanian, M. R. (2011). High-rise buildings and the city. Tehran: Nashr-e Shahr. [In Persian]
4. Breheny, M. (1992a). The compact city: an introduction. Built Environment, 18(4).
5. Breheny, M. (ed.) (1992b). Sustainable Development and urban form, Pion, London.
6. CEC (commission of European Communities), (1990). Green Paper on the Urban Environment, COM 90218, CEC, Brussels.
7. Giedion, S. (1971). Space, time, and architecture: The growth of a new tradition. Tehran: Elmi va Farhangi Publications. [In Persian]
8. Givoni B. Climate considarations in building and urban design. Hoboken: John Wiley & Sons; 1998.
9. Jenks, M, Burton, E and Williams, K. (1996) .The Compact City: A Sustainable Urban Form, E and FN Spon, an imprint of Chapman and Hall, London
2. Masnavi, M. R. (2002). Sustainable development and new paradigms of urban development: "Compact city" and "Dispersed city". Mohit Shenasi, (31), 89-104. [In Persian]
مقاله پژوهشی
اصلان جنوبی: دانشجوی دکتری، دانشکده عمران و معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
حمید ماجدی1: استاد، دانشکده عمران و معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
فرح حبیب: استاد، دانشکده عمران و معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
دریافت:23/10/1403 صص 11-26پذیرش: 07/11/1403 |
چکیده
گسترش شهرها به سمت حومهها و پراکندگی ساخت و سازها به عنوان الگویی ناکارآمد و ناپایدار شناخته می‌شود که مشکلات زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی متعددی را به همراه دارد. این الگو منجر به استفاده بی‌رویه از منابع انرژی، آب و زمین شده و آلودگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، باعث انزوای اجتماعی و وابستگی به خودروی شخصی می‌شود که مشکلاتی نظیر چاقی و بیماری‌های مرتبط را به دنبال دارد. در پاسخ به این مشکلات، راهکار توسعه شهرها به‌صورت بلندمرتبه‌سازی خوشه‌ای مطرح شده است. با بررسی تطبیقی کلان‌شهرهایی مانند سیدنی، لندن، شنژن و سانفرانسیسکو ، مشخص شده که این رویکرد می‌تواند کارایی و عملکرد بهتری داشته باشد. در این مدل توسعه، ساختمانهای بلندمرتبه در حومه شهرها به‌صورت خوشه‌ای و در امتداد محورهای حمل‌ونقل عمومی واقع می‌شوند.در این پژوهش، ابتدا مشخصات عمومی شهرهای منتخب در قاره‌های پنج‌گانه شامل مساحت، جمعیت، ارتفاع از سطح دریا، تعداد ساختمانهای بلندمرتبه و رتبه‌بندی جهانی و منطقه‌ای بررسی شده است. سپس روند شکل‌گیری و ویژگی‌های ساختمانهای بلندمرتبه در این شهرها تحلیل گردیده است. در نهایت، با استفاده از داده‌های آماری پایگاه CTBUH و اطلاعات مربوط به ساختمانهای با ارتفاع 150 متر و بیشتر، الگوی توسعه کلان‌شهرها به‌صورت خوشه‌های بلندمرتبه استخراج شده است. مطالعات نشان می‌دهد که تراکم بالای ساختمانهای بلندمرتبه در نزدیکی ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی، به بهبود سطح سواره و ایجاد فضاهای پویاتر کمک می‌کند. این خوشه‌ها با ایجاد تنوع کاربری و تشکیل هسته‌های اقتصادی پرجنب‌وجوش، می‌توانند گروه‌های بیشتری را جذب و تراکم جمعیتی را افزایش دهند. این روش به‌عنوان پاسخی به نیاز نسل جوانی که تمایل به زندگی در مرکز شهر دارند اما توان مالی کافی برای خرید یا اجاره مسکن در آنجا ندارند، مطرح شده است..بنابراین، توسعه خوشه‌ای ساختمانهای بلندمرتبه به‌عنوان راهکاری کارآمد و پایدار برای بهبود الگوهای فضایی شهرها و کاهش مشکلات زیست‌محیطی و اجتماعی ناشی از توسعه پراکنده پیشنهاد می‌شود.
واژه‌های کلیدی: توسعه شهری، ساختمانهای بلند، کلان شهرها، توسعه پایدار. |
استناد: جنوبی، اصلان؛ ماجدی، حمید و حبیب، فرح (1403). نقش ساختمانهای بلند مرتبه در توسعه شهری پایدار: چالشها و فرصتها (نمونه‌های موردی: سیدنی، لندن، شنژن، سانفرانسیسکو)، فصلنامه معماری و محیط پایدار، 2(7)، 11-26. |
[1] نویسنده مسئول: حمید ماجدی، پست الکترونیکی: majedi_h@yahoo.com
مقدّمه
در پنجاه سال گذشته، جهت رشد و توسعه شهرها به سمت حومهها حرکت کرده و اغلب ساختمان‌ها با ارتفاع کم در حومه شهرها ساخته شده‌اند. این جریان لزوم توجه به مسأله پایداری در کلان‌شهرها را فزونی می‌بخشد. همراه با بازسازی‌های بعد از جنگ جهانی دوم، شهرنشینی به یک "الزام" تبدیل گردید و رشد اقتصادی نیز جریانی شتابناک پیدا کرد. پیامد این جریان بازسازی، زیاد است: مجموعه‌های عظیم و بی‌هویت مسکونی، مناطق صنعتی و تجاری عظیم در حاشیه شهرها، مراکز خرید محاصره‌شده در برهوت پارکینگ‌ها و بزرگراه‌های شهری. کمتر از ده سال بعد، "فاجعه" نقاب از چهره برمی‌اندازد: طولانی‌شدن مدت سفرهای شهری بین خانه و محل کار، تبعیض میان فضاها به لحاظ اقتصادی و اجتماعی؛ ارگان‌هایی که بدون داشتن منابع مالی لازم، می‌باید پاسخگوی خیل قشر فقیر و رانده‌شده و مشکلات ناشی از این جریان باشند. نزدیک‌کردن فاصله خانه و محل کار، بازگرداندن فضاهای حومه‌ای ازدست‌رفته توسط ساخت‌وسازهای بی‌برنامه و یکپارچگی جوامع، خیالات خوش‌بینانه‌ای هستند که دیگر هیچ‌گاه جامه عمل نخواهند پوشید. به‌وجودآمدن سلسله‌مراتب در شهرها را می‌توان نتیجه تخصصی‌شدن فعالیت‌ها و فضاهای شهری دانست؛ چنان‌که فعالیت‌های مهم‌تر در شهرهای "بهتر" و در درون شهرها و در مکان‌های "مرغوب‌تر" مستقر می‌شوند و مراکز شهری و مکان‌های "حساس‌تر" را در اختیار خود می‌گیرند. این فرایند به گران‌شدن زمین دامن می‌زند. در واقع مقتضیات همین نوع از فعالیت‌ها است که کالبد جدید شهر را شکل می‌دهند و به‌عبارت‌دیگر "سفارش‌دهنده" معماری و شهرسازی می‌شوند. با توجه به همین موضوع بسیار طبیعی است که فعالیت‌های اقتصادی ساده‌تر به حومهها رانده می‌شوند (شهرهای کوچک و متوسط، حومهها و کمربندی‌های شهرهای بزرگ) و به‌همراه این موج، کارگران و خانواده‌های کم‌درآمد نیز جابه‌جا می‌شوند. دگردیسی معاصر شهرها، بر پایه همین نیروی گریزاننده فعالیت‌ها و انسانها از مرکز، استوار بوده است.
به طور کلی این اتفاق نظر وجود دارد که مدل‌های فعلی گسترش شهرها به سمت حومهها و پراکندگی ساخت و سازها، الگویی ناکارآمد و ناپایدار است و به انواع مشکلات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی دامن‌زده است. شبکه‌های معابر طولانی، میدان‌های خرید پراکنده و فروشگاه‌های بزرگی که مانند جعبه روی زمین ظاهر شده‌اند و ... همگی از نتایج گسترش و پراکندگی بی رویه شهرها است. این الگوی بهره‌برداری از زمین، منجر به استفاده بی رویه از انرژی و منابع آب و زمین شده، همچنین باعث افزایش آلودگی‌ها و انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود و به اکوسیستم طبیعی آسیب وارد می‌کند. به علاوه این پراکندگی، به دنبال خود مشکلات اجتماعی ناشی از انزوا و جدایی ساکنان را به همراه داشته و وابستگی شدید به خودروی شخصی نیز، مشکلاتی نظیر چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن را داشته است.
"توسعه مجدد حومه‌های شهری"، یا آنچه که در ادبیات جدید شهرسازی "New Suburbanism" تعریف می‌شود، پیشگام این تغییر و جابجایی فرهنگی بوده است. در این جنبش سعی بر آن است تا مسیر توسعه شهرها و الگوی فضایی تا حد امکان اصلاح شود تا جایی که پیامدهای مخرب اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی به حداقل برسد. "New Suburbanism" اهداف مشابه‌ای با پارادایم‌های جدید برنامه‌ریزی نظیر "توسعه حمل و نقل محور1"، توسعه هوشمند2 و نوشهرسازی3 دارد. اصول مشترک میان آن‌ها، کم کردن آسیب‌های ناشی از توسعه پراکنده، کاهش ترافیک خودروها و تزریق کاربری‌های مختلط در ساختمان‌ها است. همچنین آن‌ها معتقدند ایجاد توسعه‌های متراکم‌تر گزینه بهتری نسبت به توسعه پراکنده می‌باشد. "New Suburbanism" به عنوان پاسخ به نسلی از کارگران جوان است که تمایل به زندگی در مرکز شهر دارند اما فاقد توان و قدرت مالی لازم برای خرید و اجار مسکن در مرکز شهر می‌باشند.
در این تحقیق با بررسی نمونه‌های موردی کلان شهرها، به بررسی روند رو به افزایش ساخت و سازهای بلند مرتبه در 20 سال اخیر و نقش تراکم عمودی در توسعه پایدار پرداخته شد. تحقیقات بسیاری در زمینه آسیب‌شناسی توسعه‌های پراکنده‌ی حومه شهرها وجود دارد. همچنین در زمینه ساختمانهای بلند، نقش آن‌ها در توسعه‌های جدید و فن‌آوری‌های نوین ساخت، مطالعات فراوانی انجام شده است. آنچه که در این بخش، به طور خاص مورد بررسی قرار گرفت، چگونگی نحوه قرارگیری این ساختمانهای بلند نسبت به یکدیگر و نسبت به کل شهر است.
پیشینه و مبانی نظری تحقیق
انجمن ساختمانهای بلند و مسکن شهری CTBUH4 در سال 1969 توسط Lynn S. Beedle در دانشگاه Lehigh در پنسیلوانیا تاسیس شد. تا قبل از سال 1976 این انجمن با نام "Joint Committee on Tall Building" شناخته شده بوده است. در سال 2003 این گروه از پنسیلوانیا به موسسه تکنولوژی دانشگاه ایلینویز شیکاگو منتقل شد و در سال 2014 در ایتالیا و در سال 2015 شعبه آسیایی این انجمن در دانشگاه Tongji شانگهای شکل گرفت.به روز‌ترین اطلاعات و استانداردها در خصوص ساختمانهای بلند، از طریق گردهمایی‌ها، همایش‌ها، انتشارات، تحقیقات، پروژه‌های گروهی و منابع اینترنتی در اختیار معماران سراسر جهان قرار می‌گیرد.
از سال‌های 1970 به بعد در مورد این که الگوهای فعلی و رایج توسعه از یک سو و رفتار و عملکرد انسانها در شهرها از سوی دیگر، باعث بروز باران‌های اسیدی و دگرگونی‌های زیست محیطی و بحران‌های اکولوژیک شده است یک توافق نظر کلی وجود دارد. به همین جهت کنفرانس ریو در سال 1992 با صدور قطعنامه زمین به این نتیجه رسید که چنین الگوی توسعه‌ای در دراز مدت و بدون تغییرات اساسی، پایدار نخواهد ماند و تغییرات عمده و چرخش در جهت‌های فعلی باید در رسیدن به توسعه پایدار صورت گیرد. از آن جایی که مصرف انرژی برای حمل و نقل و آلودگی‌های محیطی ناشی از آن در شهرها دو موضوع اصلی در رابطه با پایداری محسوب می‌شوند، نقش شهر و نواحی شهری به طور مستقیم و شهرسازی و ساخت فیزیکی شهرها به طور غیرمستقیم و سهم آن‌ها در ناپایدای موجود، به سرعت، توجه جدی محافل علمی را به خود جلب کرده است. به علاوه به وضوح بیان شده است که نقش شهرها در رابطه با افزایش پایداری بسیار حائز اهمیت است. توصیه‌ها بر این است که شهرها باید به عنوان نقاط و کانون‌های اصلی برای حل مشکلات جهانی و دستیابی به توسعه پایدار، مورد نظر و استفاده قرار گیرد (Brehney, 1992). اما علیرغم وضوح و آشکار شدن معضلات اکولوژیکی و زیست محیطی و پیامدهایشان، هیچ زمینه مشترکی برای یک پارادایم شهرسازی و طراحی شهری وجود ندارد (Jenks et al., 1996; Brehney, 1992). در این شرایط دو بحث و نظریه اصلی و متضاد که برای پایداری شهرها در اواخر قرن بیستم ارائه شده و قابل بحث‌اند عبارتند از:
1-متراکم کردن و فشرده‌سازی شهری (نظریه توسعه فرم شهری فشرده و بخشی از مفهوم شهر فشرده).
2- پراکنش و گستردگی شهری (نظریه توسعه گسترده فرم شهری که به توسعه "کم تراکم" منجر می‌شود) (Masnavi, 2002:90).
این نظریات، احداث بناهای بلند را نوعی واقع گرایی دانسته و با توجه به شرایطی که در قرن حاضر ایجاد گردیده است، بر استفاده از ساختمانهای بلند تاکید می‌کنند و در مجموع با توجه به رشد جمعیت شهرهای بزرگ، احداث ساختمانهای بلند را راه حل طبیعی و مناسب جهت اسکان مردم در شهرهای بزرگ می‌دانند (Bamanian, 2011:100). بر اساس تحقیق نگارنده، هر هکتار از توسعه‌های حومه‌ای کلان شهرها می‌تواند در یک ساختمان بلندمرتبه جای گردد.
از طرف دیگر، نظرات مخالفی که در ارتباط با ساخت بناهای بلند وجود دارد شامل طیفی از موضوعات کاهش کیفیت زندگی، مشکلات ترافیکی و زیست محیطی و ... می‌شود. گروهی از صاحبان این نظریه معتقدند که در گذشته شهرها با طبیعت تعادل خاصی داشتند، بر اساس نظر دوکسیادس ساختمانهای بلند درست برعکس طبیعت یا عبارت دقیق‌تر علیه محیط زیست عمل می‌کنند و مقیاس محیط و جریان طبیعی هوا را نیز بر هم می‌زنند و سبب ایجاد آلودگی خاصی می‌شوند. وی معتقد است این ساختمان‌ها علیه انسان عمل می‌کنند؛ زیرا انسانها را از یکدیگر جدا و زمینه‌ی لازم برای وقوع جنایات را فراهم می‌سازند. ساختمانهای بلند مناظر طبیعی شهرها را نیز از بین می‌برند (Bahrini, 1376: 14).گروه دیگری بر این عقیده‌اند که بناهای بلند کیفیت زندگی شهری را به شکل‌های مختلف پایین آورده و با زیر پا گذاشتن ارزش‌ها و سنت‌های قدیمی زندگی نامناسبی در شهرها فراهم می‌آورند و صرفا اجبار باعث شده است که در شهر به ساخت این گونه بناها اقدام کنند؛ به گونه‌ای که شهرهای شلوغ و پرجمعیت اشکالات ترافیک و ... ما را وادار می‌کندکه عمارات را چند طبقه بسازیم، ساختمان‌ها را عمودی بسازیم... هرچه زمین کمیاب‌تر شود، بالاتر و بالاتر خواهیم رفت (Mystery, 1960: 215).دیمز تیلر در کتاب "شهری که از بزرگی مرد"، نگرانی خود را از تاثیر ساختمانهای بلند چنین مطرح می‌کند که آسمان خراش‌ها اختراع نیویورک، نخوت آمیزترین جلوه فروشی آمریکا ممکن است مایه‌ی ویرانی نیویورک و بسیاری شهرهای دیگر آمریکا شوند، مگر آن که کاری کنیم ((Kahn,1990, 112.لوئیس مامفورد5، منتقد بزرگ معماری، اظهار می‌دارد، مرتب کردن ساختمانهای مرتفع پیوسته یا برج‌ها، حتی اگر به اندازه‌ای از یکدیگر جدا شده باشند که بر هم سایه نیندازند، ایجاد محیطی عاری از جذابیت است؛ چون که بناهای پیوسته یا برج‌ها خورشید را از محیط می‌گیرند و مقیاس انسانی را تخریب می‌کنند، محیطی که صمیمیت و آشنا بودن با آن برای خردسالان حیاتی و برای بزرگسالان شادی بخش است (Schway, 1978, 365).
معمارانی مانند لوئی سالیوان نیز که طراح بسیاری از ساختمانهای بلند شیکاگو در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن جاری بوده‌اند، در رابطه با آسمان خراش‌های شهر نیویورک چنین ابراز می‌کند که این آسمان خراش‌ها بی توجه به هنر و تمدن عصر ما، این شهر را با ابتذال و پستی کشانده‌اند. نمای متعلق آن‌ها به تقلید از سبک‌های معماری گذشته ساخته شده است و بی توجهی و بی اعتنایی به ساختمانهای مجاور آن‌ها در تمام تار و پود شهر نمایان است (Gideon, 1977:660).
گروهی از مخالفان معتقدند که ساختمانهای بلند حتی برای فعالیت‌های خاصی مثل کار اداری و دفتری که مستلزم تعاملات اجتماعی نزدیک نیست، مناسب نیستند؛ زیرا محیط ماشینی آن بیگانه است و برای ساعت‌های طولانی کار خوشایندی نیست ((Chot marada, 1990, 43.
مخالفان با ساخت بناهای بلند، مخالفت شدید خود را با ساخت، جهت سکونت انسانها ابراز داشته‌اند و بیان می‌کنند بناهای مسکونی هیچ گاه جای احداث مسکن به صورت طبیعی را نمی‌گیرد و به علت عدم روابط انسانی مطلوب همسایه در این گونه بناها جای همسایه‌ی معمولی را پر نمی‌کند، به خصوص در کشور ما که کمتر تمایل بر زندگی دسته جمعی است و بهتر می‌دانند به اصطلاح معمول یک چهاردیواری مخصوص به خود داشته .(Etesam, 1977:253).
نظریه موافقان ساختمانهای بلند | امکان استفاده بیشتر از زمین خصوصا در مراکز شهرها و مناطق پر تراکم |
راه حلی به منظور کاهش تراکم در شهرها | |
متمرکز نمودن مراکز اداری و تجاری و فضاهای مسکونی در نقاط مناسب | |
کسب نور بهتر و بیشتر | |
راه حل مناسب جهت اسکان مردم در شهرهای بزرگ | |
ایجاد نقاط تاکید در شهرها | |
ایجاد فضاهای باز بیشتر برای کلیه بخش‌های شهر | |
ایجاد نقش اجتماعی مثبت در آشنایی و نزدیک شدن ساکنان | |
نظریه مخالفان ساختمانهای بلند | برهم خوردن مقیاس‌های انسانی در محیط شهری |
از بین رفتن مناظر طبیعی در دیدگاهها و مناظر شهری | |
جدا‌سازی انسانها از یکدیگر و ایجاد زمینه برای وقوع جنایات | |
زیر پا گذاشتن ارزش‌ها و سنت‌های قدیمی در کالبد و سیمای شهرها | |
ایجاد تراکم بیش از حد و ازدحام جمعیت در مناطق شهری خاص | |
کاهش کیفیت زندگی شهری | |
ایجاد محیط‌هایی عاری از جذابیت | |
عدم روابط انسانی مطلوب همسایه‌ها | |
نظریه‌های میانه در رابطه با ساختمانهای بلند | احداث ساختمانهای بلند در شرایط زمانی و مکانی مناسب |
احداث بناهای بلند برای بعضی کابری‌های خاص | |
تعیین حد ارتفاع برای ساخت ساختمانهای بلند |
مکتب مدرنیسم در شهرسازی در اوایل قرن 20 به وجود آمد. گروهی معمار و شهرساز در سال 1928 کنگره بین‌المللی معماران مدرن (CIAM) را تشکیل و در سال 1933 بیانیه خود را با عنوان منشور آتن انتشار دادند که در آن اصول شهرسازی مدرن بیان شده بود. در شهرسازی مدرن فضاهای کار، تفریح و سکونت از یکدیگر تفکیک شدند و محیط‌های داخلی سرد و بی روحی بر این شهرها حاکم شد. جدا کردن کاربری‌ها و قرارگیری آن‌ها در محیط‌های دور از هم منجر به ایجاد جوامع شهری ضعیف شده و نیز کاربری‌ها به تقویت یکدیگر منجر نمی‌شوند. از تبعات دیگر این نوع شهرسازی وابستگی به استفاده از اتومبیل است که منجر به آلودگی و شلوغی شهر می‌شود( بحرینی، 1392).
توسعه مختلط کاربری‌ها در راستای رفع این نواقص، به عنوان جزئی از اصول مشترک بسیاری از نظریات نوین شهرسازی، نظریه نوشهرگرایی و رشد هوشمند مورد توجه قرار گرفت. کاربری مختلط به عنوان یک رهیافت مهم در رنسانس شهری اروپا و ایده شهر فشرده در آمریکا و با عنوان نوشهرگرایی مطرح شده و آن را به عنوان یک ابزار مهم برای ایجاد و حفظ محیط شهری جذاب، قابل زندگی و پایدار در نظر می‌گیرند.
مواد و روش تحقیق
در این بخش به بررسی نمونه‌های موردی گروهه‌های بلند مرتبه در کلان شهرها پرداخته می‌شود. در انتخاب مکان نمونه‌های موردی، سعی شده است به جهت همگن بودن نمونه‌ها، از تمامی قاره‌ها چند کلان شهر انتخاب، و نمونه‌ها تا حد ممکن به لحاظ مساحت، جغرافیا (توپوگرافی)، جمیت و اقلیم به بستر کلان شهرهای ایران نزدیک باشند.سپس به بررسی ارتباط مشخصه‌های کالبدی ساختمانهای بلند که به صورت خوشه‌ای در این کلان شهرها شکل گرفته‌اند پرداخته می‌شود. همچنین به بررسی وضعیت کاربری این ساختمان‌ها، سیستم سازهای مورد استفاده، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و مدت زمان ساخت پرداخته می‌شود.بدین منظور ابتدا به بررسی مشخصات عمومی هر یک شهرهای منتخب در قاره‌های پنج‌گانه پرداخته می‌شود. این مشخصات عمومی شامل مساحت، جمعیت، ارتفاع از سطح دریا، تعداد ساختمانهای با ارتفاع بیشتر از 150 متر و بیشتر از 300 متر، رتبه جهانی، قاره‌ای و کشوری هر شهر بر اساس بیشترین تعداد ساختمان با ارتفاع بیشتر از 150 متر، موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی می‌باشد. سپس به بررسی روند شکل‌گیری به وجود آمدن این گروهه‌های بلند مرتبه و مشخصات ساختمانهای بلندمرتبه در آن‌ها پرداخته می‌شود. در پایان بر اساس نمودارهای آماری دریافتی از پایگاه داده‌ای CTBUH و اطلاعات و مشخصات ساختمانهای با ارتفاع 150 متر و بیشتر در این کلان شهرها به جمع‌بندی و استخراج الگوی توسعه کلان شهرها به صورت ساختمانهای بلندمرتبه خوشه‌ای پرداخته می‌شود.
بحث و ارائه یافته‌های تحقیق
روند شکل‌گیری گروهه‌های بلند مرتبه در قاره اقیانوسیه کشور استرالیا- شهر سیدنی
شهر سیدنی همچنان پیشرفت اقتصادی را تجربه می‌کند. با این حال ساخت و سازهای اطراف بنادر موجب تقویت خط آسمان می‌شود. ساخت هتل Crown Sydney و محدوده اقامتگاهی آن با ارتفاع 271 متر، به عنوان بلندترین ساختمان بلند در شهر سیدنی و دومین ساختمان بلندمرنبه در استرالیا تا سال 2019 به پایان می‌رسد. از دیگر برج‌های حائز اهمیت شهر سیدنی ساختمان 68 طبقه در حال ساخت Sydney Greenland Center (2019)، ساختمان 54 طبقه Macquarie Street North Tower (2018)، و ساختمان 46 طبقه Landmark (2018) می‌باشد. همچنین در سال‌های اخیر سیدنی ساخت برج بین‌المللی 1 با ارتفاع 51 طبقه در سال 2016 ، برج بین‌المللی 2 با ارتفاع 43 طبقه در سال 2015 و برج بین‌المللی 3 با ارتفاع 40 طبقه در سال 2016 را پایان رسانده است. به طور کلی در دو دهه اخیر قرن 21، 62 آسمان خراش به 83 آسمان خراشی که پیشتر ساخته شده بود اضافه گشت که تعداد 40 عدد از آن‌ها در مرکز شهر و در همجواری با ساختمانهای بلند قدیمی‌تر جانمایی شده‌اند. به علاوه، تعداد 9 عدد از این ساختمانهای بلند بالای 200 متر ارتفاع، همگی در یک محدوده با فاصله اندک جانمایی شده‌اند و تعداد 22 عدد از آن‌ها در سطح شهر پراکنده شده است. به طور کلی 40 ساختمان بلند اضافه شده به مرکز شهر سیدنی، موجب تقویت تصویر ذهنی از مرکز شهر می‌شود. (تصویر شماره 1)
تصویر 1- روند شکل‌گیری ساختمانهای بلند در شهر سیدنی در بازه سال‌های 2000 تا 2020 (ماخذ: نگارندگان)
میانگین ارتفاعی 10 ساختمان بلند مرتبه در شهر سیدنی از 208 متر سال 2000 به 236 متر در سال 2020 تغییر کرده است که معادل 114 درصد افزایش ارتفاع می‌باشد. (جدول 2)
جدول 2- مقایسه میانگین ارتفاعی 10 ساختمان بلند شهر سیدنی در سال‌های 2000 و 2020
(ماخذ: نگارندگان)
بر اساس مطالعات صورت گرفته، سه گروهه از ساختمانهای بلند مرتبه که در هر کدام از آن‌ها تعداد پنج یا بیشتر ساختمان بلند، با ارتفاع بیشتر از 100 متر وجود دارد، در شهر سیدنی قرار گرفته است؛ گروهه مرکزی6، گروهه شمال سیدنی7 و گروهه چست وود8. چندین گره فعالیتی دیگر نیز برای ساکنین شهر سیدنی قابل شناسایی است اما هنوز تمام ویژگی‌های گروهه‌های بلند مرتبه را ندارند ولی ممکن است شرایط به زودی تغییر پیدا کند (تصویر شماره 2)
|
| |
|
| |
تصویر 2- سه گروهه بلند مرتبه در شهر سیدنی (ماخذ: نگارندگان) | ||
لیست ساختمانهای بلند مرتبه با کاربری مختلط در شهر سیدنی مطابق جدول زیر است.
جدول 3- ساختمانهای بلند مرتبه با کاربری مختلط در شهر سیدنی
(ماخذ: نگارندگان)
نمودارهای زیر تقسیم‌بندی ساختمانهای بلند بالای 150 متر را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و مدت زمان ساخت نشان می‌دهد.
نمودار1- ساختمانهای بلند بالای 150 متر را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و مدت زمان ساخت (ماخذ: نگارندگان)
چتسوود
چتسوود یک منطقه بزرگ مسکونی و تجاری واقع در ساحل شمالی شهر سیدنی، در ایالت New South Wales و در فاصله 10 کیلومتری شمال منطقه تجاری مرکزی شهر سیدنی واقع شده است.همچنین این منطقه، مرکز اداری شهر Willoughby است.
تصویر 3- موقعیت منطقه Chastwood و ساختمانهای بلند در شهر سیدنی (ماخذ: نگارندگان)
تصویر 4- ساختمانهای بلند مرتبه منطقه Chastwood شهر سیدنی(ماخذ: نگارندگان)
روند شکل‌گیری گروهه‌های بلند مرتبه در قاره اروپا- کشور انگلستان-شهر لندن
شهر لندن در طول تاریخ و مدت‌ها پیش از ظهور آسمان‌خراش‌ها، شهری چندمرکزی بود و چندین مرکز در طول قرن‌ها به سمت یکدیگر توسعه پیدا کردند. در اواسط سال‌های ۱۹۸۰، مجموعه‌های مختلفی از ساختمانهای بلندمرتبه در شهر لندن ظهور پیدا کردند و در سال ۱۹۸۶، با وقوع بی‌نظمی‌های صنعت مالی و رخدادی که به "بیگ بنگ" معروف شد، نیاز به فضاهایی جهت فعالیت‌های تجاری و مالی در داخل کلان‌شهرها ضرورت پیدا کرد. این فضاهای تجاری جدید به طبقات و سطوح وسیعی نیاز دارند که شبکه خیابان‌های قرون‌وسطایی شهرهای اروپایی، ظرفیت پذیرش آن را ندارند. همین موضوع منجر به شکل‌گیری منطقه Canary Wharf که سابقاً منطقه Dockland بود، گردید. این منطقه ابتدا با توسعه‌های بلندمرتبه تجاری دستخوش تغییراتی شد و پس از آن توسط توسعه‌های بلندمرتبه مسکونی تکمیل شد. در این سال‌های اخیر، نیاز و تقاضای شهر لندن به فضاهای اداری و تجاری رو به فزونی گذاشته است که نتیجه آن، ساختمانهای شاخص بلندمرتبه در نقاط مختلف شهر بوده است (Graham, 2016).
در مقاله‌ای که پاتریک اسکات در سال 2017 با عنوان "خط آسمان آینده لندن: 455 ساختمان بلند مرتبه جدید، شهر لندن را به منهتن تبدیل کرده است" ارائه داده است اظهار می‌کند"طبق تحقیقات جدید، در سال 2016 ساختمانهای بلند در لندن بیش از هر زمان دیگری ساخته شده است که تعداد 26 عدد از آن‌ها مورد بهره‌برداری قرار گرفته شده و 455 ساختمان دیگر در حال ساخت است (Scott, 2017).
در شهر لندن سه گروهه از ساختمانهای بلند مرتبه شاخص وجود دارد، که هر سه منطقه توسط شبکه‌های حمل و نقل به یکدیگر متصل می‌شوند و در سال‌های اخیر مراکز جدید نیز اضافه شده است.
|
|
تصویر 5- گروهه‌های بلند مرتبه شهر لندن (ماخذ: نگارندگان)
اجرای خط جدید راه آهن الیزابت9 که از Canary Wharf و City of London عبور می‌کند و به مسیر Thameslink می‌رسد، موجب ایجاد گروهه‌ها و خوشه‌های جدید در مسیر خود می‌شود و شهر لندن بیشتر به سمت چندمرکزی10 بودن پیش می‌رود.
منطقه Canary Wharf در اواخر دهه 1980، پس از تغییر کاربری‌های اساسی که به وجود آمد ایجاد شد و تاثیر بسزایی بر نقشه ذهنی11 ساکنین لندن گذاشت. موقعیت قرارگیری آن در یک تورفتگی رودخانه Thames ، فاصله آن از مرکز شهر و مقیاس بلوک‌های شهری و ساختمانهای منفرد در آن به ایجاد تمایز این فضا با مکان‌های دیگر در شهر موثر بوده است. تصویر ؟ تعداد و تجمع ساختمانهای بلند مرتبه در این منطقه را نمایش می‌دهد.
تصویر 6- ساختمانهای بلند مرتبه در منطقه Canary Wharf (ماخذ: نگارندگان) | تصویر 7-ساختمانهای بلند مرتبه در منطقه Elephant and Castle (ماخذ: نگارندگان) |
این منطقه که به عنوان دومین مرکز تجاری12 شهر لندن شناخته می‌شود یکی از مراکز اصلی مالی بریتانیا و جهان می‌باشد که ساختمانهای بلند بسیاری در این منطقه واقع شده است. این منطقه با مساحت حدود 39 هکتار فضاهای اداری و تجاری بسیاری را در خود جای داده است.منطقه Elephant and Castle، در سال‌های قبل از جنگ جهانی دوم، به دلیل وجود تعداد زیاد فروشگاه‌های بزرگ و سالن‌های سینما، به عنوان سیرک Piccadilly، در منطقه جنوب لندن شناخته شده بود (BBC 2012). در زمان جنگ جهانی دوم در این منطقه بمباران شدیدی رخ داد و بازسازی اساسی در این منطقه صورت گرفت و پس از آن ساختمانهای اداری و دولتی، مراکز تجاری و شهرک‌های مسکن اجتماعی برپا شد و به عنوان "مرگبارترین میدان گردشگری در بریتانیا" شناخته شد. در سال 2004، یک طرح بازآفرینی برای این منطقه آغاز شد که به تقویت تعاملات اجتماعی عابران پیاده و ایجاد ساختمانهای بلند مرتبه منجر شد. تصویر 8 تعداد ساختمانهای بلند مرتبه در این منطقه نشان می‌دهد.طی سالیان زیادی شهر لندن با ساختمانهای بلند مرتبه میانه خوبی نداشته است، اما در سال‌های اخیر به دلیل نیاز روزافزون به مسکن و تمایل به هرچه کمتر شدن زمان رفت و آمدها، خط آسمان شهر، به سمت ساختمانهای بلند مرتبه رو به حرکت بوده است. تصویر 9 ساختمانهای بلند مرتبه در منطقه City of London نشان می‌دهد.
تصویر 8- ساختمانهای بلند مرتبه در منطقه City of London (ماخذ: نگارندگان)
نمودارهای زیر تقسیم‌بندی ساختمانهای بلند بالای 150 متر را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و موقعیت ساخت نشان می‌دهد.
نمودار 2- تقسیم‌بندی ساختمانهای بلند بالای150 متر را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و موقعیت ساخت (ماخذ: نگارندگان)
روند شکل‌گیری گروهه‌های بلند مرتبه در قاره آسیا - کشور چین- شهر Shenzhen
Shenzhen به عنوان یک شهر مهم و برجسته، دارای آسمان خراش‌های فراوان و قایل توجه در مقیاس جهانی می‌باشد. این شهر از زمان تبدیل شدن به اولین منطقه ویژه اقتصادی، شاهد رشد بی سابقه‌ای بود، به طوری که در مدت 300 سال جمعیت شهر از 300.000 نفر به بیش از 10 میلیون نفر رسید. ساختمان مرکز مالی Ping An Finance Center (PAFC) در مرکز شهر Shenzhen به ارتفاع 599 متر، پس از برج شانگهای، به عنوان دومین ساختمان بلندمرتبه در چین شناخته می‌شود. به طور کلی پیش‌بینی می‌شود در دو دهه اول قرن 21، 172 آسمان خراش به 20 آسمان خراشی که پیشتر در شهر Shenzhen ساخته شده بود اضافه شود. این افزایش ناگهانی و گسترده آسمان خراش‌ها نه تنها موجب تقویت مراکز شهری موجود می‌شوند بلکه خود موجب ایجاد مراکز و گروهه‌های جدید نیز می‌شود..
تصویر 9- شهر Shenzhen (ماخذ: نگارندگان)
جانمایی 79 آسمان خراش جدید با ارتفاع بیشتر از 200 متر در شهر Shenzhen، در امتداد محور شرقی و غربی شهر و در دو انتهای آن واقع شده است. همچنین 5 برج بلند که اخیرا ساخته شده، خوشه‌های مرکز شهر را تقویت می‌کند. طبق جدول زیر میانگین ارتفاع 10 ساختمان بلند شهر Shenzhen، از 231 متر در سال 2000 به 393 متر در سال 2020 خواهد رسید که افزایش معادل 170 درصد خواهد بود.
تصویر 10- روند شکل‌گیری ساختمانهای بلند در شهر Shenzhen در بازه سال‌های 2000 تا 2020 (ماخذ: نگارندگان)
جدول 4- مقایسه میانگین ارتفاعی 10 ساختمان بلند شهر Shenzhen در سال‌های 2000 و 2020
نمودارهای زیر تقسیم‌بندی ساختمانهای بلند بالای 150 متر را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و مدت زمان ساخت نشان می‌دهد.
نمودار شماره 3- تقسیم‌بندی ساختمانهای بلند بالای 150 متر را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و مدت زمان ساخت (ماخذ: نگارندگان)
روند شکل‌گیری ساختمانهای بلند مرتبه در قاره آمریکا - کشور آمریکا- شهر سانفرانسیسکو
ساختمانهای بلندمرتبه شهر سانفرانسیسکو، در نزدیکی مراکز خدماتی و حمل و نقل عمومی مهم واقع شده‌اند. مثلا مرکز حمل و نقل Transbay ، شامل سه ساختمان مهم برج‌های Salesforce، 181 Fremont و برج مسکونیTransbay Center می‌باشد. برج Salesforce با ارتفاع 326 متر که اخیرا مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، به عنوان بلندترین ساختمان شهر شناخته می‌شود. به طور کلی، در دو دهه اول قرن 21، سانفرانسیسکو تعداد 29 آسمان خراش، به 67 آسمان خراشی که پیشتر در آن شهر وجود داشته، اضافه خواهد کرد. تمام این آسمان خراش‌ها، موجب تقویت گروه‌های بلند مرتبه موجود در مرکز شهر می‌شوند.
تصویر 11- دورنمای شهر سانفرانسیسکو
جدول زیر میانگین ارتفاعی 10 ساختمان بلند در سال 2000 و 2020 را نشان می‌دهد که این عدد از 114 متر به 194 متر خواهد رسید (معادل 114%).
جدول 7- مقایسه میانگین ارتفاعی 10 ساختمان بلند شهر سانفرانسیسکو در سال‌های 2000 و 2020
(ماخذ: نگارندگان)
نمودارهای زیر تقسیم‌بندی ساختمانهای بلند بالای 150 متر را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و مدت زمان ساخت نشان می‌دهد.
| |
|
|
نمودار 5- تقسیم‌بندی ساختمانهای بلند را بر اساس عملکرد و کاربری، سیستم سازهای، ارتفاع ساختمان‌ها، تعداد طبقات و مدت زمان ساخت (ماخذ: نگارندگان)
بحث یافته‌ها
همان گونه که در جدول زیر مشاهده می‌شود، بر اساس داده‌های دریافتی از پایگاه اطلاعاتی Skyscraper Center ، تمام ده ساختمان بلندتر جهان، در قاره آسیا و منطقه خاورمیانه واقع شده‌اند.
جدول 8- لیست 10 ساختمان بلند مرتبه در جهان (ماخذ: پایگاه اطلاعاتی Skyscraper Center)
همان گونه که در جدول زیر مشاهده می‌شود، آمریکای شمالی با تعداد 3867 عدد بیشترین تعداد ساختمانهای بلند در سال 2000 را داشته است و به پس از آن قاره آسیا با 1593 دومین رتبه را داشته است.
جدول 9- تعداد ساختمانهای بلند مرتبه در سال 2000
تعداد ساختمانهای بلند مرتبه | قاره |
3867 | آمریکای شمالی |
1593 | آسیا |
968 | اروپا |
473 | اقیانوسیه |
286 | آمریکای جنوبی |
132 | آفریقا |
106 | خاورمیانه |
88 | آمریکای مرکزی |
(ماخذ: نگارندگان)
بیشترین تعداد ساختمانهای بلند مرتبه ساخته شده در سال 2020 ، با تعداد 3962 عدد مربوط به قاره آسیا می‌باشد و آمریکای شمالی با تعداد 1710 ساختمان بلند در ردیف دوم قرار می‌گیرد.
جدول 10- تعداد ساختمانهای بلند مرتبه در سال 2020
تعداد ساختمانهای بلند مرتبه | قاره |
3962 | آسیا |
1710 | آمریکای شمالی |
1426 | اروپا |
647 | خاورمیانه |
473 | اقیانوسیه |
350 | آمریکای جنوبی |
201 | آمریکای مرکزی |
50 | آفریقا |
جدول شماره 11 جابجایی قاره آسیا با آمریکای شمالی را در میزان بیشترین تعداد ساختمان بلند ساخته شده نشان می‌دهد.
جدول 11- ترتیب قاره‌های جهان در بیشترین تعدد ساختمانهای بلند مرتبه
تحقیقات اخیر در زمینه حومه‌های شهری آمریکا نشان می‌دهد بسیاری از ساختمانهای بلند مرتبه، در حومه شهرها، و به صورت خوشه‌ای13 جانمایی و طراحی می‌شوند. همچنین در پژوهشی که Al-Kodmany در سال 2018 انجام داده، 24 نمونه‌ی حومه‌ای شهرهای آمریکا را در سه ایالت Washington, D.C.، Miami و Chicago مورد بررسی قرار داده است. یافته‌ها حاکی از آن است که توسعه‌های حومه‌ای، در صورتی که به شکل ساختمانهای بلند مرتبه خوشه‌ای14 و در امتداد محورهای حمل و نقل عمومی، علی الخصوص ریلی واقع شوند، می‌توانند بهترین کارایی و عملکرد را داشته باشند. به گونه‌ای که بسیاری از کلان شهرها مانند تورنتو، در حال پیکربندی مجدد شبکه‌های حمل و نقل عمومی، همسو با خوشه‌های بلندمرتبه هستند. بررسی ساختمانهای بلند حومه واشنگتن، نشان می‌دهد اکثر قریب به اتفاق ساختمانهای بلند (حدود 82%)، در محدوده شعاع پنج دقیقه‌ای از ایستگاه‌های حمل و نقل جمعی واقع شده‌اند. به طور یقین تراکم بالای ساختمانهای بلند مرتبه در این محدوده، به بالا بردن سطح سواره کمک می‌کند. از آنجا که بیشتر فضاها در این محدوده توسط ایستگاه‌های حمل و نقل، مسیرهای پیاده و سواره، پارکینگ‌ها، میادین، فضاهای باز و ... اشغال می‌شود، بنابراین تراکم عمودی در این مناطق بیشتر مورد تاکید قرار می‌گیرد. خوشه‌های بلند مرتبه، علاوه بر حمایت از شبکه‌های حمل و نقل عمومی، این قابلیت را نیز دارند که با ایجاد تنوع کاربری، گروه‌های بیشتری را به خود جذب و تراکم جمعیتی را افزایش دهند. همچنین با تشکیل هسته‌های اقتصادی پرجنب و جوش و به دور از ترافیک سواره و ایجاد مسیرهای پیاده قوی، فضاهای پویایی را ایجاد کنند.
نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات
بررسی‌ها نشان می‌دهد که توسعه حومه‌های شهری با استفاده از خوشه‌های ساختمانهای بلندمرتبه، به‌ویژه در امتداد محورهای حمل‌ونقل عمومی، می‌تواند به عنوان الگویی پایدار و کارآمد برای توسعه شهری مطرح شود. تمرکز این ساختمان‌ها در نزدیکی ایستگاه‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه سیستم‌های ریلی، نقشی کلیدی در بهبود دسترسی، کاهش وابستگی به خودروهای شخصی، و افزایش پیاده‌روی در این مناطق دارد.
تحلیل‌ها نشان داده است که بخش قابل‌توجهی از ساختمانهای بلندمرتبه در حومهها، در شعاعی نزدیک به ایستگاه‌های حمل‌ونقل واقع شده‌اند، که این امر موجب ایجاد تراکم عمودی مناسب و بهره‌وری بیشتر از زمین در این مناطق می‌شود. این تراکم نه‌تنها به ارتقای عملکرد شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی کمک می‌کند، بلکه با تنوع‌بخشی به کاربری‌ها، ظرفیت جذب گروه‌های مختلف و افزایش تراکم جمعیتی را نیز فراهم می‌آورد.علاوه بر این، خوشه‌های بلندمرتبه با ایجاد هسته‌های اقتصادی فعال، مسیرهای پیاده‌روی مناسب، و فضاهای شهری پویا می‌توانند زمینه‌ساز ارتقای کیفیت زندگی در حومه‌های شهری شوند. این مدل توسعه، از طریق ایجاد تعاملات اجتماعی بیشتر، کاهش ترافیک سواره، و حمایت از اقتصاد محلی، نه‌تنها به پایداری شهری کمک می‌کند بلکه به نیازهای نسل جدید برای دسترسی به فضاهای شهری کارآمد و چندمنظوره نیز پاسخ می‌دهد.در نهایت، خوشه‌های بلندمرتبه در حومه‌های شهری را می‌توان به عنوان راهکاری برای دستیابی به توسعه‌ای پایدار، اقتصادی و اجتماعی در کلان‌شهرها قلمداد کرد که با اصول طراحی شهری مدرن هماهنگ است.
منابع
1. بحرینی، سید حسین. (1376). عوامل مؤثر بر شکل‌گیری طراحی شهری در قرن 21. مجله علمی معماری و شهرسازی، 6(8).
2. بحرینی، سید حسین، بلوکی، بهناز و تقابن، سوده.(1392). تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر. تهران: دانشگاه تهران.
3. بمانیان، محمدرضا (1390). ساختمان بلند و شهر. تهران: نشر شهر.
4. گیدئون، زیگفرید (1350). فضا، زمان و معماری: رشد یک سنت جدید. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
5. مثنوی، محمدرضا. (1381). توسعه پایدار و پارادایم‌های جدید توسعه شهری: "شهر فشرده" و "شهر گسترده". محیط‌شناسی، (31)، 89-104.
1. Breheny, M. (1992a). The compact city: an introduction. Built Environment, 18(4).
2. Breheny, M. (ed.) (1992b). Sustainable Development and urban form, Pion, London.
3. CEC (commission of European Communities), (1990). Green Paper on the Urban Environment, COM 90218, CEC, Brussels.
4. Givoni B. Climate considarations in building and urban design. Hoboken: John Wiley & Sons; 1998.
1. Jenks, M, Burton, E and Williams, K. (1996) .The Compact City: A Sustainable Urban Form, E and FN Spon, an imprint of Chapman and Hall, London.
[1] Transit-Oriented-Development (TOD)
[2] Smart Growth
[3] New Urbanism
[4] Council on Tall Building and Urban Habitat
[5] Lewis Mumford
[6] central
[7] North Sydney
[8] Chatswood
[9] Elizabeth line
[10] polycentricity
[11] mental map
[12] central business district (CBD(
[13] Cluster
[14] Cluster of tall buildings
