خطمشیگذاری بهینه‌سازی مصرف حامل‌های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران (مورد مطالعه: مجتمع مس سرچشمه)
محورهای موضوعی : خطمشیگذاری عمومی در مدیریتمحمد رضا فتحی 1 , عادل آذر 2 , غلامرضا جندقی 3 , شیرین رنجبر توتویی 4 , بابک آذری 5 , رضا مرتضایی 6
1 - عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
2 - عضو هیئت علمی گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3 - عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
4 - دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
5 - کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد رفسنجان، دانشکده مدیریت، کرمان، ایران
6 - دانشجوی دکتری مدیریت منابع انسانی دانشگاه آزاد رفسنجان، دانشکده مدیریت، کرمان، ایران
کلید واژه: بهرهوری انرژی, خطمشی, تحلیل تم, مدیریت انرژی, تحقیق کیفی, صنعت مس,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: مدیریت و بهروه وری انرژی یکی از خط مشی های راهبردی کشورها در تامین انرژی مورد نیاز، پاسخگویی به تقاضای انرژی و رفع چالش ها و نگرانی های محیط زیستی است. به همین دلیل هدف این تحقیق تبیین خطمشی گذاری بهینه سازی تولید و مصرف حامل‌های انرژی در مجتمع مس سرچشمه است. روش: تحقیق حاضر از نظر هدف یک رویکرد اکتشافی دارد. جامعه آماری این پژوهش، شامل متخصصان حوزه صنعت مس در سه رده مدیران، روسا و سرپرستان می‌باشد. برای جمع آوری نمونه از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد و تا رسیدن به اشباع نظری انجام گرفت. تعداد نمونه آماری 75 نفر بوده است. داده‌های پژوهش با استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته جمع آوری شده است. در این پژوهش روش کیفی تحلیل مضمون (تم) و نرم افزار اطلس (8) استفاده شده است.یافته ها: یافته‌های پژوهش در قالب یک مدل مفهومی برای عوامل تاثیر گذار بر بهینه سازی مصرف انرژی در شرکت ملی مس سرچشمه ارائه شده است. این مدل شامل 7 حوزه عوامل محیطی، عوامل تولیدی؛ عوامل ساختاری؛ عوامل محتوایی ـ رفتاری؛ مدیریت انرژی؛ شبکه بهرهوری انرژی و بهینه سازی مصرف انرژی است.نتیجه گیری: نتایج پزوهش نشان داد که؛ تمامی حوزه‌های مدل مفهومی، عوامل تسریع و تسهیل کننده و موانع و محدودیت‌های بهینه سازی مصرف انرژی با توجه به مدل مفهومی مدیریت انرژی در تولید می‌و همکاران (2016) طبقه بندی شده است.
Background and Aim: Energy management and efficiency is one of the strategic policies of countries in supplying the required energy, responding to energy demand and addressing their environmental challenges and concerns. Therefore, the purpose of this study is to explain the policy of optimizing the production and consumption of energy carriers in Sarcheshmeh copper complex. Method: The present study has an exploratory approach in terms of purpose. The statistical population of this study includes copper industry experts in three categories of managers, heads and supervisors. Snowball sampling method was used to collect the sample and it was done until the theoretical saturation was reached. The number of statistical samples was 75 people. Research data were collected using semi-structured interviews. In this research, the qualitative method of content analysis (theme) and Atlas software (8) have been used. Findings: The research findings are presented in the form of a conceptual model for the factors affecting the optimization of energy consumption in Sarcheshmeh National Copper Company. This model includes 7 areas of environmental factors, production factors; Structural factors; Content_behavioral factors; Energy Management; Network energy efficiency and energy efficiency. Conclusion: The results of the study showed that; All areas of conceptual model, accelerating and facilitating factors, and barriers and limitations of energy consumption optimization are classified according to the conceptual model of energy management in May et al. (2016).
آذری سنگلی، فرزاد، جلالی مجیدی، محمد، برزویی، عباس، و دریایی، زینب. (1393). مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی و ارائه راهکارهایی برای تحقق آن. مجله آنلاین اروپایی علوم طبیعی و اجتماعی: مجموعه مقالات، 3 (3)، 57-74
فرامرز، مرتضی (1396) بررسی و ارزیابی خطمشی محیط زیست و انرژی و توسعه پایدار در ایران. اولین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین نگهداشت انرژی، 54-71
صباغ علی اکبر و وکیل الرعایا یونس (1397)، موانع بهینه سازی مصرف برق در بخش صنعت: مطالعه موردی شرکت برق منطقه‌ای سمنان.
عسکری، محسن. (1397). بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع نفت و گاز.
صادقی، مهدی و آستانه، زهرا (1393). ارائه مدلی بهینه برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران با استفاده از رویکرد بهینه سازی قوی. مجله اقتصاد انرژی ایران.
صوفی، تورج، کردار پور، فرزانه، میرسنجری، علی، و گشایشی، حسین. (1392). مقاله بررسی ضایعات انرژی در صنایع سیمان و رویکردهای بهینه سازی مصرف انرژی ارائه شده در همایش فلرها و کوره‌های صنعتی، تهران.
نعمت پور، نادر. (1390). بررسی راهکارهای مناسب برای انرژیهای تجدیدپذیر و پایدار، بهینه سازی مصرف انرژی و مدل سازی آن در بخش صنعت، اولین همایش رویکردهای نوین در حفظ انرژی، تهران.
تقی زاده، مرتضی، امینی، علیرضا و رفعتی آلاشتی. (1388). نقش سیستم مدیریت انرژی در بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع معدنی غیرفلزی (مطالعه موردی: کارخانه ماشین سازی سفال و آجر تبریز)، مجله اقتصاد انرژی ایران.
رضایی، حسین، شکری، زینب؛ فانی، علی اصغر و فروزنده، لطف الله. (1389). بررسی فرآیند بهینه سازی مصرف انرژی از منظر مهندسی ارزش در صنایع چوب و کاغذ مازندران، همایش ملی مهندسی ارزش.
ناهیدی، زهره و کیاور، محمدعلی. (1387). بررسی رابطه بین قیمت انرژی و مصرف انرژی در بخش صنعت در اقتصاد ایران. ماهانه نفت، گاز و انرژی.
پیرکندی، جاماسب و افسری، محمد جعفر و محمودی، مصطفی. (1398). بررسی عملکرد رفتار مواد تغییر فاز در یک سیستم ذخیره انرژی در مقیاس کوچک، چهارمین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و هوافضا، تهران.
فرامرز، مرتضی . (1396). بررسی و ارزیابی خطمشی محیط زیست و انرژی و توسعه پایدار در ایران. اولین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین نگهداشت انرژی، 54-71.
دانایی فرد، حسن. شول، حسین. آذر، عادل . (1394). طراحی چارچوبی برای پیشنهادیه خطمشی عمومی. مجلس و راهبرد، شماره68 (12).33-57
پورعزت، سیدکمال، و سجودی، سکینه، و احمدزادهدلجوان، فهیمه (1396). تاثیر انرژیهای تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست در ایران. فصلنامه پژوهشهای سیاستگذاری و برنامهریزی انرژی، 3 (6). 22-41
ملکی، عباس . (1397).سیاستگذاری انرژی. تهران: نشر نی.
منوریان، عباس (1394). اجرا و ارزیابی خطمشی عمومی. تهران، مهربان نشر.
هاولت، مایکل و اِم، رامش . (2019). مطالعه خطمشی عمومی، ترجمه عباس منوریان و ابراهیم گل شن، تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ اول.
یارمحمد، محمدحسین (1398) ارائه مدل مدیریت منابع انرژی)با استفاده از روش برنامه ریزی خطی (. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 11 (9). 134-168
_||_Peters, G. (2019). Policy Instruments. Journal of P. A. Research and Theory, 50-82.
Park, S. (2015). State renewable energy governance, policy instruments, markets, or citizens. Review of Policy Research, 3, 23-45.
Anderson, James E. (2017). Public policymaking An Introduction, FIFTH EDITION, New York: Houghton Mifflin.
De Vos, Rolf and Sawin, Janet (2018). READY Renewable Energy Action on Deployment Presenting: The ACTION Star; six policy ingredients for accelerated deployment of renewable energy. First edition. Elsevier.
Griffiths, S. (2020). Renewable energy policy trends and recommendations for GCC countries. Springer.
Jordan-Korte, Katrin (2019). Government Promotion of Renewable Energy Technologies Policy Approaches and Market Development in Germany, the United States, and Japan. 1st Edition, Gabler Verlag Springer Fachmedien Wiesbaden GmbH.
Milano, M. (2018). Sustainable Energy Policies: research challenges and opportunities. DISI, University of Bologna – Viale del Risorgimento 2 – 40136 Bologna (IT).
Rogge, K.S. and Reichardt, K. (2018). Policy mixes for sustainability transitions: An extended concept and framework for analysis. Research Policy, 45, 1620-1635.
wulfinghoff, D. (2013). The modern history of energy conservation: an overview for information professionals. Electronic green journal, 12-01.
Alvarado, S., Maldonado, P. & Jaques, I. (1999). Energy and environmental implications of copper production. Energy, 307–316.
May, G., Stahl, B., Taisch, M., & Kiritsis, D. (2017). Energy management in manufacturing: From literature review to a conceptual framework. Journal of cleaner production, 167, 1464-1489.
Koppelaar, R. H. E. M., & Koppelaar, H. (2016). The ore grade and depth influence on copper energy inputs. Biophysical Economics and Resource Quality, 1 (2), 1-16.
Tembo, B. (2016, June). Modelling of Energy Efficiency in Copper Mining Industry. In Energy: Expectations and Uncertainty, 39th IAEE International Conference, Jun 19-22, 2016. International Association for Energy Economics.
Assessment, A. R. E. (2012). What are the factors influencing energy behaviours and decision-making in the non-domestic sector?
Braun, V., & Clarke, V. (2016). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3 (2), 77-101.
King, N., Horrocks, C., & Brooks, J. (2018). Interviews in qualitative research. Sage.
Kruyt, B., van Vuuren, D. P., de Vries, H. J., & Groenenberg, H. (2019). Indicators for energy security. Energy policy, 37 (6), 2166-2181.
Chen, S., Sorrell, T., Nimmo, G., Speed, B., Currie, B., Ellis, D., ... & Byth, K. (2015). Epidemiology and host-and variety-dependent characteristics of infection due to Cryptococcus neoformans in Australia and New Zealand. Clinical infectious diseases, 31 (2), 499-508.
Irrek, W., & Thomas, S. (2016). Der EnergieSparFonds für Deutschland. Düsseldorf: Hans-Böckler-Stiftung.
خط مشی گذاری بهینه سازی مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران (مورد مطالعه: مجتمع مس سرچشمه )
چکیده
زمینه و هدف: مدیریت و بهروه وری انرژی یکی از خطمشیهای راهبردی کشورها در تامین انرژی مورد نیاز، پاسخگویی به تقاضای انرژی و رفع چالشها و نگرانیهای محیط زیستی است. به همین دلیل هدف این تحقیق تبیین خط مشیگذاری بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در مجتمع مس سرچشمه است.
روش: تحقیق حاضر از نظر هدف یک رویکرد اکتشافی دارد. جامعه آماری این پژوهش، شامل متخصصان حوزه صنعت مس در سه رده مدیران، روسا و سرپرستان می باشد. برای جمع آوری نمونه از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد و تا رسیدن به اشباع نظری انجام گرفت. تعداد نمونه آماری 75 نفر بوده است. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری شده است. در این پژوهش روش کیفی تحلیل مضمون (تم) و نرم افزار اطلس (8) استفاده شده است.
یافته ها: یافته های پژوهش در قالب یک مدل مفهومی برای عوامل تاثیر گذار بر بهینه سازی مصرف انرژی در شرکت ملی مس سرچشمه ارائه شده است. این مدل شامل 7 حوزه عوامل محیطی، عوامل تولیدی؛ عوامل ساختاری؛ عوامل محتوایی_رفتاری؛ مدیریت انرژی؛ شبکه بهره وری انرژی و بهینه سازی مصرف انرژی است.
نتیجه گیری: نتایج پزوهش نشان داد که؛ تمامی حوزه های مدل مفهومی، عوامل تسریع و تسهیل کننده و موانع و محدودیت های بهینه سازی مصرف انرژی با توجه به مدل مفهومی مدیریت انرژی در تولید می و همکاران (2016) طبقه بندی شده است.
واژگان کلیدی: مدیریت انرژی، خط مشی، بهره وری انرژی، تحقیق کیفی، تحلیل تم؛ صنعت مس.
مقدمه
در چند دهه گذشته عوامل مختلفی از جمله افزایش جمعیت جهان، بحران انرژی دهه 1970، مسائل حفاظت از محیط زیست و رشد رقابت اقتصادی میان کشور های جهان سبب شده است که بحث مدیریت و بهروه وری انرژی یکی از مهم ترین مباحث در کشور های سرار جهان شود و به عنوان یک زمینه مطالعاتی و تخصصی مستقل مورد توجه قرار گیرد (آذری سنگلی، جلالی مجیدی.، برزویی و دریایی، 57،1393). انرژی یک نیاز اساسی برای تجهیزات صنعتی وهمچنین یک عامل بسیار مهم در رشد اقتصادی و اشتغال کشورها به حساب می آید (فرامرزر،54،1396). سیس1(1398) بیان می کند که: مصرف انرژی بازار جهانی از سال 2010 – 2030 سی و سه درصد افزایش را در پیش خواهد داشت و در این میان سریع ترین رشد تقاضای انرژی مربوط به کشورهای غیر عضو در سازمان همکاری و توسعه اقتصادی 2 خواهد بود؛ که اقتصاد این کشور ها در حال حاضر 62% از انرژی تحویلی بخش صنعت جهان را مصرف می کنند. خط مشیهای دولتها نقش اصلی در سرمایه گذاری و شتاب دهی به بکارگیری فناوریهای بهینه سازی مصرف انرژی بر عهده دارد. جزء اصلی طراحی اثربخش اهداف بهینه سازی مصرف انرژی، ارتباط دادن هدف به مجموعهای از خط مشیها یا اقدامات مشخص مربوط به اجراست. مشخص کردن هدف بهینه سازی مصرف انرژی مرحله اولیه تعیین خط مشیهای مشخص، اقدامات حمایتی، مشوقها یا چارچوبهای سرمایهگذاری است که اجازه میدهد بازیگران بازار مطابق با زمانبندی به اهداف دستیابی پیدا کنند(جردن و کورت3، 217،2019). خط مشیها به کاهش ریسک و تشویق بکارگیری انرژیهای تجدیدپذیر کمک میکنند و بطورکلی به شکل ترکیبی در قالب سبد خطمشی استفاده میشوند(دی واس و ساوین4، 114، 2018).ابزارهای خطمشی ابزارهای بنیادی برای دستیابی به اهداف کلیدی است. به عبارت دقیقتر، ابزارها یا تکنیکهای حکمرانی برای مواجهه با مسئلهها یا مشکلات میباشند(راگ و ریچارد5، 87، 2018). مدیریت انرژی به مجموعه روش ها و اقداماتی اطلاق می شود که در سیستم های مختلف با هدف مصرف صحیح انرژی به منظور حداکثر نمودن منافع بدون کاهش کیفیت محصولات یا خدمات انجام می شود(صباغ و وکیل الرعایا،43،1397). فعالیت های موفقیت آمیز مدیریت انرژی باید یک راهبرد کاهش مصرف را نیز شامل شود که این کاهش مقدار مصرف انرژی در محصولات و خدمات به عنوان راهی برای مدیریت رشد مصرف محسوب می شود. آژانس بین المللی انرژی بیان می کند: مدیریت نظامند انرژی یکی از موثرترین روش ها در جهت بهره وری انرژی در بخش صنایع پر مصرف است، زیرا این امکان را به وجود می آورد تا فرآیند و روش تولید را از نظر مصرف انرژی بطور مستمر بهبود بخشیده و بهره وری انرژی را به همراه داشته باشد (والفینگو،9،2013). کشورهای توسعه یافته با استفاده از راهبردهای اقتصادی و فناوری توانسته اند، بحران های دهه 1970 را پشت سر بگذارند و مصرف انرژی خود را کاهش بدهند. اما تحقیقات نشان می دهد که کشورهای در حال توسعه به دلیل کمبود فناوری و انگیزه در رابطه با صرفه جویی در مصرف انرژی و دسترسی به منابع ارزان انرژی، در راهبردهای اقتصادی و فناوری خود موفق نبوده اند. در این میان کشور ایران با بیش از 53 میلیارد تن ذخایر معدنی (دوازدهمین کشور بزرگ معدنی جهان) به دلایل مختلف مثل تحریم های کمرشکن ( مشکل ساز کردن ورود مواد اولیه و تکنولوژی های جدید)، واردات بی رویه محصولات (قرار گرفتن تولید کنندگان در رقابت نابرابر)، نبود منابع مالی و هزینه بسیار بالای جذب سرمایه، مقررات دست و پاگیر اداری و حذف یارانه های انرژی و هزینه بسیار بالای تحمیل شده به واحدهای صنعتی که هزینه تولید را در بعضی موارد تا 20 درصد افزایش داده است؛ با چالش مهم و بزرگی در مدیریت و بهره وری انرژی مواجه شده است. به طور خاص می توان گفت در کشور ایران بعد از آزاد سازی قیمت حامل های انرژی و اثر آن بر قیمت تمام شده محصولات تولیدی از یکسو و هزینه سازمان ها برای ارائه خدمات، بحت مدیریت انرژی به عنوان بحث روز مطرح شد(آلواردو، مالدونادو و جاکس6،304،2011). در این قسمت مطالعات مختلفی را که بهینه سازی مصرف انرژی در سطوح بین المللی و ملی را از دیدگاه های استراتژیک، عملیاتی، فرآیندی و عوامل محیطی بیرونی مورد بررسی قرار داده اند و همچنین مطالعات انجام شده در رابطه با بررسی عوامل موثر بر بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع مختلف و به طور خاص در صنعت مس به صورت جامع مورد بررسی قرار داده شده و خلاصه ای از دستاوردهای این پژوهش ها ارائه شده است. کوپلار 7(2016 )، تاثیر بکارگیری عیارهای مختلف سنگ معدن مس و عمق معدن بر میزان انرژی مورد نیاز برای استخراج و فراوری مس را مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج پژوهش نشان می دهد: هزینه انرژی برای معادن مس با عملیات لیچینگ تحت تاثیر عیار سنگ معدن و عمق معدن قرار ندارد، اما با عملیات معدنکاری و فلوتاسیون در معادلات رابطه معناداری برقرار شد؛ هزینه انرژی بصورت لگاریتم خطی به عمق وابستگی داشته و با میزان عیار سنگ معدنی رابطه عکس دارد؛ تمبو 8(2016)، از موسسه انرژی UCL به مدلسازی بهره وری انرژی در صنعت معدن مس زامبیا پرداخته است. در این مطالعه به درک چگونگی تاثیرگذاری سیاست های تصمیم گیری مختلف سازمان بر سودآوری آن پرداخته شده است . بطور کل دو سیاست تصمیم گیری کلی در نظر گرفته شده است : سیاست توسعه ای و سیاست بهره وری انرژی. سیاست توسعه ای تاکید بسیار زیادی بر افزایش ظرفیت تولید سازمان دارد در حالیکه سیاست بهره وری انرژی از سرمایه گذاری در فناوری های کارامدتر در مصرف انرژی که در گسترش ظرفیت تولید نیز تاثیرگذار است حمایت می کند. به این دلیل که مصرف انرژی نسبت به تغییرات عیار سنگ معدن نرخ رشد نمایی دارد، سازمانی که سیاست بهره وری انرژی را اجرایی کند، پایداری بیشتری خواهد داشت، بلکه طول عمرعملیاتی خود را نیز افزایش می دهد. می و همکاران9 ( 2016)، بصورت استقرایی چارچوبی مبتنی بر تجزیه و تحلیلی جامع و سیستماتیک از ادبیات برای توصیف روند پویای مدیریت انرژی در تولید ارائه کرده اند. این مطالعه شامل شش مسیر و خط اصلی تحقیق در ارتباط با مدیریت انرژی است که عبارتند از: 1. محرک ها و موانع 2. فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی 3. پارادایم های استراتژیک 4. روش ها و ابزارهای پشتیبانی 5. پارادایم های فرآیند تولید و 6. عملکردهای تولید در نقاط حساس تبادلی 10. بارسومیان و همکاران 11(2013) پروژه ای با عنوان مطالعه موضوعی 12 در مورد بهره وری انرژی و انرژی های تجدید پذیر در بین سال های 2007 تا 2013 در اروپای مرکزی انجام داده اند. این محققان بیان می کنند: منظور از بهره وری انرژی در واقع " ارائه خدمات بیشتر در ازای انرژی ورودی یکسان، یا ارائه خدمات یکسان در ازای انرژی ورودی کمتر " است که موجب دستیابی به مزایای رقابتی و اقتصادی بزرگ و همچنین رفاه اقتصادی و محیطی می شود. انستیتو مرکز انرژی های پایدار 13 و تغییرات محیطی دانشگاه آکسفورد 14 در سال 2012 تحقیقی در رابطه با تعیین عوامل موثر بر رفتارها و تصمیم گیری های مرتبط با انرژی در بخش های غیرخانگی انجام داده است. این تحقیق با استفاده از روش ارزیابی سریع شواهد 15 که رویکردی سیستماتیک برای بازیابی و بررسی ادبیات نسبت به روش های مرور ادبیات مرسوم است، انجام شده است.. این مرکز در تحقیق دیگری در همین سال تاثیر دو عامل اندازه سازمان و بخشی که سازمان مرتبط با آن است مثلا بخش صنعت ، حمل و نقل و ... از نظر3 عامل : ساختار و سلسله مراتب ، مهارت و منابع ، اهمیت صرفه جویی در مصرف انرژی و ارزشمندی استراتژی بهره وری انرژی، بر ظرفیت استفاده از فرصت های بهره وری انرژی مورد بررسی قرار داده است و نتایج را برای هر بخش بیان کرده است. کورمانز16 در سال (2012) مدلی مفهومی در ارتباط با فرآیند تصمیم گیری سرمایه گذاری سازمان ها در موضوعات و پروژه های مختلف ارائه نمود که راهنمای مناسبی جهت شناسایی عوامل موثر بر فرآیند تصمیم گیری در ارتباط با سرمایه گذاری در پروژه های بهینه سازی مصرف انرژی به شمار می رود. این مدل بیان می کند: آغار فرایند سرمایه گذاری با شناسایی مسئله است که در این مرحله یک ایده یا مسئله جدید مورد توجه قرار می گیرد و برجسته می شود. چارلز، میلتون و اندرسون 17( 2012) موارد زیر را به عنوان عوامل اثرگذار بر انرژی مصرفی معادن بیان کرده اند: نسبت استریپینگ 18 ( نسبت حجم بار مورد نیاز به منظور استخراج مقدار مشخصی از سنگ معدن)؛ انرژی مصرفی در حمل و نقل سنگ ها و باطله های معدنی توسط کامیون های بزرگ 19 و بهینه سازی استفاده از مواد منفجره در معادن. علاوه بر این این محققان راهکار هایی را برای بهینه سازی مصرف انرژی بیان کرده اند. صباغ و وکیل الرعایا (1397) به تحلیل و اعتباریابی شاخص های موثر بر تنگناهای موجود در بهینه سازی انرژی الکتریکی با تاکید بر مشترکین صنعتی برق پرداخته اند شد. در انتها این پژوهش مدلی مشتمل بر ابعاد شش گانه مدیریتی، دانش و فناوری، سیاست گذاری و قانونی، فرهنگی و سازمانی، مالی و فنی و مولفه های مربوط به هر بعد بصورت اعتباریابی شده ارائه شده است . عسکری (1397) به بررسی انواع روش های بهینه سازی انرژی اشاره کرده است و روش های کاهش مصرف انرژی را به صورت طبقه بندی شده ارائه کرده است. نتایج بدست آمده در این تحقیق در خصوص روش های کاهش مصرف انرژی عبارتند از : 1. استفاده از تکنولوژی های جدید و مواد اولیه بهتر و سازگار با محیط زیست 2. استفاده بهینه از مواد و بازیابی آنها در صنایع مختلف 3. بهینه سازی و مدل کردن واحدهای صنعتی و افزودن تجهیزات اضافی 4. یافتن کاربردهای جدید برای موادی که فعلا کاربرد خاصی ندارند 5. استفاده از انرژی های نو و تجدید پذیر 6. آموزش روش های صرفه جویی در انرژی به کارکنان.
خط مشی درباره فرآیند یا الگوی فعالیت ها یا تصمیماتی است که برای جبران مشکلات عمومی، چه حقیقی و چه مجازی اتخاذ می شود(دانایی فرد،9،1394). در واقع خط مشي گذاري به منزله فراگرد مدیریت کلان و ملی جامعه شامل برنامهریزی، اجرا، کنترل و ارزيابي طرحهاي گوناگون، در حوزههاي اقتصادي، سياسي و فرهنگي، براي دستيابي به اهداف هر بخش تعریف می شود. بدین ترتیب خط مشی ها، مجموعهاي از برنامههای کلان اجرایی در سطح ملي هستند که یا شکل رسمي، مدون و اعلام شده (مانند برنامه هاي توسعه) به خود میگیرند یا به صورت یک بیانیه بسیار کلي مانند (خط مشي جايگزيني واردات یا خط مشي نگاه به شرق) ملاحظه مي شوند (پور عزت و همکاران، ، 38،1396). خطمشیگذاری فرایندی است که در آن دولتها چشم انداز سیاسی خود را به برنامهها و اقداماتی تبدیل میکنند تا تغییرات مدنظر خود را ایجاد کنند. مسئلههای خطمشی عمومی بسیار پیچیده هستند و در محیطهای به سرعت تغییریابنده و مملو از عدم قطعیت و تضاد منافع اتفاق میافتند(میلانو20،137،2018). خطمشی بیانگر مجموعه اقدامات نسبتا ثابت و هدفمند است که بوسیله یک فرد یا مجموعهای از بازیگران برای پرداخت به یک مساله یا دغدغه دنبال میشود(اندرسون21،25،2017). تصمیمهای اتخاذشده دولتهاست که هدفی را تعریف و ابزاری را برای دستیابی به آن مشخص میکند(هاولت و رامش22،323،2019). به شکل سنتی در مطالعات ناظر بر خطمشی عمومی، خطمشیگذاری به سه مرحله تقسیم میشود: تدوین و تنظیم خطمشی، اجرای خطمشی و ارزیابی خطمشی(منوریان،12،1394). خطمشیگذاری انرژی عبارتست از چارچوبی از قواعد و طرز تلقیهای نوشته و نانوشته که عموما در طول دهها سال ایجاد میگردد(ملکی، 43،1397). ابزارهای خط مشی را با یک طرح طبقه بندی سه گانه ارائه میکند: قانون (عصا)، ابزارهای اقتصادی (هویج) و اطلاعات (اندرز) او سه نوع قدرت اجباری، پاداشی و هنجاری را ابزاری برای دستیابی به اهداف میداند. ودساید23 ابزارهای خط مشی را با سه ویژگی تعیین کننده مشخص میکند1. اجبار؛ 2. استفاده از منابع مادی؛ 3. در خواست یا کششهای اخلاقی و فکری. در این میان پیترز24 ابزارهاي اجرا را براساس ويژگيهاي آنها طبقهبندی نموده است، که برخي از این ابزارها و مشخصات آن هادر جدول زیر آمده است.
جدول1: ویژگیهای ابزارهای خط مشی از دیدگاه پیترز(2019)
ویژگیهای ابزارهای دسته ی اول | ویژگیهای ابزارهای دستهی دوم |
ابزارهایی که مستقیم اثر می گذارند | ابزارهایی که دارای اثر غیر مستقیم هستند |
ابزارهایی که به اجبار تاکید دارند | ابزارهایی که بر انگیزه و ترغیب تاکید دارند |
ابزارهایی که داوطلبانه اند | ابزارهایی که الزام آورند |
ابزارهایی که جنبه تنبیهی دارند | ابزارهایی که جنبهی تشویقی دارند |
ابزارهایی که شفاف و صریح اند | ابزارهایی که نهفته و مبهم و صریح اند |
ابزارهایی که ارشادی و هدایتگر هستند | ابزارهایی که قهری و سرکوبگر هستند |
خطمشیگذاری در بخش انرژی جنبههای اساسی تولید و بهرهوری انرژی را دربر میگیرد که به شدت توسعه اقتصادی، پایداری و پذیرش اجتماعی را تحت تاثیر میگذارد. خطمشیگذاری انرژی در حال توجه به سوی خطمشیهای انرژی پایدار و اقتصاد کم کربن با حذف مصرف مستقیم سوختهای فسیلی، هدفگذاری بر منابع انرژیهای تجدیدپذیر، ترویج بهرهوری انرژی و بهطور راهبردی حرکت به سوی شبکه هوشمند است(میلانو، 135،2018). اینکه هر کشور از کدام منابع انرژی و به چه میزان استفاده کند تا بیشترین بازده ممکن را داشته باشد از نکات قابل توجه بوده است(یارمحمد، 67،1398). خطمشیهای بهینه سازی مصرف حامل های انرژی شامل تمامی خطمشیهایی است که برای تحقق اهداف تعیین شده برای بهینه سازی مصرف حامل های انرژی در نظر گرفته میشود. خطمشی بهینه انرژیهای باید مبتنی بر عوامل زمینهای باشد و بر اساس شرایط خاص سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سیستم انرژی هر منطقه یا کشوری که در آن بکارگرفته خواهد شد متناسب سازی شود. خطمشیهای حمایت از بهینه سازی مصرف حامل های انرژی بطور گستردهای برای تولیدات مختلف ایجاد شدهاند. روندهای جدید در خط مشی انرژهای یکپارچه کردن سازوکارهای خط مشی، ایجاد ارتباط میان خط مشی بخشهای تولیدی و توسعه سازوکارهای جدید برای ایجاد یکپارچگی بین سهم افزاینده انرژیهای به سیستمهای انرژی است(گریفیت25، 218،2020). بدون شک زیربنای بهینه سازی مصرف حامل های انرژی برخورداری کافی از پتانسیل منابع انرژی است. هدفگذاری برای توسعه بدون داشتن پتانسیل کافی کاری بیهوده و بی نتیجه است. بسیاری از دولتها از تخمین و پتانسیل یابی منابع برای ارزیابی آنها در فرایندهای خط مشی و برنامهریزی، استفاده وسیعی کرده و میکنند. اهداف بهینه سازی به عنوان مکانیسمی رایج برای آینده ایمن و پایدار انرژی ظهور کرده است. این اهداف با مهیا کردن چشماندازی برای روندهای مصرف بهینه انرژی ، نمایان کردن مسیر توسعه و کمک به تحقق انتظارات میان مدت و بلندمدت، نقش حیاتی در چشم انداز انرژی ملی و جهانی بازی میکنند. پژوهش های بسیاری در حوزه عوامل تاثیرگذار بر بهینه سازی مصرف انرژی انجام شده است که نشانگر نقش و تاثیر زیاد بهینه سازی مصرف انرژی بر تولید و مصرف حامل های انرژی می باشد. اگرچه شاهد تعدد پژوهش های انجام شده در این حوزه هستیم اما مطالعه ای که به بررسی مدیریت انرژی در صنعت مس ایران پرداخته باشد مشاهده نشد؛ علاوه بر این در پژوهش های خارجی انجام شده نیز مطالعه ای جامع که عوامل تاثیرگذار بر بهینه سازی مصرف انرژی در سراسر زنجیره تامین صنعت تولید مس را بررسی نموده باشد یافت نشد. با توجه به مطالب گفته شده و اینکه صنعت مس جزو صنایع استراتژیک و با مصرف انرژی بالا به حساب می آید و هر گونه تلاشی در جهت مدیریت مصرف انرژی می تواند اثربخشی بالا و صرفه جویی در هزینه هارا به همراه داشته باشد(میل، استاج و تاسیج،1436،2017). لذا با توجه به اهمیت موضوع و پاسخ به این خلا تحقیقاتی این پژوهش با هدف شناسایی انواع عوامل تاثیرگذار بر بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران (به طور خاص مجتمع مس سرچشمه ) انجام شده است و سوالات اصلی این تحقیق به شرح زیر می باشند:
1) خط مشی بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران ( مجتمع مس سرچشمه ) چه می باشند ؟
2) هر یک از عوامل تاثیرگذار بر خط مشی بهینه سازی مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران ( مجتمع مس سرچشمه ) چه ابعادی را شامل می شوند ؟
3) هر یک از ابعاد، عوامل تاثیرگذار بر خط مشی بهینه سازی مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران ( مجتمع مس سرچشمه ) چه مفاهیمی را شامل می شوند ؟
4) هر یک از مفاهیم مرتبط با خط مشی بهینه سازی مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران ( مجتمع مس سرچشمه ) در چه دسته بندی برطبق مدل مفهومی "مدیریت انرژی در تولید" قرار می گیرند ؟
روش پژوهش
همانطور که گفته شد، پژوهش حاضر به دنبال تبیین خط مشی بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران ( مجتمع مس سرچشمه ) است. پژوهش از لحاظ هدف، جزء تحقیقات توصیفی-اکتشافی است. بـه لحاظ تقسیم بندی بر مبنای نتیجه و کاربرد، در دسته تحقیقات کاربردی و به لحاظ نـوع داده هـا جزء تحقیقات کیفی محسوب می شود. به منظور پاسخگویی به سوالات تحقیق، از مرور ادبیات صِرف فراتر رفته و به منظور بررسی سوالات تحقیق، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. این روش هم برای بیان واقعیت و هم برای تبیین آن به کار می رود(چن و دیگران26،502،2015). مضمون، ویژگی تکراری و متمایزی در متن است که به نظر پژوهشگر، نشان دهنده درک و تجربه خاصی در رابطه با سوالات تحقیق است (ایرک و توماس،18،2106). جامعه آماری این پژوهش ، شامل متخصصان حوزه ی صنعت مس در سه رده مدیران ، روسا و سرپرستان می باشد که خبرگان آگاه در این زمینه به حساب می آیند. چون پایگاه داده مناسبی برای تعیین این گروه از خبرگان در دسترس نبود، برای جمع آوری نمونه از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد و تا رسیدن به اشباع نظری انجام گرفت. براین اساس از خبرگان در دسترس حوزه صنعت مس درباره سایر متخصصان و صاحب نظران اطلاعاتی دریافت شده و تعداد 75 نمونه مورد نظر در این زمینه تکمیل شد. همچنین، برای مشاهده احساسات، رسیدن به باور ها و اعتقادات مصاحبه شوندگان و تبادل نظر با آنان برای دستیابی به اهداف پژوهش از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. علاوه بر مصاحبه نیمه ساختار یافته برای جمع آوری اطلاعات از اسناد و منابع مختلفی همچون کتب، پایان نامه ها ، مجلات فارسی و انگلیسی برای استخراج مضمون های پایه، سازمان دهنده و فراگیر الگوی بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در مجتمع مس سرچشمه استفاده شد. پرسش های مصاحبه درباره شاخص های اصلی و اثرگذار بر بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در مجتمع مس سرچشمه مطرح شده است که از مبانی نظری پژوهش بدست آمده است و در مجموع ، 14 کد باز را شامل می شد که مصاحبه پیرامون آنها طراحی گردید.
در پژوهش حاضر از پایایی باز آزمون برای محاسبه پایایی مصاحبه ها استفاده شده است. برای محاسبه پایایی باز آزمون از میان مصاحبه ها ، 2 مصاحبه به عنوان نمونه انتخاب می شود و هر کدام از آن ها در دو فاصله زمانی کوتاه و مشخص دو بار کدگذاری می شوند. در هر کدام از مصاحبه ها، کدهایی که در دو فاصله زمانی با هم مشابه هستند، با نام "توافق" و کدهای غیرمشابه با نام "عدم توافق" مشخص می شوند. روش محاسبه پایایی بین کدگذاری های انجام گرفته پژوهشگر در دو فاصله زمانی بدین ترتیب است:
X 100%= درصد پایایی باز آزمون
همانطور که در جدول 2 نشان داده شده است، پایایی باز آزمون مصاحبه های انجام گرفته در این پژوهش با استفاده از فرمول بیان شده 96.75 درصد است. با توجه به این که این میزان پایایی بیش تر از 60% است، قابلیت اعتماد کدگذاری ها مورد تائید است (مظفری، 14،1397).
جدول 2: پایایی پژوهش
ردیف | کد مصاحبه | تعداد کل کدها | تعداد توافقات | تعداد عدم توافقات | پایایی باز آزمون |
1 | D41 L3-3(CH) | 142 | 134 | 8 | 97.1% |
2 | D21 L2-2(M) | 81 | 75 | 6 | 96.15% |
کل |
| 223 | 209 | 14 | 96.75% |
در مورد مقوله روایی این پژوهش باید گفت در مقاطع مختلف از فرآیند تحلیل مضمون سعی شده است که روایی به پژوهش تزریق گردد. بنابراین در هر مرحله تحلیل مضمون با بهره گیری از نظرات خبرگان سعی شد که کیفیت تحلیل مضمون صورت گرفته تضمین گردد و اعتبار آن از نظر خبرگان تایید شود. در نهایت برای اطمینان از اعتبار روش شناسی ارایه شده بار دیگر کل فرآیند پژوهش و روش شناسی حاصل از آن به تایید خبرگان رسید.
یافته ها
پژوهشگر با رعایت همه اصول اخلاقی پژوهش های کیفی و رضایت کامل مصاحبه شوندگان، مصاحبه ها را ضبط کرد؛ سپس، همه مصاحبه ها بطور دقیق به متن برگردانده شد و کدگذاری باز به صورت پاراگراف به پاراگراف انجام گرفت. در این تحقیق کدگذاری از طریق نرم افزار اطلس تی انجام شده است. در کد گذاری باز (خرده مقولات) که نخستین مرحله در اجرای راهبرد تحلیل مضمون است، نکات کلیدی مصاحبه ها در رابطه با عوامل موثر بر بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در مجتمع مس سرچشمه شناسایی و کدگذاری گردید. در این مرحله 1068 کد اولیه از مصاحبه ها بدست آمد. سپس در مرحله کدگذاری محوری (استخراج مفاهیم)، شامل دسته بندی کدهای اولیه در قالب کدهای گزینشی و مرتب کردن همه خلاصه داده های کدگذاری شده، 97 کد محوری حاصل شد. سپس، پژوهشگر، پس از مرور چند باره و تعیین شباهت ها و تفاوت ها، کدهایی که محتوای مشترکی داشتند، در هم ادغام نمود و با کدی مشترک که از کدهای اولیه انتزاعی تر بود، نام گذاری گردید؛ این کار با در نظر گرفتن یافته های نظری با رفت و آمدهای متوالی بین کدهای باز و کد های محوری انجام شد. در نهایت، مقوله هایی که قدرت مفهومی بیش تر داشتند و بهتر می توانستند مفاهیم و خرده مقولات را پیوند دهند، انتخاب شدند. در این مرحله، در ارتباط با عوامل موثر بر بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در مجتمع مس سرچشمه 7 مقوله : شبکه بهره وری انرژی، عوامل تولید، عوامل ساختاری، عوامل محتوایی-رفتاری، مدیریت انرژی، عوامل محیطی و بهینه سازی مصرف انرژی شناسایی شد. در جدول 3، نمونه ای از مولفه های استخراج شده از مصاحبه ها نشان داده شده است.
جدول 3: مفاهیم و طبقات (مقوله های) مرتبط با هر یک از اجزای مدل
مقوله ها (طبقه) | عنوان کد محوری (مفاهیم متناظر) | عنوان کد باز (خرده مقوله ها) |
|---|---|---|
عوامل محیطی بهینه سازی تولید و مصرف انرژی در مجتمع مس سرچشمه
| عوامل ملی
| عوامل سیاسی عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی/فرهنگی عوامل تکنولوژیک عوامل قانونی عوامل زیست محیطی اقدامات دولت در زمینه بهینه سازی انرژی اقدامات دولت در ارتقاء بهینه سازی مصرف انرژی |
عوامل منطقه ای / ناحیه ای | عوامل سیاسی عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی/فرهنگی عوامل تکنولوژیک عوامل قانونی عوامل زیست محیطی | |
عوامل بین المللی | عوامل سیاسی عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی/فرهنگی عوامل تکنولوژیک عوامل قانونی عوامل زیست محیطی | |
مدیریت انرژی در بهینه سازی تولید و مصرف انرژی در مجتمع مس سرچشمه
| برنامه ریزی | تعریف شاخص ها / فاکتورها تعریف پروژه های انرژی |
تجزیه و تحلیل |
| |
اجرای برنامه های مدیریت انرژی | اجرایی نمودن پروژه های بهینه سازی انرژی پر رنگ نمودن و تاکید بر مزایای بهینه سازی مصرف انرژی مرتفع سازی موانع اجرایی پروژه های بهینه سازی انرژی | |
ممیزی انرژی | ممیزی انرژی توسط ارزیاب های خارجی ارزیابی عملکرد بهینه سازی سازی | |
عوامل ساختاری بهینه سازی تولید و مصرف انرژی در مجتمع مس سرچشمه
| نظام آموزشی و پژوهشی | نظام آموزشی و پژوهشی آموزش مدیریت دانش |
نظام های مالی (بودجه) |
| |
نظام منابع انسانی | ساختار سازمانی نظام منابع انسانی | |
نظام فناوری اطلاعات و ارتباطات | به اشتراک گذاری اطلاعات آگاه سازی و اطلاع رسانی | |
خصوصی سازی |
| |
کنترل و نظارت | ||
زیرساخت ها | ||
عوامل عوامل محتوایی - رفتاری بهینه سازی تولید و مصرف انرژی در مجتمع مس سرچشمه | مدیریت استراتژی | استراتژی ها چشم انداز اهداف بخشنامه ها/دستورالعمل ها/الزامات قانونی |
انعطاف پذیری و ریسک پذیری |
| |
ویژگی های فردی | ||
مدیریت رفتار سازمانی | نگرش فکری و رفتاری مدیران الگوهای نقش فرهنگ سازمانی | |
مدیریت منابع انسانی | سیاست های انگیزشی
| |
سیاست های خرید |
| |
مسئولیت پذیری اجتماعی |
شکل 1: مدل مفهومی شبکه مضامین عوامل موثر بر خط مشی بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در مجتمع مس سرچشمه
بحث و نتیجه گیری
هدف از این تحقیق تبیین خط مشیگذاری بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در مجتمع مس سرچشمه است. همچنین تحلیل شکافهای موجود و پیشنهاد خط مشیهای راهبردي جهت تامین هدف تعیین شده است. در این مسیر یکی از علل عمده شكست خط مشيها عدم توجه به انتخاب ابزار مناسب براي اجرا، با توجه به مجريان و جامعه مخاطب خط مشي می باشد. لذا مي توان نتيجه گرفت، توجه و عنايت خط مشيگذاران به پيشبيني ابزارهاي اجرا در متون خط مشي ها ضامن توفيق سياستها بوده و امكان نظارت و پيگيریهاي بعدي را نيز ساده تر مي سازد. تعيين ابزار اجراي مناسب تابع بسياري از مسائل بوده و خط مشي گذار با توجه به آنهاست كه ميتواند خط مشي عمومي موفقي را براي اجرا اتخاذ كند. موقعيت محيطي خط مشي، مخاطبان آن، شرايط جامعه از جهات مختلف، نوع و ماهيت خط مشي، امكانات و منابع اجرائي در سازمانهاي مجري بايد در تصميم گيري نسبت به انتخاب ابزار لحاظ شوند و هيچ خط مشي مصوب نگردد؛ مگر آنكه امكان اجراي آن از جهات فوق بررسي و تایيد شده باشد. بخش معدن از عمده ترین بخش های تامین کننده مواد اولیه صنایع محسوب می شود و ذخایر غنی مواد معدنی می تواند نقش اساسی در توسعه صنعتی کشور ایفاد نموده و راهگشای بسیاری از معضلات خودکفایی صنعتی کشور باشد. بهره برداری اقتصادی از معادن کشور حدود 50 سال قبل آغاز شده است اما در سال های اخیر به دلایل گوناگونی نقش و اهمیت بخش معدن در اقتصاد کشور فزونی یافته است. بهره برداری صحیح و علمی از ذخایر انبوه و متنوع معدنی کشور مستلزم برنامه ریزی های دقیق در تمامی حوزه های دخیل و تاثیرگذار بر بهره وری معادن، از جمله تولید و مصرف حامل های انرژی است؛ در این راستا اولین اقدام بررسی عوامل تاثیرگذار بر تولید و مصرف حامل های انرژی در معادن یا صنایع مورد مطالعه می باشد. از این رو، این پژوهش با هدف شناسایی انواع عوامل تاثیرگذار بر بهینه سازی تولید و مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران ( مجتمع مس سرچشمه ) انجام شده است.
هفت مضمون (تم) اصلی در این پژوهش به دست آمد که عبارت اند از: عوامل محیطی، عوامل تولیدی؛ عوامل ساختاری؛ عوامل محتوایی_رفتاری؛ مدیریت انرژی؛ شبکه بهره وری انرژی و بهینه سازی مصرف انرژی. عوامل محیطی شامل: عوامل زمینه ای تاثیرگذار بر بهینه سازی مصرف انرژی، گزینه هایی که دولت می تواند برای ترویج و ارتقا بهره وری انرژی در صنعت مس مورد استفاده قرار دهد، عوامل منطقه ای/ناحیه ای، عوامل ملی موثر بر آینده انرژی ایران، عوامل بین المللی، عوامل زیست محیطی، قوانین و مقررات دولتی، عوامل سیاسی، عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، عوامل تکنولوژی، دولت و عوامل قانونی است. عوامل تولیدی شامل: واحد تحقیق و توسعه، فرایند کارکردی تجهیزات، تعمیرات و نگهداری معدن، طرح جامع برق، کارخانه اکسیژن، تعمیرات و نگهداری، کاهش دور ریز مواد، کارخانه اسید، انرژی های نو، مدیریت ریسک، تعمیرگاه معدن، کنترل تجهیزات، آزمایشگاه، سنگ شکن، اتوماسیون، ریخته گری، مدیریت تولید، لیچینگ، توسعه، نیروگاه، فناوری، پالایشگاه، سفارشات، آب، برق، ذوب، معدن، تغلیظ و کیفیت است. عوامل ساختاری شامل: با اشتراک گذاری اطلاعات، بخشنامه ها/دستورالعمل هل/الزامات قانونی، سیاست های خرید، نظام آموزشی و پژوهشی، فرآیند ها و روش های کاری، ساختار سازمانی، خصوصی سازی، نظام مالی (بودجه)، نظام منابع انسانی، مدیریت دانش، اطلاع رسانی، زیرساخت ها، کنترل و نظارت، آموزش و استراتژی است. عوامل محتوایی _رفتاری شامل: انعطاف پذیری استراتژیک، فرهنگ سازی در رابطه با بهینه سازی مصرف انرژی، مسئولیت اجتماعی، طرز تفکر مدیریتی، سیاست های انگیزشی، حمایت مدیریت، عوامل مدیریتی، ویژگی های فردی، برند شرکت، هدف گذاری، الگو های نقش، رفتار سازمانی و چشم انداز است. مدیریت انرژی شامل: اجرایی شدن پروژه های بهینه سازی انرژی، موانع اجرایی پروژه های بهینه سازی مصرف انرژی، مزایای اجرای اقدامات بهینه سازی مصرف انرژی، تعریف شاخص ها/فاکتور های انرژی، تعریف پروژه های انرژی، عملکرد بهینه سازی مصرف انرژی، ممیزی انرژی، برنامه ریزی انرژی و تجزیه و تحلیل است. شبکه بهره وری انرژی شامل: محرک های پشتیبانی مالی، اطلاعاتی، داخلی و خارجی برای پیوستن به شبکه بهره وری انرژی است. و در آخر بهینه سازی مصرف انرژی شامل: عوامل محتوایی-رفتاری، شبکه تولید سوخت/انرژیِ، شبکه توزیع انرژِ، موانع و محدودیت ها، شبکه بهره وری انرژی، عوامل محیطی، مدیریت انرژی، عوامل ساختاری، توانمند ساز ها، عوامل تولیدی، روابط عمومی، مشاوران، پیمانکاران و شهرک مس است. در آخر نیز این مضامین بر اساس مدل مفهومی می و همکاران27 (2016) که شش مسیر و خط اصلی مدیریت انرژی در تولید را استخراج کرده اند، دسته بندی شدند؛ این شش مسیر اصلی مدیریت انرژی در صنایع تولیدی عبارتند از: 1. محرک ها و موانع 2. فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی 3. پارادایم های استراتژیک 4. روش ها و ابزارهای پشتیبانی 5. پارادایم های فرآیند تولید و 6. عملکردهای تولید در نقاط حساس تبادلی 28.
نتایج این پژوهش با پژوهش های گذشته هم خوانی و مطابقت دارد که نشان از اعتبار بالای پژوهش است. به دلیل حجم زیاد مقولات و مطالعات فقط چند مورد به عنوان مثال ذکر می شود. عومل اقتصادی و عوامل سیاسی(کریوت و دیگران29،2019)، عوامل اجتماعی (کینگ و دیگران30، 2018)، کمبود حمایت مدیریتی (براون و کلارک31، 2016)، شدت انرژی – اقتصاد کلان (کپلار32، 2016).
این تحقیق تجزیه و تحلیلی جامع و سیستماتیک مبتنی بر ادبیات غنی، برای بررسی عوامل تاثیرگذار بر تولید و مصرف حامل های انرژی در شرکت ملی صنایع مس ایران ارائه شده است که می تواند به لحاظ علمی و عملی به محققان، مدیران و مسئولان صنعتی و کشوری کمک کند. محققان با استفاده از نتایج این پژوهش می توانند به یک دیدگاه جامع در مورد بهینه سازی مصرف انرژی و عوامل موثر بر آن دست پیدا کنند. مدیران صنعتی نیز می توانند با بهره گیری از نتایج پژوهش به بهینه سازی و مصرف انرژی در صنایع کمک کنند. از آنجا که یافته های تحقیق بسیار گسترده بودند، توصیه می شود هر کدام از تم های تحقیق به طور جداگانه و عمیق توسط محققان در آینده مورد بررسی قرار گیرند. علاوه بر این می توانند با کمی کردن نتیج پژوهش و بررسی موضوع در جوامع آماری دیگر اعتبار آن ها را افزایش دهند.
منابع
آذری سنگلی، فرزاد.، جلالی مجیدی، محمد.، برزویی، عباس.، و دریایی، زینب. (1393). مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی و ارائه راهکارهایی برای تحقق آن. مجله آنلاین اروپایی علوم طبیعی و اجتماعی: مجموعه مقالات، 3(3)، 57-74
فرامرز، مرتضی (1396) بررسی و ارزیابی خط مشی محیط زیست و انرژی و توسعه پایدار در ایران. اولین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین نگهداشت انرژی، 54-71
صباغ علی اکبر و وکیل الرعایا یونس (1397)، موانع بهینه سازی مصرف برق در بخش صنعت: مطالعه موردی شرکت برق منطقه ای سمنان.
عسکری، محسن. (1397). بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع نفت و گاز.
صادقی، مهدی و آستانه، زهرا (1393). ارائه مدلی بهینه برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در ایران با استفاده از رویکرد بهینه سازی قوی. مجله اقتصاد انرژی ایران.
صوفی، تورج.، کردار پور، فرزانه، میرسنجری، علی، و گشایشی، حسین. (1392). مقاله بررسی ضایعات انرژی در صنایع سیمان و رویکردهای بهینه سازی مصرف انرژی ارائه شده در همایش فلرها و کوره های صنعتی، تهران.
نعمت پور، نادر. (1390). بررسی راهکارهای مناسب برای انرژی های تجدیدپذیر و پایدار، بهینه سازی مصرف انرژی و مدل سازی آن در بخش صنعت، اولین همایش رویکردهای نوین در حفظ انرژی، تهران.
تقی زاده ، مرتضی،. اميني، عليرضا و رفعتي آلاشتي. (1388). نقش سیستم مدیریت انرژی در بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع معدنی غیرفلزی (مطالعه موردی: کارخانه ماشین سازی سفال و آجر تبریز)، مجله اقتصاد انرژی ایران.
رضایی، حسین،. شکري، زينب؛ فاني، علي اصغر و فروزنده، لطف الله. (1389). بررسی فرآیند بهینه سازی مصرف انرژی از منظر مهندسی ارزش در صنایع چوب و کاغذ مازندران، همایش ملی مهندسی ارزش.
ناهیدی، زهره و کیاور، محمدعلی. (1387). بررسی رابطه بین قیمت انرژی و مصرف انرژی در بخش صنعت در اقتصاد ایران. ماهانه نفت، گاز و انرژی.
پیرکندی، جاماسب و افسری، محمد جعفر و محمودی، مصطفی.(1398). بررسی عملکرد رفتار مواد تغییر فاز در یک سیستم ذخیره انرژی در مقیاس کوچک، چهارمین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و هوافضا، تهران.
فرامرز، مرتضی .(1396). بررسی و ارزیابی خط مشی محیط زیست و انرژی و توسعه پایدار در ایران. اولین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین نگهداشت انرژی، 54-71.
- دانایی فرد، حسن. شول، حسین. آذر، عادل .(1394). طراحی چارچوبی برای پیشنهادیه خط مشی عمومی. مجلس و راهبرد،شماره68(12).33-57
پورعزت، سیدکمال، و سجودی، سکینه، و احمدزادهدلجوان، فهیمه (1396). تاثیر انرژیهای تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست در ایران. فصلنامه پژوهشهای سیاستگذاری و برنامهریزی انرژی، 3(6). 22-41
ملکی، عباس .(1397).سیاستگذاری انرژی. تهران: نشر نی.
منوریان، عباس (1394). اجرا و ارزیابی خط مشی عمومی. تهران، مهربان نشر.
هاولت، مایکل و اِم، رامش .(2019). مطالعه خط مشی عمومی، ترجمه عباس منوریان و ابراهیم گل شن، تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ اول.
یارمحمد، محمدحسین (1398) ارائه مدل مدیریت منابع انرژی )با استفاده از روش برنامه ریزی خطی(. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 11(9). 134-168
Peters, G. (2019). Policy Instruments. Journal of P. A. Research and Theory, 50-82.
Park, S. (2015). State renewable energy governance, policy instruments, markets, or citizens. Review of Policy Research, 3, 23-45.
Anderson, James E. (2017). Public policymaking An Introduction, FIFTH EDITION, New York: Houghton Mifflin.
De Vos, Rolf and Sawin, Janet (2018). READY Renewable Energy Action on Deployment Presenting: The ACTION Star; six policy ingredients for accelerated deployment of renewable energy. First edition. Elsevier.
Griffiths, S. (2020). Renewable energy policy trends and recommendations for GCC countries. Springer.
Jordan-Korte, Katrin (2019). Government Promotion of Renewable Energy Technologies Policy Approaches and Market Development in Germany, the United States, and Japan. 1st Edition, Gabler Verlag Springer Fachmedien Wiesbaden GmbH.
Milano, M. (2018). Sustainable Energy Policies: research challenges and opportunities. DISI, University of Bologna – Viale del Risorgimento 2 – 40136 Bologna (IT).
Rogge, K.S. and Reichardt, K. (2018). Policy mixes for sustainability transitions: An extended concept and framework for analysis. Research Policy, 45, 1620-1635.
wulfinghoff, D. (2013). The modern history of energy conservation: an overview for information professionals. Electronic green journal, 12-01.
Alvarado, S., Maldonado, P. & Jaques, I. (1999). Energy and environmental implications of copper production. Energy, 307–316.
May, G., Stahl, B., Taisch, M., & Kiritsis, D. (2017). Energy management in manufacturing: From literature review to a conceptual framework. Journal of cleaner production, 167, 1464-1489.
Koppelaar, R. H. E. M., & Koppelaar, H. (2016). The ore grade and depth influence on copper energy inputs. Biophysical Economics and Resource Quality, 1(2), 1-16.
Tembo, B. (2016, June). Modelling of Energy Efficiency in Copper Mining Industry. In Energy: Expectations and Uncertainty, 39th IAEE International Conference, Jun 19-22, 2016. International Association for Energy Economics.
Assessment, A. R. E. (2012). What are the factors influencing energy behaviours and decision-making in the non-domestic sector?
Braun, V., & Clarke, V. (2016). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
King, N., Horrocks, C., & Brooks, J. (2018). Interviews in qualitative research. Sage.
Kruyt, B., van Vuuren, D. P., de Vries, H. J., & Groenenberg, H. (2019). Indicators for energy security. Energy policy, 37(6), 2166-2181.
Chen, S., Sorrell, T., Nimmo, G., Speed, B., Currie, B., Ellis, D., ... & Byth, K. (2015). Epidemiology and host-and variety-dependent characteristics of infection due to Cryptococcus neoformans in Australia and New Zealand. Clinical infectious diseases, 31(2), 499-508.
Irrek, W., & Thomas, S. (2016). Der EnergieSparFonds für Deutschland. Düsseldorf: Hans-Böckler-Stiftung.
Energy Carrier Consumption Optimization Policy in National Iranian Copper Industries Company (Case Study: Sarcheshmeh Copper Complex)
Abstract
Background and Aim: Energy management and efficiency is one of the strategic policies of countries in supplying the required energy, responding to energy demand and addressing their environmental challenges and concerns. Therefore, the purpose of this study is to explain the policy of optimizing the production and consumption of energy carriers in Sarcheshmeh copper complex.
Method: The present study has an exploratory approach in terms of purpose. The statistical population of this study includes copper industry experts in three categories of managers, heads and supervisors. Snowball sampling method was used to collect the sample and it was done until the theoretical saturation was reached. The number of statistical samples was 75 people. Research data were collected using semi-structured interviews. In this research, the qualitative method of content analysis (theme) and Atlas software (8) have been used.
Findings: The research findings are presented in the form of a conceptual model for the factors affecting the optimization of energy consumption in Sarcheshmeh National Copper Company. This model includes 7 areas of environmental factors, production factors; Structural factors; Content_behavioral factors; Energy Management; Network energy efficiency and energy efficiency.
Conclusion: The results of the study showed that; All areas of conceptual model, accelerating and facilitating factors, and barriers and limitations of energy consumption optimization are classified according to the conceptual model of energy management in May et al. (2016).
Keywords: energy management, policy, energy efficiency, qualitative research, theme analysis; Copper industry.
[1] Sis
[2] - OECD
[3] Jordan& Kort
[4] Devas & Savin
[5] Rag & Richard
[6] Alvardo and Maldonado & Jaqus
[7] Kouplar
[8] Tembo
[9] Mi et al
[10] - trade – off
[11] Barsomian et al
[12] - Thematic Study
[13] - CSE
[14] - ECI
[15] - Rapid Evidence Assessment
[16] Kormanz
[17] Charlz &Milton and Anderson
[18] - Striping Ratio
[19] - Dump Trucks
[20] Milano
[21] Anderson
[22] Havelet &Ramesh
[23] Wedside
[24] Piterz
[25] Geriffit
[26] Chen et al
[27] Mi et al
[28] -trade – off
[29] Kruyte et al
[30] King et al
[31] Brune & Klark
[32] Kopplar
