تنوع گونه های گیاهی درغرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سارا عباسی ¹ , بابک پیله ور ² , سید محسن حسینی ³

1 - دانشجوی دکتری محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران*( مسئول مکاتبات)
2 - استادیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان .
3 - استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

تاریخ دریافت : 1388/02/15 تاریخ پذیرش : 1388/09/02 تاریخ انتشار : 1393/07/01

کلید واژه: تنوع گیاهی, شاخص های تنوع زیستی, منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرست,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف : مطالعه پوشش گیاهی عامل موثری در بررسی ظرفیت بوم شناختی و سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش بینی وضعیت آینده یک منطقه به شمار می رود . در مطالعه حاضر، تنوع زیستی گیاهی در قسمت هایی از غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان بررسی شده است. روش بررسی : سه ایستگاه در غرب منطقه در طبقه ارتفاعی 1800-1600 انتخاب شد. ایستگاه 1 تحت قرق حفاظتی ، ایستگاه 2 در این ناحیه فعالیت های انسانی تحت مدیریت حفاظتی منطقه انجام می گیرد و ایستگاه 3 در مناطق مجاور در خارج مرزهای حفاظتی منطقه انتخاب شد. 8 قطعه نمونه مربع شکل در هر ایستگاه به صورت تصادفی و درهر ماکروپلات 3 میکروپلات در عرصه پیاده شد. در پلات ها فهرست و تعداد گونه های گیاهی ثبت شد . نرم افزار PAST برای محاسبه ی شاخص های تنوع زیستی و رسم نمودارهای تنوع استفاده شد. بحث و نتیجه گیری : 62 گونه گیاهی از24 تیره شناسایی شد که10 گونه انحصاری ایران بود . مقایسه میانگین شاخص های تنوع زیستی نشان داد که وضعیت شاخص ها در ایستگاه1 و2 نسبت به ایستگاه 3 بهتر و غالبیت گونه ای در ایستگاه1 با ایستگاه های 2 و 3 اختلاف معنی داری دارد و شاخص های غنا و تنوع در ایستگاه های 1و2 وضعیت مناسب تری نسبت به ایستگاه 3 دارند . با مقایسه شاخص های تنوع می توان اذعان نمود که گونه ها با فراوانی بیشتر و نیز گونه های نادر در ایستگاه 2 بیشتر بوده و شاخص های منهینیک و مارگالف هم بر غنی تر بودن گونه های این ایستگاه تاکید دارند. با توجه به این که حفاظت سبب می شود تا جنگل سیر تحول تدریجی خود را طی نماید و تنوع زیستی آن نیز حفظ گردد، بیشتر بودن شاخص های تنوع در ایستگاه 1 و 2 امری بدیهی است. مقایسه نمودارهای تنوع درسه ایستگاه نشان دهنده بیشتر بودن سطح تنوع در ایستگاه 2 می باشد و در ایستگاه 1 تولید در وضعیت بهتری بوده و تنوع و تولید در ایستگاه3 پایین و انقراض در آن شدید بود. درجه بندی تنوع در ایستگاه 1 به وضوح پایین تر از دو ایستگاه و دو ایستگاه 2 و 3 غیر قابل مقایسه بود . از اینرو با توجه به محدودیت شاخص های تنوع زیستی و جهت دستیابی به شاخص ها و معیارهای دقیق تر پیشنهاد می شود که سازگار کردن این فرمول ها با شرایط ایران و بخصوص زاگرس و کاربرد روش های نوین جهت رتبه بندی تنوع در این منطقه مد نظر قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate floral and plant species diversity in west of Oshtorankoohregion, Lorestan, Iran. In 1600-1800 m altitude range at the study area 62 species from 24 familieswere found which 10 species of them are endemic within territory of Iran. In this study in order toavoid effecting factors such as slope, aspect, altitude, and soil three sites were chosen with the possiblesimilarity. The results from One-Way analysis of variance and Duncan average comparison testsshowed that the status of diversity indices in the site 1 and 2 were better than site 3. At probabilitylevel of 99% there was significant difference between species dominance index for the site1, 2, and 3.In terms of richness and diversity, site 1 and 2 has better conditions compared to the site 3. Also thecomparison of diversity diagrams in three sites shows that diversity level in the site 2 is more than theothers, while productivity in the site 1 is better. On the other hand both diversity and productivity inthe site 3 is low and the rate of extinction is high.

منابع و مأخذ:

1. Reid W.V, A.J. McNeely, B.D. Tunstall, A.D. Bryant and M. Winograd, 1993. Biodiversity indicators for policy makers. Washington, D.C: World resources institute، pp1-33.


2. عباسی، سارا . سید محسن حسینی، بابک پیله ور، حبیب زارع. 1387. اثر حفاظت بر تنوع زیستی گونه های چوبی در منطقه اشترانکوه لرستان. مجله جنگل ایران . شماره اول .


3. Burely, J. 2002. Forest biological diversity: An overview. Unasylva journal.


4. مجنونیان، هنریک. 1379. مناطق حفاظت شده ایران (مبانی و تدابیر حفاظت از پارک ها و مناطق). تهران. انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست . 742 صفحه.


5. Davis, PH., 1965-1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol: 1-10. Edinburgh Univ. Press، Edinburgh.


6. محمودی جلال .1386. بررسی تنوع گونه ای گیاهان جنگل حفاظت شده کلارآباد در سطح گروه های اکولوژیک. مجله زیست شناسی ایران. جلد 20، شماره 4. زمستان .


7. پوربابایی، حسن .1377. تنوع زیستی گونه های چوبی در جنگل های استان گیلان(هیرکانی غربی) . رساله دکترای دانشگاه تربیت مدرس- دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی . 264 صفحه.


8. اردکانی، محمد رضا، 1385، اکولوژی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هفتم، 340ص.

1. Jobidon, Robert. Cyr, Guillaume Thiffault, Nelson .2004.Plant species diversity and composition along an experimental gradient of northern hardwood abundance in Picea mariana plantations. Forest Ecology and Management. 198:209-221.

10. Rao, P., S.K. Barik, H.N. Pandey, R. S. Tripathi, 1990. Community composition and tree population structure in a sub-tropical broad- leaved forest along a disturbance gradient. Vegetatio 88، 151-162.


11. Daniels, R.J., M. Gadgil, N.V. Joshi, 1995. Impact of human extraction on tropical humid forests in the Western Ghats in Uttara Kannada, South India. Journal of Applied Ecology 32, 866-874.


12. Shackleton, C, M. 2000. Comparison of plant diversity in protected and communal lands in the Bushbuckridge lowveld savanna, South Africa. Biological Conservation 94 (2000) 273-285.


13. حسینی ، سید محسن.1379. تعیین توان اکولوژیک رویشگاه های سوزنی برگان بومی ایران. رساله   دکترای دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده دانشکده منابع طبیعی و علوم دریای نور. 160 صفحه .


14. سهرابی، هرمز. مسلم اکبری نیا و سید محسن حسینی . 1386. بررسی تنوع گونه های گیاهی در واحدهای اکوسیستمی در منطقه جنگلی ده سرخ جوانرود. مجله محیط شناسی. سال سی و سوم شماره 41 . بهار. 


15. Ferris, R., Humphery, J. W. 1999. A review of potentional biodiversity indicators for application in British forest. Journal of Forestry، 72. 4.


16. Lahde, E; Laiho, o.; Norokorpi, Y.; Saksa, T. 1999. Stand structure as the basis of diversity index.Forest Ecology and Management 115(1999).213-220


17. پیله ور ، بابک. 1380. تعیین سطح ذخیره گاه لازم برای حفظ تنوع زیستی گیاهی با ارایه الگوی مناسب در جنگل واز . رساله  دکترای جنگلداری . دانشگاه تربیت مدرس – دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی. 105 صفحه.