تطبیق اضدادهای مرگ و زندگی و دنیا و آخرت در اندیشه های مولانا جلال الدین رومی و ابوالعلای معری

محورهای موضوعی : شعر

محبوبه صادقی گوغری ¹ , حمیدرضا خوارزمی ²

1 - دانشکاه باهنر/گروه ادبیات فارسی / ادبیات تطبیقی
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ،دانشگاه شهید باهنر، کرمان. ایران

تاریخ دریافت : 1401/11/26 تاریخ پذیرش : 1402/04/04 تاریخ انتشار : 1403/02/08

کلید واژه: ابوالعلا, ادبیات تطبیقی, واژههای کلیدی: مولانا, اضداد,

چکیده مقاله :

یکی از مبانی و معیارهای نوشته‌‌های ادبی که منجر به ماندگاری آن می‌‌شود، اندیشۀ مربوط به آن آثار است. در ادبیات فارسی شاعران و نویسندگان تنها به سرودن اشعار و آفریدن آثار ادبی نپرداخته‌‌اند بلکه توانسته‌‌اند اندیشه‌‌های کلامی، اخلاقی، فلسفی، عرفانی و ... را در آثار ادبی وارد کنند. مولانا جلال‌‌الدین رومی از شاعران سدۀ هفتم ه.ق با اندیشه‌‌های عرفانی و ابوالعلای معری از شاعران سدۀ پنجم ه.ق با پندارهای دینی و فلسفی است. در این پژوهش نگارندگان به صورت تطبیقی مطابق مکتب امریکایی، در پی بیان شباهت و تفاوت نگاه دوشاعر شرقی و هم‌‌آیین اما با مسلک متفاوت، نسبت به مسائل متضاد هستی در زمینۀ مرگ و زندگی و دنیا و آخرت بوده‌‌اند. فرضیۀ نگارندگان این است که به دلیل وابستگی دوشاعر به مکتب شرقی باید نگرش‌های همسانی در اندیشه‌ها داشته باشند ولی وابستگی دو شاعر به دو مکتب فکری متفاوت، باعث تضارب آرای این دو شاعر شده باشد. مهمترین نتیجۀ به‌‌دست‌‌آمده این است که نگاه مولانا در زمینۀ یادشده نسبت به امور متضاد ، نظر عارف اندیشمند است و پدیده‌‌ها را با دریچۀ اشراقی خود نگریسته ولی فلسفۀ ابوالعلا در مواجهه با تضادها، فلسفۀ شاعرانه، شک و بدبینی بوده است. روش این پژوهش، کتابخانه ای است که بر مبنای توصیفی-تحلیلی به دسته‌بندی و بررسی داده‌ها پرداخته شده است. شک و بدبینی بوده است. واژههای کلیدی: مولانا ،ابوالعلا، ادبیات تطبیقی، اضداد.

چکیده انگلیسی:

Abstract One factor contributing to the permanence of literary works and texts is the thought underlying these works. In Persian literature, poets and writers have not only composed poems and created literary works, but also introduced theological, moral, philosophical, mystical, and other thoughts into literary works. Mawlānā Jalāl al-Dīn Muḥammad Rūmī is one of the poets of the 7th century AH with mystical thoughts and Abū al-ʿAlāʾ al-Maʿarrī is one of the poets of the 5th century AH with religious and philosophical ideas. Following the American school, the present study sought to perform a comparative analysis of the similarities and differences in the views of two Eastern poets with the same religion but with different ideas about the contradictory issues of existence related to life and death and the world and the hereafter. The results indicated that Mawlānā follows a mystical and philosophical approach to the phenomena with his enlightening lens, but Abū al-ʿAlāʾ follows a poetic philosophy and a skeptical and pessimistic view of these paradoxical concepts. Keywords: Mawlānā, Abū al-ʿAlāʾ, Comparative Literature, Paradoxes