فاکتورهای تحقق غایت وجودی انسان از منظر ملاصدرا
محورهای موضوعی : فلسفه اسلامی
طیبه توکلی حامد
1
(دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
هادی واسعی
2
(استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
محمدحسین ایراندوست
3
(استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
کلید واژه: عقل, حکمت, غایت‌وجودی, کمال, انسان, سعادت, ملاصدرا,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر بررسی فاکتورهای تحقق غایت وجودی انسان از منظر ملاصدرا است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد ملاصدرا غایت را همان حکمت حقیقی معرفت وجود، صفات و فعل خداوند و معرفت نفس و چگونگی معاد آن دانسته و این حکمت حقیقی را با سعادت عقلی یکی می‌داند و معتقد است موجودی که سعادت حقیقی دارد، به کمال نهایی خود رسیده و او همان انسان کامل است. از آن جا که حکمت از دیدگاه ملاصدرا، همان معرفت بوده و معرفت همان ایمان است و ایمان از ضعیف‌ترین مرتبه تا عالی‌ترین مرتبه آن با عمل همراه می‌باشد و در واقع اندک و بسیار بودن عمل و کیفیت آن نشان دهندة ضعف ایمان یا قوت آن است، در نتیجه نه تنها عمل نیست که در پیدایش حکمت نقش مؤثری ایفا می‌کند، بلکه حکمت نیز همواره خود را در عمل حکیم آشکار می‌سازد و حکیم بی‌عمل تنها مدعی حکمت است و همانند کسی است که مدعی ایمان بوده و اثری از آن در رفتارش مشاهده نمی‌شود.
The objective of the present study is to review the factors for the actualization of a human’s existential purpose from the view of Mullā Sadrā. The method of study is descriptive analysis and the results showed that Mullā Sadrā recognizes that the purpose is the real wisdom of “insight into existence, God’s attributes and acts, and insight into the soul and the way of its resurrection” and it is equal to “rational felicity”. He believes that a human who has real felicity has reached his ultimate perfection and is a “perfect man”. Since from the view of Mullā Sadrā, wisdom is insight; and insight is faith; and faith from its lowest to the highest level is accompanied by action and in fact, the quality and quantity of action shows the weakness or intensity of faith, therefore it is not only action that plays an effective role in the emergence of wisdom, but also wisdom reveals itself in the acts of a wise man. A wise man without action just claims wisdom like someone who claims faith but no effect of that is observed in his behavior.
قرآن کریم
اردبیلی، عبدالغنی (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج3.
جوادیآملی، عبدالله (1368). شرح حکمت متعالیه اسفار اربعه. تهران: الزهراء(س)، ج6.
جوادیآملی، عبدالله (1376). رحیق مختوم. قم: اسراء، ج2.
جوهری فارابی، اسماعیل بن حماد (1430ق). تاج اللغه و صحاح العربیه المسمی الصحاح. لبنان: داراحیاء التراث العربی، ج5.
سیاح، احمد (1387). فرهنگ بزرگ جامع نوین عربی فارسی مصور. تهران: کتاب‌فروشی اسلام، ج3.
عبدالهی، مهدی (1390). کمال نهایی انسان و راه تحصیل آن از دیدگاه فیلسوفان اسلامی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1386). جهانبینی اسلامی. تهران: صدرا.
ملاصدرا (1354). المبدأ و المعاد فی الحکمه المتعالیه. مصحح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا (1363). تفسیر القرآن الکریم. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی، ج5-6، 1.
ملاصدرا (1380). الحکمه المتعالیه فی أسفار العقلیه الأربعه. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی، ج2، 9، 3/1، 3، 1، 8.
ملاصدرا (1381). کسر اصنام الجاهلیه. ترجمه محسن جهانگیری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382). الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه. مصحح سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا (1387ب). مظاهر الالهیه. مصحح سید محمد خامنهای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1389). اسرار الآیات. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی.
ملاصدرا (1981م). الحکمه المتعالیه فی أسفار العقلیه الأربعه. بیروت: دار‌الحیاء التراث العربی، ج1.
ملاصدرا (1387الف). شرح الاصول الکافى. تصحیح سبحانعلى کوشا. تهران: بنیاد حکمت اسلامى صدرا، ج5.
ملاصدرا (1390الف). اکسیر العارفین فی معرفه طریق الحق و الیقین. مصحح سید یحیی یثربی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1390ب). رساله سه اصل. مصحح سید حسین نصر. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
_||_