جستاری در رئالیسم و انواع واقع‌گرایی در شعر فریدون توللی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

کطیور زیرکساز(نویسنده مسئول) ¹ , امیر اسماعیل آذر ² , فرهاد طهماسبی ³

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه. ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران. ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران. ایران

تاریخ دریافت : 1400/11/04 تاریخ پذیرش : 1400/11/04 تاریخ انتشار : 1400/11/01

کلید واژه: رئالیسم, : ادب معاصر, رئالیسم اجتماعی(انتقادی), واقع‌گرایی سنّتی, فریدون توللی,

چکیده مقاله :

رئالیسم به مثابة مکتبی ادبی در قرن نوزدهم، در پی تحولات فلسفی، علمی و اجتماعی-سیاسی نمود یافت؛ امّا توجّه به واقعیّت در مغرب زمین و ادب کهن فارسی مسبوق است. نمود واقعیّت‌های تلخ اجتماعی در ادب معاصر، ابزاری برای خیزش مشروطه‌خواهی گردید. از دورة پسامشروطه با نگره‌های رئالیستی همراه با تمایلات سوسیالیستی مواجه می‌شویم، این گرایش‌ها با کناره‌گیری رضاشاه از قدرت شدّت یافت. فریدون توللی شاعر برجستة معاصر، کار ادبی و هنری خود را از این دوران آغاز کرد. او توانست بوطیقای شعر سنّتی و آزاد را با یکدیگر پیوند دهد. حضور قاطع و تأثیرگذار او در شعر نو تغزلی و رمانتیک سبب گردید که جنبة دیگر شعر او که همانا رئالیسم است، در محاق رود. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به این بخش از اشعار وی می‌پردازد. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد؛ توللی که در دورة نخست شاعری، ندای عصر خویش بود و با رویکرد رئالیسم اجتماعی با شور و هیجان و توسّل به طنز، مبارزه‌ای بی‌امان را با کژمداری، بیداد و سلطه‌جویی استعمار دنبال می‌کرد، در پی تلخ‌کامی شکست نهضت ملّی سال ۳۲، سرایش شعر غنائی را وجهة همّت خود ساخت و ازاین‌پس، نمودهای رئالیستی در شعر او به شیوة سنّتی اعم از توصیفی و اعتراضی محدود گردید. هرچند که در دو دفتر آخر وی، واقع‌گرایی اعتراضی نمود بارزتری یافت.

منابع و مأخذ:

منابع

آبرامز، ام اچ و جفری گالت هرفم (۱۳۸۷) فرهنگ توصیفی اصلاحات ادبی، مترجم سعید سبزیان مرادآبادی، چاپ اول از ویراست نهم، تهران، رهنما.

آرین پور، یحیی (۱۳۸۲)، از صبا تا نیما (دوره سه‌جلدی)، چاپ هشتم، تهران، زوّار.

آژند، یعقوب (۱۳۶۳) ادبیات نوین ایران، چاپ اول، تهران، امیرکبیر.

امداد، حسن (۱۳۸۳). توللی و حوادث فارسی، در پرهام، مهدیامید در کام نومیدی«چاپ اول، تهران، نشر آبی.

باختین، میخائیل (۱۳۹۰). رابله و تاریخ خنده، در محمّد جعفر پوینده (ترجمه): درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات، چاپ دوم، تهران: نقش‌جهان.

برسلر، چارلز (۱۳۸۶)، درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی، ترجمۀ مصطفی عابدینی فرد، چاپ اول.

برلین، آیزایا (۱۳۹۴). زیشه‌های رمانتیسم، ترجمة عبدالله کوثری، چاپ پنجم، تهران: ماهی.

بهمنی مطلق، حجت‌الله (۱۳۹۱). درخت زندة بی‌برک، چاپ اوّل، تهران: سخن.

بونژور، گی‌پلانتی (۱۳۹۰). زیبایی‌شناسی بلینسکی و تأثیرپذیری از هگل، در محمدجعفر پوینده (گزیده و ترجمه)، «درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات»، تهران: نقش‌جهان.

پرهام، مهدی (۱۳۸۳) امید در کام نومیدی، چاپ اول، تهران، نشر آبی.

پرهام، سیروس (۱۳۹۴). رئالیسم و ضد رئالیسم، چاپ هشتم، تهران: آگاه.

پوینده، محمّد جعفر (۱۳۹۰). کوهلر، چشم‌اندازی نو در جامعه‌شناسی ادبیات، در محمّد جعفر پوینده (گزیده و ترجمه)، درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات، چاپ دوم، تهران: نقش‌جهان.

تادیه، ژان ایو (۱۳۹۰ الف) نقد ادبی در قرن بیستم، ترجمۀ مهشید نونهالی، تهران، نیلوفر.

تادیه، ژان ایو (۱۳۹۰ ب) جامعه‌شناسی ادبیات و بنیان‌گذاران آن، در محمّد جعفر پوینده (گزیده و ترجمه)، درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات، چاپ دوم، تهران: نقش‌جهان.

تسلیمی، علی (۱۳۹۶). پژوهشی انتقادی کاربردی در مکتب‌های ادبی، چاپ اوّل، تهران: آمه.

تودورف، تزوتان (۱۳۷۹). بوطیقای ساختارگرا، ترجمة محمّد نبوی، تهران: آگاه

توللی، فریدون (۱۳۴۸) التفاصیل، چاپ سوم، شیراز، کانون تربیت شیراز.

توللی، فریدون (۱۳۴۶) رها، چاپ سوم، شیراز، کانون تربیت شیراز.

توللی، فریدون (۱۳۶۹) نافه، چاپ دوم، تهران، پاژنگ.

توللی، فریدون (۱۳۴۵) پویه، تهران، کانون تربیت شیراز.

توللی، فریدون (۱۳۷۰) شگرف، چاپ اول، تهران، جاویدان.

توللی، فریدون (۱۳۷۶) شعله کبود، چاپ اول، تهران، سخن.

توللی، فریدون (۱۳۶۹) بازگشت، چاپ اول، شیراز، نوید شیراز.

ثروت، منصور (۱۳۸۷) آشنایی با مکتب‌های ادبی، چاپ چهارم، تهران، سخن.

خائفی، پرویز (۱۳۶۴). یادبودهایی از فریدون توللی، در آینده، شمارة ۱۱ و ۱۲، بهمن و اسفند ۱۳۶۴، سال ۱۱، صص ۷۹۵-۸۰۷. یادنامة فریدون توللی، تهران: انتشارات نیل.

زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۶۱)، نقد ادبی، دورۀ دوجلدی، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.

زرقانی، مهدی (۱۳۹۴)، چشم‌انداز از شعر معاصر ایران، جریان‌شناسی شعر ایران در قرن بیستم، چاپ پنجم، تهران، ثالث.

ساچکوف، (۱۳۸۸). ت‍اری‍خ‌ رئ‍ال‍ی‍س‍م‌: پ‍ژوه‍ش‍ی‌ در ادب‍ی‍ات‌ رئ‍ال‍ی‍س‍ت‍ی‌ از رن‍س‍ان‍س‌ ت‍ا ام‍روز، ترجمة محمّد تقی فرامرزی، تهران: تندر.

 سیدحسینی، رضا (۱۳۸۷)، مکتب‌های ادبی، چاپ پانزدهم، تهران، نگاه.

شریفی، فیض (۱۳۹۶) فریدون توللی، شعر فریدون توللی از آغاز تا امروز، چاپ اول، تهران، نگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۵۹). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.

-------------------(۱۳۸۷). تازیانه‌های سلوک، تهران، توس.

------------------(۱۳۹۰). با چراغ و آیینه(در جستجوی ریشه‌های  تحوّل شعر معاصر) ف چاپ سوم، تهران: سخن.

شکی، منصور (۱۳۸۳). درآمدی بر ادبیات معاصر ایران، در یعقوب آژند (ترجمه): انواع ادبی در ایران امروز، تهران: قطره.

شمس لنگرودی، محمد (۱۳۸۴) تاریخ تحلیلی شعر نو، دورۀ چهارجلدی، چاپ چهارم، تهران، نشر مرکز.

عابدی، کامیار (۱۳۹۶) مقدمه‌ای بر شعر فارسی در سدۀ بیستم میلادی، چاپ دوم، تهران، جهان کتاب.

علوی، بزرگ (۱۳۸۶). تاریخ و تحوّل ادبیات جدید ایران، ترجمة امیرحسین اکبری شال‌چی، تهران: نگاه.

فتوحی، محمود (۱۳۸۹). بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: سخن.

فرغانی، سیف‌الدین (۱۳۶۴) دیوان، تصحیح و مقدمه ذبیح‌الله صفا، تهران: فردوس.

فورست، ویلیان (۱۳۹۵). رمانتیسم، ترجمة مسعود جعفری، چاپ هفتم، ویرایش دوّم، تهران: مرکز.

کاخی، مرتضی (۱۳۸۲) صدای حیرت بیدار: گفتگوهای مهدی اخوان ثالث، چاپ دوم، تهران، مروارید.

کسایی مروزی (۱۳۶۶). گزیدة اشعار، انتخاب و شرح دکتر جعفر شعار، چاپ اوّل، تهران: بنیاد.

گرانت، دیمیان (۱۳۹۵). رئالیسم، ترجمة حسن افشار، چاپ هفتم، تهران: مرکز.

مختاری، محمد (۱۳۹۲)، انسان در شعر معاصر، چاپ سوم، تهران، توس.

هارلند، ریچارد (۱۳۸۸) درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاتون تا بارت، گروه ترجمۀ شیراز علی معصومی، شاپور جورکش، چاپ سوم، تهران، چشمه.

ویلیام، ریموند (۱۳۸۹). رئالیسم و رمان معاصر، ترجمة حسین پاینده: در نظریه‌های رمان از رئالیسم تا پسامدرن، چاپ دوم، تهران، نیلوفر.

      یوسفی، غلامحسین (۱۳۸۶). چشمة روشن، چاپ یازدهم، تهران: علمی.

References

Abrams, MH and Geoffrey Galt Herfham (1387) Descriptive Culture of Literary Reforms, translated by Saeed Sabzian Moradabadi, first edition of the 9th edition, Tehran, Rahnama.

Arinpour, Yahya (1382), from Saba to Nima (three-volume series), 8th edition, Tehran, Zovar.

Azhand, Yaqub (1363) Modern Iranian literature, first edition, Tehran, Amirkabir.

Emdad, Hassan (2008). Tolli and Persian events, in Parham, Mahdiamid in Kam Nomidi, first edition, Tehran, Nash Abi.

Bakhtin, Mikhail (1390). Rabelais and the History of Laughter, in Mohammad Jafar Poindeh (translation): An introduction to the sociology of literature, second edition, Tehran: Naqshjahan.

Bresler, Charles (1386), an introduction to the theories and methods of literary criticism, translated by Mustafa Abedini Fard, first edition.

Berlin, Isaiah (2014). Zishehs of Romanticism, translated by Abdullah Kothari, fifth edition, Tehran: Mahi.

Absolute Bahmani, Hojatullah (2019). Bibarak Living Tree, first edition, Tehran: Sokhn.

Bonjour, Guyplanti (1390). Belinsky's aesthetics and influence of Hegel, in Mohammad Jaafar Poindeh (excerpt and translation), "Introduction to the sociology of literature", Tehran: Naqshjehan.

Parham, Mehdi (2013) Hope in the mouth of despair, first edition, Tehran, Abi Publishing House.

Parham, Cyrus (2014). Realism and anti-realism, 8th edition, Tehran: Aghaz.

Poyandeh, Mohammad Jafar (1390). Koehler, A New Perspective in the Sociology of Literature, in Mohammad Jafar Poindeh (excerpt and translation), an introduction to the sociology of literature, second edition, Tehran: Naqshjahan.

Pahad, Jean-Yves (1390 A) Literary criticism in the 20th century, translated by Mahshid Nonhali, Tehran, Nilufar.

Pahad, Jean-Yves (1390b) Sociology of literature and its founders, in Mohammad Jafar Poindeh (excerpt and translation), an introduction to the sociology of literature, second edition, Tehran: Naqshjahan.

Taslimi, Ali (2016). An applied critical research in literary schools, first edition, Tehran: Ame.

Todorf, Tzutan (1379). Structuralist boutiques, translated by Mohammad Nabawi, Tehran: Aghaz

Tolli, Fereydon (1348) Al-Tafaseel, third edition, Shiraz, Shiraz Education Center.

Tolli, Fereydon (1346) Raha, third edition, Shiraz, Shiraz Education Center.

Tolli, Fereydoun (1369) Nafe, second edition, Tehran, Pajang.

Tolli, Fereydoun (1345) Puye, Tehran, Shiraz Education Center.

Tolli, Fereydoun (1370) Shagarf, first edition, Tehran, Javidan.

Tolli, Fereydoun (1376) Sholeh Kobod, first edition, Tehran, Sokhon.

Tolli, Fereydon (1369) Return, first edition, Shiraz, Navid Shiraz.

Tharwat, Mansour (1387) Introduction to literary schools, 4th edition, Tehran, Sokhon.

Khafi, Parvez (1994). Memorials of Fereydon Tolli, in the future, numbers 11 and 12, Bahman and Esfand 1364, year 11, pp. 795-807. Fereydoun Tolli's Memoir, Tehran: Nile Publications.

Zarinkoob, Abdul Hossein (1361), literary criticism, two-volume series, third edition, Tehran, Amirkabir.

Zarqani, Mehdi (2014), Perspectives of contemporary Iranian poetry, Flowology of Iranian poetry in the 20th century, fifth edition, Tehran, third.

Sachkov, (1388). History of Realism: Research in Realist Literature from Renaissance to Today, translated by Mohammad Taghi Faramarzi, Tehran: Tander.

  Seyed Hosseini, Reza (2008), Literary schools, 15th edition, Tehran, Negah.

Sharifi, Faiz (2016) Fereydon Tolli, Ferydon Tolli's poetry from the beginning to today, first edition, Tehran, Negah.

Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza (1359). Periods of Persian poetry, Tehran: Sokhn.

------------------- (1387). Tazianehi Seluk, Tehran, Tos.

------------------ (1390). With a lamp and a mirror (in search of the roots of the transformation of contemporary poetry) 3rd edition, Tehran: Sokhn.

Shaki, Mansour (2013). An introduction to contemporary Iranian literature, in Yaqoub Azhand (translation): Literary types in Iran today, Tehran: Qatre.

Shams Langroudi, Mohammad (2004) Analytical History of New Poetry, four-volume series, fourth edition, Tehran, Center Publishing.

Abedi, Kamiar (2016) An introduction to Persian poetry in the 20th century, 2nd edition, Tehran, Jahan Kitab.

Alavi, Bozor (2008). History and evolution of modern Iranian literature, translated by Amirhossein Akbari Shalchi, Tehran: Negah.

Fatuhi, Mahmoud (2008). Image rhetoric, second edition, Tehran: Sokhn.

Farghani, Seifuddin (1994) Diwan, correction and introduction of Zabihullah Safa, Tehran: Ferdous.

Forrest, Willian (2015). Romanticism, translated by Masoud Jafari, 7th edition, 2nd edition, Tehran: Center.

Kakhi, Morteza (2012) The voice of surprise awakened: conversations of Mehdi Akhwan the Third, second edition, Tehran, Marwarid.

Kesai Marozi (1366). A collection of poems, selected and described by Dr. Jafar Shaar, first edition, Tehran: Foundation.

Grant, Damian (2015). Realism, translated by Hassan Afshar, 7th edition, Tehran: Center.

Mokhtari, Mohammad (2012), Man in contemporary poetry, third edition, Tehran, Tos.

Harland, Richard (1388) A Historical Introduction to Literary Theory from Plato to Barthes, Shiraz Ali Masoumi Translation Group, Shapur Jourkesh, 3rd edition, Tehran, Cheshmeh.

William, Raymond (1389). Realism and the contemporary novel, translated by Hossein Payandeh: in theories of the novel from realism to postmodernism, second edition, Nilofar, Tehran.

       Yousefi, Gholamhossein (2008). Cheshma Roshan, 11th edition, Tehran: Scientific.