واکاوی اصول تفکر ناب و ارائه ی مدل مدیریت ناب برای آموزش و پرورش به روش داده بنیاد (تحقیق آمیخته)

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های مدیریتی، سازمانی و صنعتی، مدیریت خلاقیت و نوآوری، خلاقیت شناسی سازمانی و مدیریتی

محرمعلی هاشمی ¹ (دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
جهانگیر یاری حاج عطالو ² ( استادیار گروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران )
صادق ملکی آوارسین ³ (دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران )

تاریخ دریافت : 1400/08/01 تاریخ پذیرش : 1401/06/27 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: ارزش آفرینی, آموزش و پرورش, تفکر ناب, اتلاف, اصول ناب,

چکیده مقاله :

هدف: هدف این پژوهش بررسی میزان تحقق اصول تفکر ناب و ارائه‌ی مدل مدیریت ناب برای آموزش و پرورش ایران بود.روش: از رویکرد تحقیق آمیخته استفاده شد. با روش نمونه گیری هدفمند 122 نفر از مدیران مناطق آموزش و پرورش آذربایجان غربی پرسشنامه محقق ساخته‌ی اصول ناب را تکمیل کردند. در بخش کیفی برای دستیابی به مدل، با روش اشتراوس-کوربین مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته با 13 نفر از نخبگان تا حصول اشباع نظری ادامه پیدا کرد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهند که آموزش و پرورش مبتنی بر فلسفه بلند مدت بوده اما آینده نگر نمی باشد ، خدمات متناسب با نیاز افراد ارائه می شود، وظایف تخصصی و فرایندهای کاری روشن است، تربیت یافتگان به فلسفه‌ی تعلیم و تربیت اسلامی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش پایبنداند. لذا اصول سوم، ششم، دهم و یازدهم محقق بوده و اصول اول و سیزدهم بطور نسبی برقرارند. در بخش کیفی نتایج تحلیل داده های حاصل از مصاحبه‌ها حول الگوی پارادایمی در 23 مقوله شامل: موجبات علّی 5مقوله، شرایط محیطی 5مقوله، عوامل زمینه‌ای 4مقوله، راهبردها 4مقوله و پیامدها 3مقوله قرار گرفتندنتیجه‌گیری: نمی‌توان آموزش و پرورش را در وضعیت فعلی "ناب" اتلاق کرد اما با لحاظ قابلیتهای موجود، مدیریت ناب قابل اجرا در آموزش و پرورش می‌باشد. در بخش کیفی پس از تحلیل دادهای حاصل از مصاحبه با نخبگان، "ارزش آفرینی از طریق شناسایی و حذف حداکثری اتلاف‌ها" بعنوان پدیده اصلی شناسایی شد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of this study was to investigate the realization of the principles of lean thinking and to present a lean management model for Iran’s education.Method: The mixed research approach was used. Using purposive sampling method, 122 principals of education regions of West Azerbaijan completed a researcher-made questionnaire made by Pure Principles. In the qualitative part, to achieve the model, the Strauss-Corbin method continued semi-structured interviews with 13 elites until theoretical saturation was achieved.Findings: The findings show that education is based on long-term philosophy but is not forward-looking, services are tailored to the needs of individuals, specialized tasks and work processes are clear, trainees are trained in philosophy Adhere to Islamic education and the document of fundamental change in education. Therefore, the third, sixth, tenth and eleventh principles are researchers and the first and thirteenth principles are relatively established. In the qualitative part, the results of analyzing the data obtained from the interviews around the paradigm model were divided into 23 categories, including: causal causes 5 categories, environmental conditions 5 categories, background factors 4 categories, strategies 4 categories and consequences 3 categories.Conclusion: Education can not be called "Lean" in the current situation, but in terms of existing capabilities, lean management is applicable in education. In the qualitative section, after analyzing the data obtained from interviews with elites, "value creation through the identification and elimination of maximum waste" was identified as the main phenomenon.

منابع و مأخذ:

آق قلعه، حسین، سلیمان پورعمران، محبوبه (1399). بررسی رابطه بین مدیریت دانش و کارآفرینی با بهره‌وری و نوآوری سازمانی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(3)، 205-232.

ابراهیمی، مجتبی، سلیمانی، نادر و شفیع زاده، حمید (1399). ارایه الگویی برای مدیریت غیرمتمرکز درآموزش و پرورش بر اساس یک نظریه داده بنیاد. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14(ویژه نامه)، 255-269.

ابیلی، خدایار، حاج خزیمه، مجتبی و پورکریمی، جواد (1399). شناسایی مؤلفه‌های مدیریت ناب در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی (یک مطالعة فراترکیب). مدیریت در دانشگاه اسلامی، 9(20)، 241-256.

ایمان، محمدتقی (1391). روش شناسی تحقیقات کیفی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

جعفری، پریوش، یزدانی، سهراب (1387) رویکردهای مدیریتی شش سیگما و ناب در آموزش و پرورش. علوم تربیتی، سال اول شماره سوم پاییز 87.

جهانگیری، عباس (1394). موارد و میزان بکارگیری تکنیکها و ابزارهای مدیریت ناب در نظام بهداشت و درمان ایران. مدیریت اطلاعات سلامت، دوره دوازدهم، شماره پنجم، آذر و دی 94.

خسروی، حسین، پورشافعی، هادی و  طاهرپور، فاطمه(1399). نقش سرمایه روان شناختی در رفتار نوآورانه، با میانجی گری نشاط کاری معلمان ابتدایی بیرجند. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(4)، 193-216.

خوش اخلاق، علی، شفیع زاده، حمید. (1399). بررسی رابطه رهبری تحول آفرین و خلاقیت با یادگیری خودتنظیمی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(2)، 65-90.

دهقان، مریم، موقر، مرتضی و حسینی، ابوالحسن(1400). بررسی تأثیر رهبری تحول‌گرا بر رفتار نوآورانه با تأکید بر نقش ‏میانجی رفتار پیشاهنگی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(4)، 87-112.

سلیمی، قاسم، کشاورزی، فهیمه، حیدری، الهام (1393). مطالعه تجربی رابطه توانمندسازی روانشناختی و بلوغ رفتار تسهیم دانش دانشجویان دکتری دانشگاه شیراز. فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 5(19)، 1-22.

غلامی، سمیه، احمدی خانمینی، ساره، و احمدیان، ناصر. (1398). شناسایی عوامل مؤثر بر تفاوت نمره‌های ارزشیابی مستمر و نهایی هماهنگ پایه یازدهم از دیدگاه دبیران و دانش‌آموزان: مطالعه ای به روش پژوهش آمیخته. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 9(28 )، 139-170.

قلی مسگرها، سمانه، جهانیان، رمضان، سلیمی، مهتاب. (1400). اعتبارسنجی مدل استقرار مدیریت ناب در آموزش و پرورش از نظر متخصصان. نوآوری های مدیریت آموزشی، 16(2)، 1-16

قویدل، اعظم (1395) مدیریت ناب و کاربست آن در دنیای آموزش، فصلنامه مدیریت فراگیر سال(1:1)

کامکار، زهره، عبدالهی، بیژن ، زین آبادی، حسن رضا، عباسیان، حسین(1398).ارائة الگوی تلفیقی جوامع یادگیرندة حرفه ای ناب در مدرسه." مدیریت مدرسه 7(1): 147-162.

هوشی السادات سیدعلیرضا، رحیمیان، حمید، عباس پور، عباس، خورسندی، علی، غیاثی ندوشن، سعید(1397). طراحی الگوی کیفی دانشگاه ناب برای دانشگاه‌های دولتی (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان). دوماهنامه علمی-پژوهشی راهبــردهای آموزش در علوم پزشکی، 11(3)، 132-141.

 

Alves, A. C., Leao, C. P., Uebe-Mansur, A. F., & Kury, M. I. R. (2021). The knowledge and importance of Lean Education based on academics’ perspectives: an exploratory study. Production Planning & Control, 32(6), 497-510.‏

Balzer, W. K., Brodke, M. H., & Kizhakethalackal, E. T. (2015). Lean higher education: successes, challenges, and realizing potential. International Journal of Quality & Reliability Management, 32(9): 924-933.

Balzer, W. K., Francis, D. E., Krehbiel, T. C., & Shea, N. (2016). A review and perspective on Lean in higher education. Quality Assurance in Education, 24(4), 442-462.‏

Cano, M., & O’NEILL, E. (2014). Lean Manufacturing: Can it be Applied Successfully within the Higher Education Sector?. In The International Conference" Quality and Dependability".‏         

Cano, M., Moyes, D., & Kobi, A. (2016). A framework for implementing Lean operations management in the higher education sector. Toulon-Verona Conference" Excellence in Services".

Çalişkan, N., & Mulgeci, A.(2015).Waste identification lean approach in effective education system-case of Albania. Academicus,(12), 199.

Cudney, E. A., Venuthurumilli, S. S. J., Materla, T., & Antony, J. (2020). Systematic review of Lean and Six Sigma approaches in higher education. Total Quality Management & Business Excellence, 31(3-4), 231-244.‏       

Deshpande, M. (2020). Lean Model of Quality Management in Higher Education. Quality Management Implementation in Higher 173.

Douglas, J., Antony, J., & Douglas, A. (2015). Waste identification and elimination in HEIs: the role of Lean thinking. International Journal of Quality & Reliability Management.‏

Grudowski, P., & Wiśniewska, M. (2019). Lean management in higher education institutions. How to begin?. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, (137).‏

Helmold, M., & Samara, W. (2019). Progress in performance management. Industry insights and case studies on principles, application tools, and practice. Heidelberg: Springer.

Höfer, S., & Naeve, J. (2017). The application of lean management in higher education. International Journal of Contemporary Management: IJCM, 16(4), 63-80.‏

Isaksson, R., Kuttainen, C., & Garvare, R. (2013). Lean higher education and lean research. In 16th Toulon–Verona Conference; Faculty of Administration, University of Ljubljana, Slovenia; 29-30.

Kamp, P. (2017). The Lean Journey for Dutch Higher Education Institutions: a way to go?, University of Twente.       

Klein, L. L., Alves, A. C., Abreu, M. F., & Feltrin, T. S. (2022). Lean management and sustainable practices in Higher Education Institutions of Brazil and Portugal: A cross country perspective. Journal of Cleaner Production, 342, 130868.‏  

Lahidji, B. & Tucker, W. (2015). Lean Thinking in Higher Education: Using the Push-Pull Model for Online Graduate Courses Serving Mid-Career Professionals. Toulon-Verona Conference" Excellence in Services".

Liker, J. K. (2020). The Toyota Way, Second Edition: 14 Management Principles from the World's Greatest Manufacturer. McGraw-Hill Education 

Martínez Sanahuja, S. (2020). Towards Lean Teaching: Non-Value-Added Issues in Education. Education Sciences, 10(6): 160.

Masai, P. (2017). Modeling the lean organization as a complex system (Doctoral dissertation, Université de Strasbourg).‏                       

Odero, E. (2017). Lean thinking, value-creation processes, leadership, organizational culture and performance of universities: a conceptual analysis. Imperial Journal of Interdisciplinary Research, 3(4): 353-386.

Pusca, D., & Northwood, D. O. (2016). Can lean principles be applied to course design in engineering education?. Global Journal of Engineering Education, 18(3), 173-179.‏  

Robinson, M., & Yorkstone, S. (2014). Becoming a lean university: The case of the University of St Andrews. Leadership and governance in higher education: Handbook for decision-makers and administrators.‏

Singh, J. (2020). Applying lean methodology to curriculum revision and internship placement process–a case study. Journal of Research in Innovative Teaching & Learning.

Sremcev, N., Lazarevic, M., Krainovic, B., Mandic, J., & Medojevic, M. (2018). Improving teaching and learning process by applying Lean thinking. Procedia Manufacturing, 17, 595-602.         

Thirkell, E., & Ashman, I. (2014). Lean towards learning: connecting Lean Thinking and human resource management in UK higher education. The International Journal of Human Resource Management, 25(21), 2957-2977.‏

Thomas, A., Antony, J., Francis, M., & Fisher, R. (2015). A comparative study of Lean implementation in higher and further education institutions in the UK. International Journal of Quality & Reliability Management.‏

Vukadinovic, S., Djapan, M., & Macuzic, I. (2017). Education for lean & lean for education: A literature review. International Journal for Quality Research, 11(1), 35.‏

Womack, J. P., Jones, D. T., & Roos, D. (2007). The machine that changed the world: The story of lean production--Toyota's secret weapon in the global car wars that is now revolutionizing world industry. Simon and Schuster.‏

www.dolat.ir/detail/332424) (99/06/26)        

www.isna.ir/news/99052921525)(99/06/27)

Zighan, S., & Ahmed, E. Q. (2020). Lean thinking and higher education management: revaluing the business school programme management. International Journal of Productivity and Performance Management, 70(3), 675-703.‏

Ziskovsky, B., & Ziskovsky, J. (2019). Optimizing student learning: a lean systems approach to improving k-12 education. Productivity Press.‏