بررسی مؤلفه‌های برنامۀ درسی چندفرهنگی و تعیین ابعاد و شاخص‌های آن (مطالعۀ موردیِ دورۀ دوم متوسطه مدارس شهر تبریز)

محورهای موضوعی : علوم تربیتی

رقیه باقرنژاد ¹ (کارمند دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
علیرضا عراقیه ² (گروه علوم تربیتی،واحد اسلامشهر،دانشگاه ازاد اسلامی ،اسلامشهر،ایران)
عیسی برقی ³ (دانشیار، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، گروه علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، تبریز، ایران.)
امیرحسین مهدی زاده ⁴ (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اسلامشهر)
بتول فقیه آرام ⁵ (استادیار، دانشگاه آزاد، گروه علوم‌تربیتی، اسلام‌شهر، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/11/01 تاریخ پذیرش : 1400/07/12 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: چندفرهنگی, برنامۀ درسی, مولفه‌های برنامۀ درسی, ابعاد مولفه‌ها, شاخص‌های مولفه‌ها,

چکیده مقاله :

هدف اصلی پژوهش حاضر این است که نخست وضعیت موجود مؤلفه‌های برنامۀ درسی چندفرهنگی برای دورۀ دوم متوسطه را بررسی‌کند و سپس، ابعاد مؤلفه‌ها و شاخص‌های آن را توصیف و تحلیل کند. این پژوهش ازنظر ماهیت داده‌ها از نوع آمیخته است و در دو بخش کیفی و کمی تنظیم شده است. در روش کیفی با 18 متخصص رشتۀ برنامه درسی مصاحبه تا حد اشباع انجام‌گرفت. برای استخراج نتایج حاصل از مصاحبه‌ها از روش کدگذاری دومرحله‌ای استفاده شده‌است. جامعۀ آماری در بخش کمی شامل معلمان نواحی پنج‌گانه تبریز بودند که در دورۀ دوم متوسطه در سال تحصیلی (98-99) تدریس‌می‌کردند. در تجزیه و تحلیل داده‌های کمی از روشهای آماری جهت اعتباریابی شاخصه‌های برنامۀ درسی چندفرهنگی (به دست آمده از مرحله اول) با استفاده از روشهای آلفا کرونباخ، محاسبه ضریب CVR و تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شده‌است. یافته‌های ما چهار بُعد کلیِ اهداف، محتوا، روشها، و اصول آموزشی در تدوین برنامۀ درسی چندفرهنگی را شناسایی-کرد. هم‌چنین، یافته‌ها نشان‌داد که در مولفۀ اهداف چندفرهنگی در نظام فعلی آموزشی ایران، میانگین نمرۀ تجربی به طور معناداری بیشتر از میانگین نظری است. بدین ترتیب، مشخص‌شد وضعیت هدف‌گذاری در خصوص آموزشهای چندفرهنگی، نظام فعلی در وضعیت مطلوبی قراردارد اما در خصوص سه بُعد محتوا، روشها، و اصول برنامۀ درسی چندفرهنگی میانگین به‌دست‌آمده، در حدود میانگین نظری است. بنابراین، میزان توجه و اجرای سه بعُد مذکور در نظام آموزش فعلی در حال حاضر در وضعیت متوسط قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

The present study intended to answer the following two questions: (a) What is the current state of the multicultural curriculum components of the senior secondary schools? (b) What are the dimensions and indicators of a multicultural curriculum of the senior secondary schools? This research is mixed in terms of the nature of the data and is organized in two parts: qualitative and quantitative. interviews were conducted with 18 experts in the curriculum to the point of saturation. Two-stage coding method has been used to extract the results of the interviews. The statistical population in the quantitative part included teachers from the five districts of Tabriz who taught in the senior secondary schools in the school year. In the analysis of quantitative data, statistical methods have been used to validate the characteristics of a multicultural curriculum (obtained from the first stage) using Cronbach's alpha methods, CVR coefficient calculation, and exploratory and confirmatory factor analysis. Our findings identified four general dimensions of "goals", "contents", "methods", and "educational principles" in developing a multicultural curriculum.in the component of multicultural goals in the current Iranian educational system, the average experimental score is significantly higher than the theoretical average. Thus, it is clear that the current system is in a good position for targeting multicultural education, but regarding the three dimensions of "contents", "methods", and "principles of multicultural curriculum", average achieved is near to the theoretical average. the level of attentionof these three dimensions in the current education system is currently in the average situation.