جغرافیای عصر باستان و تأثیر آن بر جغرافی دانان مسلمان

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

امیر اکبری ¹ (استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد)
محمود بختیاری شهری ² (پژوهشگاه میراث فرهنگی صنایع دستی وگردشگری منطقه شمال شرق کشور)

تاریخ دریافت : 1394/10/06 تاریخ پذیرش : 1394/10/06 تاریخ انتشار : 1388/10/01

کلید واژه: جغرافیای باستان, جغرافی دانان مسلمان, بطلمیوس, المجسطی, یعقوبی, هفت اقلیم,

چکیده مقاله :

پیشینه دانش جغرافیایی مردمان عهد باستان به پیدایی نخستین تمدنهای بشری می‌رسد. در میان جغرافی دانان عهد قدیم یونانیان اطلاعات گسترده‌ای در علم جغرافیا ارائه دادند. بطلمیوس پیش از دیگر جغرافیدانان عهد باستان توانست در دوره‌های بعد از خود تأثیر بگذارد. به دنبال آشنایی مسلمانان با جغرافیا گرایش و تأثیر پذیری آنان از نگرشهای جغرافیایی بطلمیوس بیشتر گردید. بسیاری از جغرافی دانان اسلامی از وی پیروی یا به اصلاح نظرات وی پرداختند. المجسطی کتاب بطلمیوس، توسط مسلمانان چندین بار ترجمه گردید و دیدگاههای وی در باب جغرافیا مورد نقد قرار گرفت. در این میان، یعقوبی بیش از دیگران به ذکر توصیفات برخی از کتابهای بطلمیوس پرداخته است که بدان اشاره رفته است. جدا از بطلمیوس، مفهوم تقسیم جغرافیای هفت اقلیم در نظر ایرانیان باستان، از قرن دوم هجری در نظر جغرافی دانان مسلمان تأثیر داشته است و بیشتر آنان از روش هفت اقلیم ایرانی تبعیت کردند. اقلیم شناسی ایرانی در بررسی شناخت جغرافیایی عصر ساسانی نمود چشمگیر دارد و تأثیر آن از این جهت بر جغرافی دانان اسلامی بسیار بوده است.

چکیده انگلیسی:

Gegeographical background knowledge of ancient people dated to human civilizations first appears. Among the Old Testament Greek geographers extensive information presented in geography. Geographer Ptolemy before other ancients could affect periods after. By Muslims seek of geography and trends their attitudes were more geography of Ptolemy. Many geographers fallow his basic comments. Almjy Ptolemy book was translated by Muslims several times about his views and criticized Geography was. Meanwhile Yaghoubi more than others mention descriptions of some books that referred to Ptolemy. Apart from the seven climates of Ptolemy Geography division concept in the ancient Persians in the third century AH Muslim geographers and most of them has had the effect of method to follow the seven climates of Iran. climatology of Iranian Sassanid era Pahlavi texts can be significant and hence is effect on much of the Islamic geographers