جایگاه آیین قربانی کردن در داستان های هزار و یک‌شب

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

مهدی خلیفه ¹ , قربانعلی ابراهیمی ² , مهرداد چترایی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/08/15 تاریخ پذیرش : 1400/11/07 تاریخ انتشار : 1401/05/01

کلید واژه: ادیان الهی, قربانی کردن, هزار و یک‌شب, انسان و حیوان,

چکیده مقاله :

قربانی کردن از کهن‌ترین آیین‌های دینی است که مورد توجه انسان‌ها بوده و حیات آن را می‌توان به درازای زندگی بشر گره زد. هزارویک شب از آن جهت اهمیت و ضرورت دارد که شناخت عمیق‌تری از باورها و اعتقادات انسان‌ها در قرون گذشته را نشان می‌دهد. در خصوص قربانی و انواع آن در متون فارسی پژوهش‌های مختلفی صورت گرفته است. این مقاله با هدف بررسی اقسام قربانی (به‌ویژه قربانی انسان)، اهداف و چگونگی آن در داستان‌های هزارویک شب با روش توصیفی – تحلیلی پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که انواع قربانی (انسانی و حیوانی) در بین تمام ادیان رواج داشته است و هدف آن دفع بلا، ترس از خشم خدایان، روا شدن حاجت، یک عمل دینی در اعیاد مذاهب مختلف، عقیقه کردن و نظایر آن بوده است. این عمل آیینی پس از ظهور ادیان الهی و رشد فکری بشر دچار تغییر و دگرگونی گشت و حیوان جایگزین انسان شد. اکنون نیز کماکان در بین جوامع مختلف به‌ویژه مسلمان رواج دارد و در حال تبدیل به غیر خونی است.

چکیده انگلیسی:

Sacrifice is among the oldest religious rituals that has received attention by human beings and its life can be tied to the length of human life. One Thousand and One Nights is important and necessary because it shows a deeper understanding of the human's beliefs and convictions during the past centuries. Various researches have been done about the sacrifice and its types in Persian texts. This article aims to study the types of sacrifices (especially human ones), their goals and methods in the stories of One Thousand and One Nights with a descriptive-library method with content analysis tools and also referring to scientific sources and references, journals, and databases. The results show that all kinds of sacrifices (human and animal) have been common among all religions and its purpose was to ward off calamity, fear of the wrath of the gods, legitimizing the need, a religious practice on the feasts of different religions, making aqeeqah and so on. This ritual act changed after the emergence of divine religions and human intellectual growth, and animals replaced man. It is still prevalent in various communities, especially Muslims, and is becoming something not related to killing the alive creatures.

منابع و مأخذ:

آزادی ده عنابستانی، نجیمه (1394). رمزگشایی آیین قربانی در اسطوره، عرفان و فرهنگ. فصل‌نامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. 11 (38)، 40-11.

اسلام، علیرضا (1394). تحول قربانی از انسان به حیوان. پژوهش‌های ادیانی. 3 (6)، 87-65.

اعتصامی، پروین (1382). دیوان شعر. تحقیق و تصحیح حسن شیرازی. تهران: پیام عدالت.

حسن‌آبادی، ادیبان؛ محمود، فاطمه (1395). توصیف و تحلیل مضمون قربانی در اشعار بیدل. کهن‌نامه ادب فارسی. 7 (1)، 51-27.

دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: بنیاد دهخدا.

سعدی، مصلح بن عبدالله (1375). غزلیات. تهران: گنجینه.

عبدی، ولی (1400). قربانی کردن در دوران کهن. مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران. ww.irna.ir/news/84409258

فراهانی، حسن (1380). قربانی در ادیان. معرفت. 10 (51)، 87-76.

فریزر، جیمز جورج (1383). شاخة زرین. ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.

قرآن کریم (1389). ترجمه ناصر مکارم شیرازی. قم: مدرسه امام علی (ع).

لانگ، کاترین ج. (1383). آمریکای باستان. ترجمۀ فریدون جواهر کلام. تهران: ققنوس.

لسان، حسین (1355). قربانی از روزگار کهن تا امروز. هنر و مردم. 15 (167)، 70-60.

مصطفوی، علی‌اصغر (1369). اسطوره قربانی. تهران: مؤلف.

مولوی، جلال‌الدین مجمد بن محمد (1378). مثنوی معنوی. تهران: امیرکبیر.

نصرالله منشی، نصرالله بن محمد (1385). کلیله ‌و دمنه. به کوشش حسن‌زاده آملی. تهران: امیرکبیر.

نیستانی، جواد (1394). قربانگاه‌های انسانی توفت در بیت‌المقدس. مطالعات باستان‌شناسی. 7 (2)، 174-165.

وراوینی، سعدالدین (1380). مرزبان‌نامه. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفی علیشاه.

هزار و یک ‌شب (1391). ترجمۀ عبداللطیف طسوجی تبریزی. تهران: فردوس.

Abdi, V. (2021). Sacrifice in ancient times. Interview with the Islamic Republic of Iran News Agency. ww.irna.ir/news/84409258

Azadi Deh Anabestani, N. (2015). Deciphering the Sacrifice Ritual in Myth. Mysticism and Culture Quarterly Journal of Mysticism and Mythological Literature. 11(38): 11-40.

Dehkhoda, A.A. (1998). Dictionary. Tehran: Dehkhoda Foundation.

Etesami, P. (2003). Poetry Divan. Shirazi, H. (Coor.). Tehran: Payam Adalat.

Farahani, H. (2001). Sacrifice in religions. Marefat. 10 (51),76-87.

Fraser, J. (2004). Shakhzarin. Firouzmand, K. (Trans.). Tehran: Agah

Hassanabadi, M ana Adiban, F. (2015). Description and analysis of the theme of sacrifice in Biddle poems. Ancient Letter of Persian Literature. 7 (1), 27-51.

Islam, A. (2015). The Transformation of Sacrifice from Man to Animal. Pajoheshha e Adyani. 3 (6), 65-87.

Lesan, H. (1976). Sacrifice from ancient times to the present, Art and People. 15 (167), 60-70.

Long, C. J. (2003). Ancient America. Fereydoun Javaher Kalam (Trans.). Tehran: Qoqnus.

Mustafavi, A. (1990). Ghorbani Myth. Tehran: Author.

Nasrollah Monshi, N. (2005). Kelilehudmaneh. Amoli, H. (Effor.). Tehran: Amirkabir.

Neyestani, J. (2015). The human altars of Tuft in Jerusalem. Archaeological Studies. 7 (2), 165-174.

Rumi, J. (1999). Masnavi e Manavi. Tehran: Amirkabir.

Saadi Shirazi, M. (1996). Ghazals. Tehran: Ganjineh.

The Holy Quran (2010). Naser Makarem Shirazi (Trans.). Qom: Imam Ali School.

Tasoji Tabrizi, A. (2012). One Thousand and One Nights. Tehran: Ferdows.

Varavini, S. (2001). Marzbannameh. Khatib Rahbar (Effor.). Tehran: Safi Alisha.