بررسی اثر محلولپاشی برگی بر ترکیبات شیمیایی اسانس گلبرگهای گیاه دارویی Rosa damascena Mill. در استان چهارمحال و بختیاری
محورهای موضوعی : فیتوشیمی
شهرام رجب زاده
1
(دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران)
عبدالله قاسمی پیربلوطی
2
(استاد، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
مهراب یادگاری
3
(دانشیار، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی و عطری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران)
تورج رحیمی
4
(استادیار، گروه بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: اسانس, گل محمدی, ژرانیول, بتا- سیترونلول, هیدروکربنهای آلکاندار,
چکیده مقاله :
اسانس یکی از فرآورده های مهم از گلبرگ های گل محمدی (Rosa damascena Mill.) است. وجود غلظت بیشتر ترکیبات معطر (بتا- سیترونلول و ژرانیول) در اسانس گل محمدی بیانگر شاخص مهم کیفی و استاندارد اسانس گل محمدی بوده که محلول پاشی ممکن است در راستای ارتقای این ماده موثره کارآمد باشد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اثر محلول پاشی الکلی و کتونی بر ترکیبات اسانس گل محمدی طی دو سال زراعی (1397-1396 و 1398-1397) در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلستان گل محمدی واقع در جنوب شهرکرد به مرحله اجرا درآمد. اسانس حاصل از روش تقطیر با آب با استفاده از گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفت. در همین راستا، 29 ترکیب در اسانس شناسایی شدند که مهمترین آنها شامل : بتا- سیترونلول و ژرانیول (مونوترپنهای الکلی) و هنیکوزان و نونادکان (هیدروکربنهای آلکاندار) بودند. نتایج نشان داد که بهترین تیمار محلول پاشی محلول اتانول 20 درصد طی دو سال آزمایش بود؛ به طوری که بالاترین میزان بتا- سیترونلول (33 درصد) و ژرانیول (18 درصد) از اسپری اتانول (20 درصد) در مقایسه با سایر تیمارها و شاهد به دست آمد. همچنین، این تیمار از نظر غلظت هیدروکربنهای آلکاندار در اسانس بهعنوان یک شاخص منفی ترکیبات معطر اسانس گل محمدی در پایین ترین میزان بودند. محلول پاشی استون دارای بالاترین میزان هیدروکربنهای آلکاندار و کمترین درصد ترکیبات معطر در مقایسه با شاهد و سایر تیمارها بودند. در برآورد ضرایب همبستگی ساده پیرسون، بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار، بین ترکیبات معطر (مونوترپنهای الکلی) با یکدیگر و بین هیدروکربنهای آلکاندار با هم به دست آمد، اگر چه بین این دو گروه ترکیبات مهم در اسانس گل محمدی روابط منفی و معنی داری مشاهده شد. در نهایت، پیشنهاد میشود برای حصول بالاترین ترکیب کیفی اسانس گل محمدی تحت شرایط مشابه اقلیمی (سرد و نیمه خشک)، می توان از محلول پاشی اتانول با غلظت 20 درصد استفاده کرد.
Essential oil is one of the most important natural products of damask rose petals (Rosa damascena Mill.). The presence of higher concentrations of aromatic compounds (β-citronellol and geraniol) in the damask rose essential oil indicates an important quality and standard indicator that foliar spraying may be effective in promoting this effective substance. The aim of this study was to evaluate the effect of alcoholic and ketone foliar application on the chemical composition of R. damascena essential oil during 2017-2018 and 2018-2019 in a completely randomized design in a rose garden located in the south of Shahrekord, southwestern Iran. The essential oil obtained by hydro-distillation was analyzed using GC/MS. In this regard, 29 compounds were identified in the essential oil, the most important of which were β-citronellol and geraniol (alcoholic monoterpenes) and henicosan and nonadcan (alkane hydrocarbons). The results indicated that the best foliar treatment was 20% ethanol solution during two experimental years; the highest levels of β-citronellol (33%) and geraniol (18%) were obtained from the ethanol spraying (at 20%) compared to other treatments and controls. In addition, this treatment was at the lowest level in terms of the concentration of alkane hydrocarbons in essential oil as a negative indicator of aromatic compounds of the rose essential oil. The acetone foliar spraying had the highest amount of alkane hydrocarbons and the lowest percentage of aromatic compounds compared to control and other treatments. In correlation's Pearson coefficients analysis, the highest significant positive correlation was obtained between aromatic compounds (alcoholic monoterpenes) with each other and between alkane hydrocarbons, meanwhile negative and significant relationships were observed between these two groups of important compounds in the rose essential oil. Finally, it is suggested that to obtain the highest quality of the R. damascena essential oil under similar climatic conditions (cold and semi-arid), the ethanol foliar application with a concentration of 20% can be useful.
_||_