با توجه به این که داستان­های عامیانه بهترین تجلی­گاه کهن­الگوها است، این مقاله، به تحلیل کهن­الگوی «نقاب» در داستان عامیانۀ جنیدنامه می­پردازد. جنیدنامه به روایت ابوحفص کوفی، داستان پهلوانی‌های پدربزرگ ابومسلم، جنید و ماجرای عشق سوزان او به رشیده و سرگشتگی‌های این دو دلداده و کامیابی نهایی آن­ها است که به تولّد اسد، پدر ابومسلم می­انجامد. این داستان در قالب افسانه­پردازی­های مردمی و به دور از وسواس­های تاریخ­نگاری دقیقِ علمی در زمینه­هایی با بن­مایه­های عشقی، عاطفی، مذهبی، دینی و افسانه­سازی، حول شخصیت­های تاریخی نگاشته شده است. بر مبنای این تحقیق، که به روش توصیفی ـ تحلیلی، کهن­الگوی نقاب در جنیدنامه را مورد بررسی قرار می­دهد شیبو، نیروی یاریگر و نزدیک­ترین دوست قهرمان، «سایۀ» اوست که در تلاش برای رسیدن به خودآگاهی جنید و پیوستن به اتحاد و یگانگی روان او، با نقاب­های انعطاف­پذیر و انتخابی چون تغییر نام، شکل، زبان و دین یا دستاویز قرار دادن نقاب­هایی مانند گریستن و سکوت، قهرمان را در عبور از موانع سفر یاری می­کند. این نقاب­های مثبت نه ­تنها سبب جعل فردیت   نمی­شود بلکه هم­سویی در مسیر تفرد و به نوعی اتحاد با «خود» است. در این داستان، نوع دیگر نقاب که از آن به «اثر سایه» تعبیر می­شود و با تعریف نقاب­های غیرمنعطف مطابق است نمودی از سایۀ درونی، سیاه و حیوانی قهرمان است که در قالب کلاغی سیاه ظاهر می­شود و قهرمان با در آغوش کشیدن و قبول این بعد منفی ناخودآگاه، خود را به کمال فردیت و یگانگی می­رساند. هدف این مقاله بررسی نمودهای هر دو نوع نقاب، منعطف و غیرمنعطف در شخصیت شیبو است تا نشان دهد چگونه شخصیت داستان با استفاده از نقاب می­تواند چرخۀ  فردانیت را به کمال برساند.