دشت روم یکی از دهستان های شهرستان یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد است. گونۀ زبانی این دهستان-گویش لری- به دلایل متعدد، از جمله ارتباط اندک مردم آن با گویشوران فارسی معیار، تا حدودی دست نخورده باقی مانده است. این منطقه به دلیل آب و هوای مناسب، در گذشته محل ییلاق عشایر دامدار بوده است، به همین سبب کاربرد واژه ها و اصطلاحات دامداری در این منطقه بسامد بالایی دارد. ولی در پی اجرای برنامۀ اسکان عشایر در دورۀ رضا شاه و کاهش دامداری متحرک، دشت روم اکنون به کمربندی از باغ های سیب و هلو تبدیل شده است و بیم آن می رود که واژگان و اصطلاحات دامداری به مرور زمان فراموش شود. با توجّه به این که مطالعه دربارۀ واژگان، اصطلاحات و تعابیر این گونۀ زبانی افزون بر فواید مردم شناسانه و زبان شناسانۀ آن ممکن است در حل برخی از مشکلات زبانی و معنایی متون کهن فارسی مفید و مؤثر باشد؛ در این جستار تلاش شده است که مهم ترین واژگان و اصطلاحات دامداری این روستا-که طی پژوهشی میدانی گردآوری شده و با منابع کتابخانه ای تکمیل گردیده است- به صورت موضوعی تدوین شود و افزون بر آن تا جای ممکن نیز ریشه یابی گردند. در مجموع، 150 واژه و اصطلاح به دست آمده که برخی از آن‌ها بر پیوند مستقیم تر این گویش با زبان پارسی باستان و اساطیر کهن ایرانی دلالت دارد. پرونده مقاله

میراث های ادبی، فرهنگی، علمی و .. انسان در زبان تبلور می یابد از این رو مطالعه در زبان و گویش ها همواره مد نظر پژوهشگران بسیاری بوده است؛ به ویژه امروز که در سایۀ مطالعات زبان شناسی، دست یابی به نتایج دیگری آسان می شود. پاپون یکی از روستاهای کوهمره نودان از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است که مردم آن به گویش پاپونی سخن می گویند، نگارندگان در این مقاله مقولۀ ساختمان صرفی فعل را مورد بررسی قرار داده اند. با آن که یکی از نگارندگان خود گویشور پاپونی است در جمع آوری داده ها با تعدادی از گویشوران بی سواد و اغلب سالخوره مصاحبه شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که فعل در گویش پاپونی مانند دیگر زبان های ایرانی میانه، براساس دو مادۀ مضارع و ماضی ساخته می شود نکتۀ دیگر آن که شیوۀ صرف افعال گذرا و نا گذرا در این گویش با هم متفاوت است بدین صورت که برای صرف افعال گذرا هم چون زبان فارسی میانه شناسه ها ابتدای فعل می آیند هم چنین شناسه های فعل های گذشتۀ گذرا و ناگذر نیز با هم متفاوت هستند که بر این اساس می توان این گویش را از خانواده زبان های به اصطلاح ارگتیو دانست، هم چنین این نکته حاصل شد که شناسه های فعل های گذشته و حال نیز مشابه نیستند. در گویش پاپونی صفت مفعولی به شیوۀ فارسی نو قدیم(بن ماضی+ فتحه) ساخته می شود، برای بیان مفاهیم مربوط به آینده از فعل مضارع اخباری استفاده می شود و به طور کلّی ساخت صرفی افعال در گویش پاپونی با زبان فارسی معیار تفاوت زیادی دارد و بعضی از گونه های فعل به چندین شیوه ساخته می‌شوند. پرونده مقاله

میترائیسم یا مهرپرستی یکی از کهن‌ترین آئین‌های جهان است که پرستش آن به دوران ماقبل زرتشت برمی‌گردد. میترا خداوند پیمان و روشنایی است که با بی‌نظمی، خشک‌سالی، نافرمانی و دروغ مخالف است و به جنگاوری مشهور است. به دلیل ویژگی‌های خاص این ایزد، آئین میترایی در مناطق زیادی رواج یافت. با توجّه به اینکه افسانه بازماندۀ روایت‌های مقدّس اسطوره‌ای است که ریشه در برخی از اعتقادات آئینی دارد، در پژوهش حاضر با روش توصیفی‌ ـ تحلیلی، به بررسی بازتاب باورهای آئین میترایی در افسانه‌های لری پرداخته می‌شود. بستر پژوهشی مقاله افسانه‌هایی است که به زبان فارسی در استان‌های لرنشینِ چهار محال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد گردآوری شده‌اند. هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل رد پای باورهای میترایی و کارکردهای آن در افسانه‌های لری است. خواننده با مطالعۀ این مقاله درمی‌یابد که بعضی از باورهای اسطوره‌ای و دینی مربوط به آئین میترایی، با حفظ کارکرد خود و برخی دیگر با دگردیسی‌هایی، در افسانه‌های لری ریشه دوانیده است. باورهای مربوط به چگونگی تولد، جنگاوری و بارورکنندگی ایزد مهر و نیز باورهایی که در این آئین پیرامون پدیده‌های خورشید، خروس، کلاغ، عقاب، سرباز، آتش، عدد هفت و گاو وجود دارد، از این دسته‌اند. پرونده مقاله

علاوه بر حماسۀ ملی، تاریخی و دینی، حماسۀ عرفانی نیز در بین آثار صوفیان و عارفان فارسی یافت ¬شده است که روح سالکان مانند قهرمانان حماسه با شیطان پنهان درون یا نفس امّاره خود، پی‌درپی در ستیز و جدال است. سهروردی نیز در رسالۀ عقل سرخ با زبانی رمزی به وصف چگونگی گرفتار‎شدن روح در بند جسم می‌پردازد و از زبان پیر نورانی، پیچ‌و‌خم‌ها و عقبه‌های مسیر بازگشت به اصل روحانی را بیان می¬کند. پژوهش پیش‌رو با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی مؤلفه‌های حماسی در رسالۀ عقل سرخ سهروردی پرداخته و هدف از آن یافتن مؤلفه¬های حماسی عرفانی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه¬ها و نمادهای حماسی چون جدال نیکی و بدی، سفر، هفت‌خان، لزوم همراهی پیر یا راهنما در هفت‌خان، کوه قاف، سیمرغ، پهلوانان حماسی، جام گیتی¬نما، جنگ‌افزارها و چشمۀ زندگانی به رسالۀ عقل سرخ رنگ و بوی حماسۀ عرفانی بخشیده است. پرونده مقاله