امروزه مدیریت تقاضای سفر به عنوان یکی از راهکارهای نیل به حمل و نقل پایدار شهری مطرح می‌باشد. فراگیر شدن این موضوع در کلانشهرهای مختلف جهان و اهتمام پژوهشگران با رویکردهای گوناگون به این مسأله، منجر به پیدایش راهکارها و مدل‌های مختلفی در راستای تکامل مدیریت تقاضای سفر شده‌ است. در این بین مدیریت شهری کلانشهر تهران نیز اخیراً در کنار عرضه زیرساخت‌های حمل و نقلی، به راهکارهای مدیریت تقاضای سفر توجه می‌کند. هدف پژوهش حاضر  ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ و ارائه مدل محاسباتی برای ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻲ ﺍﺯ استفاده‌کنندگان ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ شخصی در کلانشهر تهران به عنوان یکی از راهکارهای مدیریت تقاضای سفر می‌باشد. پرسش اصلی در پژوهش این است که آیا ﺍﺧﺬ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻭ ﺗﺼﺎﻋﺪﻱ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ متغیرهای بکار رفته در مدل پیشنهادی، می‌تواند با ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭی و کاهش ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﻮﺧﺖ، به محدود کردن استفاده از خودروی شخصی و استفاده بیشتر از حمل‌و‌نقل عمومی کمک کند؟ روش تحقیق با توجه به موضوع و اهداف پژوهش، توصیفی‌– تحلیلی است. این پژوهش در سه مرحله مطالعات اسنادی، اطلاعات میدانی و تجزیه و تحلیل اطلاعات به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی انجام شده است. در بخش تحلیل، ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻲ، ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‌"نوع خودرو (k)" ،‌"عمر خودرو (A)" ‌و ‌"میزان مسافت پیموده شده (L)"‌ بر اساس ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﭘﺎﻳﻪ ([1]T_B) ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﺎﻻﻧﻪ، ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که با اعمال سه متغیر مذکور برای دریافت عوارض با استفاده از ﺗﺎبع ﻧﺮﺥ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻧﻬﺎﻳﻲ^[2] ﺧﻮﺩﺭﻭ: ‌T_F=‌f(k,‌A,‌L)، ﻛﺎﻫﺶ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻭﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ ﺷﺨـﺼﻲ ﻭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮمی ﺑﻪ عنوان گزینه جایگزین تحقق خواهد. در انتها نیز با استفاده از تکنیک ‌S.W.O.T به ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای عملیاتی نمودن راهکارهای مدل پیشنهادی در کلانشهر تهران پرداخته شده است.



[1] . Base Tax                                                                                                                                                                                          


[2] . Final Tax پرونده مقاله

الگوی فضایی، دگرگونی و تکامل نظام‌های شهری جلوه‌ای از فرایندهای توسعه‌ی اجتماعی، اقتصادی است که نشان‌دهنده‌ی تغییر ساختار فضایی، اجتماعی و رفتاری جامعه‌ی بشری است. این تغییرات و الگوها اساس مطالعات توسعه‌ی پایدار است. این پژوهش با هدف بررسی پویایی‌ها و عدم تعادل‌های نظام شهری استان زنجان انجام گرفته است. روش تحقیق توصیفی، تحلیلی و روش گردآوری داده‌ها اسنادی است. در این پژوهش ویژگی‌های نظام شهری و تحولات آن در دو بخش تحلیل جمعیتی و کارکردی بررسی شده است. به‌منظور تحلیل جمعیتی نظام شهری استان و سنجش پویایی‌ها و عدم تعادل‌ها از شاخص‌ شتاب گسترش شهرنشینی، مدل جاذبه، مدل رتبه-اندازه، شاخص نخست شهری و سری‌های زمانی استفاده شده است. شتاب گسترش شهرنشینی در استان 53/2 است که از مقدار آن در کشور (81/1) بیشتر است. بیش‌ترین جاذبه‌ در میان شهرهای استان بین مرکز استان و دو شهر ابهر و خرمدره دیده می‌شود. شاخص نخست شهری در استان (61/0) همواره بیشتر از کشور (15/0) بوده است. همچنین مقدار شیب‌خط رتبه-اندازه در تمام دوره‌ها بیش از 1- بوده است که بیانگر غلبه نخست شهری است. اما مدل‌سازی تغییرات جمعیتی 6 شهر نخست نشان از وجود نوعی تعادل در جمعیت‌پذیری این شهرها دارد. برای تحلیل کارکردی این نظام از شاخص مرکزیت خدمات استفاده شد که نتایج آن بیانگر نقش مسلط شهر زنجان نسبت به دیگر نقاط سکونتگاهی است. به‌منظور بررسی جایگاه نقاط شهری در ارتباطات و جریان‌ها‌ از روش تاکسونومی استفاده شد و نتایج آن نشان داد شهر زنجان تنها سکونتگاهی است که از نظر قدرت جریانات مقداری بالاتر از حد بالای محاسبه شده دارد که فاصله زیاد شهر زنجان را از سایر سکونتگاه‌ها نشان می‌دهد. نتایج این پژوهش نشان داد شهر زنجان با اینکه در نظام سلسله‌مراتب شهری کشور جایگاه ضعیفی دارد اما در سطح استان نقطه‌ شهری مسلط بر سایر سکونتگاه‌هاست که جریان‌های مختلف جمعیت، درآمد، سرمایه، کالا و مسافر به‌صورت یک‌سویه از دیگر نقاط سکونتگاهی استان به این شهر سرازیر می‌شود. فاصله‌ی زیاد بین شهر زنجان به عنوان نخست شهر و سایر شهرها و روستاها سبب پیدایش گسست در نظام سکونتگاهی و عدم تعادل‌های منطقه‌ای شده است. پرونده مقاله