آشنایی با تفکرات اندیشمندان زمینه را برای بسط وشناخت اندیشه های آنان در سطح جامعه چه در بین عوام و چه دربین خواص فراهم می نماید. هدف از این مقاله بررسی مقایسه ای آرا و اندیشه های مرتضی مطهری، عبدالکریم سروش و سید حسین نصر در باب جمهوریت و نسبت آن با حکومت اسلامی است. مهم‌ترین مسأله این مقاله است که این سه اندیشمند اسلامی چه نظری دربارۀ چیستی و چرایی جمهوریت و رابطه آن با حکومت اسلامی دارند؟ پژوهش حاضر بر اساس روش هرمنوتیک نوشته شده است و آثار مطهری، سروش و سید حسین نصر در باب جمهوریت و حکومت اسلامی به این روش مقایسه شده است. روش گردآوری منابع کتابخانه ای است و نتایج بررسی نشان می‌دهد که آرای این سه اندیشمند اسلامی از یک مبدأ و منبع فکری بهره می‌برد؛ اما به تدریج از هم فاصله گرفته و به طور کلی جدا شده است.انديشه ولايت فقيه در فقه و کلام ديني شيعه دارد و در اين راستا، توجه بر عدم تطبيق اين نهاد و سلطنت ديني با الزامات دنياي مدرن حائز اهميت است.