مبانی فقهی حقوق اسلامی
,
شماره30,سال
15
,
پاییز
1401
یکی از مباحث مهم فقهی شناخت حکم تکلیفی تنجیم است. مشهور فقها تنجیم را حرام دانستهاند، اما چنین حکمی اشکالات اساسی دارد و ادله حرمت تام نیست. نبودن نگاه درست به تنجیم، منجر به صدور حکم شرعی نادرست میگردد؛ چنانکه برخی اخبار از احکام فلکی را حرام و برخی جایز دانستهاند. چکیده کامل
یکی از مباحث مهم فقهی شناخت حکم تکلیفی تنجیم است. مشهور فقها تنجیم را حرام دانستهاند، اما چنین حکمی اشکالات اساسی دارد و ادله حرمت تام نیست. نبودن نگاه درست به تنجیم، منجر به صدور حکم شرعی نادرست میگردد؛ چنانکه برخی اخبار از احکام فلکی را حرام و برخی جایز دانستهاند. قائلان به حرمت تنجیم که دلیل غالبشان کفر بودن است، به علل مستقل و غیرمستقل توجه ننمودهاند و همین امر موجب عدم اتقان کافی حکم آنها در رابطه با تنجیم شده است. این پژوهش با روش کتابخانهای، تحلیل اطلاعات و مقارنۀ آرا، درصدد اشکال در حرمت مطلق تنجیم اشکال است و با لحاظ علل مستقل و غیرمستقل، عدم حرمت تنجیم را اثبات نماید؛ زیرا استناد غیرمستقل حوادث به افلاک مستلزم هیچ شرکی نیست. توجه به تأثیرات این امور در حکم تنجیم تاکنون موردتوجه محققان قرار نگرفته است؛ لذا ابتدا مفهوم تنجیم تبیین میگردد و پسازآن، حکم اخبار از اوضاع فلکی و احکام فلکی موردبررسی قرار میگیرد تا درنهایت بتوان بهتفصیل، ادله حرمت و جواز اخبار از احکام فلکی را مورد مداقه قرار داد تا به نظر صحیح دست یافت. ازجمله نتایج اینکه: 1. اخبار قطعی از احکام فلکی و یا اعتقاد به تأثیر افلاک جایز است و این امر میتواند به کفر و شرک منتهی نشود؛ 2. آنچه موجبات حرمت تنجیم را فراهم میآورد، استناد نسبت استقلالی به افلاک است، اما استناد غیراستقلالی هیچ تالی فاسدی ندارد؛ 3. ادلۀ فقها بر حرمت تنجیم بهطور مطلق تام نیست.
پرونده مقاله
برخی آیات و روایات دال بر آن است که امام(ع) علم غیب دارد، به گونهای که از تمام حقایق گذشته، حال و آینده مطلع است؛ این نحوه از علم، شبهاتی را در باب عصمت امام(ع) پدید میآورد. این پژوهش با روش کتابخانهای، تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا درصدد طرح پاسخهای سهگانه در برابر ش چکیده کامل
برخی آیات و روایات دال بر آن است که امام(ع) علم غیب دارد، به گونهای که از تمام حقایق گذشته، حال و آینده مطلع است؛ این نحوه از علم، شبهاتی را در باب عصمت امام(ع) پدید میآورد. این پژوهش با روش کتابخانهای، تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا درصدد طرح پاسخهای سهگانه در برابر شبهاتی است که از جانب علم غیب امام(ع) بر عصمت ایشان وارد مینماید. لذا بایستی ابتدا اقسام شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت ایشان را مطرح نمود تا به دنبال آن پاسخهایی متناسب با نوع شبهه مطرح نمود. از جمله نتایج تحقیق آنکه: 1- اموری که منجر به طرح شبهات ناسازگاری علم غیب امام(ع) با عصمت وی میگردد عبارتند از: عرفی نمودن کیفیت تصمیمگیری امام(ع)، القاء در تهلکه بودن برخی افعال امام(ع)، یکسانانگاری اقسام علوم امام(ع)؛ 2- تبعیت اراده امام(ع) از اراده الهی پاسخگوی تمام شبهاتی است که عصمت امام(ع) را مورد خدشه قرار میدهد. 3- حرکت امام حسین(ع) به کربلا علیرغم علم به شهادت خود، قابل تطبیق بر عنوان القاء در تهلکه نیست بلکه عناوینی همچون جهاد فی سبیل الله و امربهمعروف و نهی از منکر بر آن قابل صدق است. 4- تمایز میان علوم تکلیفآور و غیرتکلیفآور امام(ع) نیز یکی دیگر از طرق اثبات عصمت امام(ع) در موارد علم به نحوه شهادت خود است.
پرونده مقاله
دانش مفردات متکی به مباحث نظری، همچون آشنایی با منابع مفردات قرآن و کتابهای لغت، مباحث اشتقاق، ترادف، اشتراک لفظی و معنوی، اضداد و... است و نیاز مفسر به دانش مفردات، جهت کشف معنای مقصود بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون فهم واژگان آیات الهی که بهمثابه جزء در برابر کل است، چکیده کامل
دانش مفردات متکی به مباحث نظری، همچون آشنایی با منابع مفردات قرآن و کتابهای لغت، مباحث اشتقاق، ترادف، اشتراک لفظی و معنوی، اضداد و... است و نیاز مفسر به دانش مفردات، جهت کشف معنای مقصود بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون فهم واژگان آیات الهی که بهمثابه جزء در برابر کل است، دریافت فهم و عمل به دستورات الهی ممکن نیست. یکی از عناصر مهم در کشف مراد و مقصد الهی از آیات قرآن، مفردات الفاظ آن است. در تفسیر مفسران جهت کشف مراد الهی از آیات، ضوابطی وجود دارد و جستجوی معنای واژگان با پیروی از ضوابطشان مقدور است. ضوابط اتخاذی تفسیری مفسران یکسان نیست. در این مقاله با جستجو در دو تفسیر تسنیم و مفاتیحالغیب (التفسیر الکبیر) نشان خواهیم داد که این ضوابط در کنار سایر عوامل، مفسر را به دریافت خاصی از مفردات قرآنی سوق میدهد بهطوری که در یک آیه، مسیر مفسر از دیگری جدا میگردد. وجود کنایات یا عدم آن، حمل الفاظ قرآن بر حقیقت و... از جمله ضوابطی است که قبول یا رد آن در انتخاب معنای واژگان قرآن دخیل است. همهی ضوابط از مذهب و دیدگاه کلامی مفسر تأثیر گرفته است. با جستجوی کتابخانهای انجام شده، نمونه بررسیهای واژگان أب، إحصان، غُلف، مذبذبین و خلود، نشان از تأثیر دیدگاه کلامی دو مفسر امام فخر رازی و آیتالله جوادی آملی در اتخاذ معنای این کلمات دارد.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد