زبان و ادب فارسی واحد سنندج
,
شماره4,سال
7
,
پاییز
1394
خمسۀ نظامی از جمله آثاری است که از قرن ها پیش مورد توجه ادب دوستان بوده است. منظومۀ هفت پیکر چهارمین مثنوی از این خمسه است که حاوی داستان های پر ماجرایی است. موضوع این مثنوی، سرگذشت بهرام گور از هنگام زایش تا مرگ اوست. یکی از داستان های این مثنوی، داستان خیر و شر است- ک چکیده کامل
خمسۀ نظامی از جمله آثاری است که از قرن ها پیش مورد توجه ادب دوستان بوده است. منظومۀ هفت پیکر چهارمین مثنوی از این خمسه است که حاوی داستان های پر ماجرایی است. موضوع این مثنوی، سرگذشت بهرام گور از هنگام زایش تا مرگ اوست. یکی از داستان های این مثنوی، داستان خیر و شر است- که هنگام نشستن بهرام را در روز پنجشنبه در گنبد صندلی و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم ششم- به تصویر می کشد. در این مقاله، ابتدا خلاصه ای از این داستان بیان می شود سپس سازه های این داستان براساس الگوی ریخت شناسی ولادیمیرپراپ تجزیه و تحلیل میگردد. پراپ معتقد بود که بر همۀ داستان های عامیانه، قوانینی حاکم است که پس از مطالعۀ آنها با فرمول بندی صحیح، ساختار این قصه ها به دست می آید. سعی نگارندگان این مقاله بر این است که ضمن نمایاندن ویژگیهای قصه و بیان بعضی از عناصر، ساختار داستان را از راه تفکیک آن به ساختهای کوچکتر، براساس الگوی یاد شده، بررسی کند و نشان دهد که داستان خیر و شر یکی از داستان های منظوم تعلیمی- غنایی و یکی از داستان های اخلاقی مجموعۀ هفت پیکر است.
پرونده مقاله
مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
شماره2,سال
10
,
تابستان
1399
ریشة بخش مهمی از ادبیات غنایی خاور میانه را باید در کتب آسمانی عهد عتیق و عهد جدید یافت. از منظر این کتب، خداوند و عشق مساویِ همند و عشق در ذره ذره موجودات عالم گسترش یافته است. در متون اولیة اسلامی محبّت به طور متعادل به عنوان رابطه‌ای دو طرفه میان خدا و بنده وجود داشت چکیده کامل
ریشة بخش مهمی از ادبیات غنایی خاور میانه را باید در کتب آسمانی عهد عتیق و عهد جدید یافت. از منظر این کتب، خداوند و عشق مساویِ همند و عشق در ذره ذره موجودات عالم گسترش یافته است. در متون اولیة اسلامی محبّت به طور متعادل به عنوان رابطه‌ای دو طرفه میان خدا و بنده وجود داشته است، امّا تجربة عشقی با چنان غلظت که آغازگرِ آن خدا باشد، برگرفته از انجیل است که بعید نیست در قرن دوم هجری با ترجمه شدن متون یونانی به عربی، واردِ متون عربی و بعد از آن فارسی شده باشد. ابن عربی از جمله متأثرانِ از اندیشوران یونان است. دور نمی‌نماید که عشق ترسیمی او اثری از اندیشه‌های یونانی در خود داشته باشد. در متون قرون شش به بعد، تجربة عشقی، در غلظت حتّی از تورات و انجیل فراتر می‌رود و به قول مولوی به عشقی خونی تبدیل می‌شود. تأثیرپذیری ابن عربی به معنای شیفتگی و دلدادگی او نیست. بلکه تنها لحاظ کردنِ این اندیشه‌ها در کنار صدها اندیشة دیگر است. آنچه در این مقاله مطرح می شود، هیچ ارتباطی با دیدگاه آسین پالاسیوس در مورد ابن عربی ندارد.
پرونده مقاله
پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی
,
شماره4,سال
1
,
پاییز
1395
متن داستانی جامع الحکایات از نویسنده‌ای ناشناس به خط نستعلیقِ تحریری ساده است و از جملۀ نسخ خطّی نفیس سدۀ دوازدهم هجری است. این کتاب شامل داستان‌هایی جذاب و شگفت‌انگیز است که در سبک و سیاق با داراب‌نامه‌های طرسوسی و بیغمی مانندگی دارد؛ نویسنده در طرح هر یک از حکایت‌ها ب چکیده کامل
متن داستانی جامع الحکایات از نویسنده‌ای ناشناس به خط نستعلیقِ تحریری ساده است و از جملۀ نسخ خطّی نفیس سدۀ دوازدهم هجری است. این کتاب شامل داستان‌هایی جذاب و شگفت‌انگیز است که در سبک و سیاق با داراب‌نامه‌های طرسوسی و بیغمی مانندگی دارد؛ نویسنده در طرح هر یک از حکایت‌ها با بهره‌گیری از اصول ساده‌نویسی و استفاده از توصیفات زیبا و دلکش، در جمله‌هایی کوتاه به بیان مضامین گوناگون پرداخته‌است و با بهره‌گیری از آیات و احادیث، اشعار نغز، مفردات و ترکیبات دل‌نشین، مناجات، امثال و حکم و قصة جنیّان و پریان بر کشش و زیباسازی و آراستگی اثر خود افزوده است. از دعا و درودهای نویسنده یا تصرفات کاتب آن در متن نسخه چنین برمی‌آید که مذهب تشیع داشته‌است. هر چند فضای جغرافیایی حکایات، بیشتر خارج از ایران است، در جای‌جای آن نام‌های ایرانی، آداب و رسوم، باورها، آیین مملکت‌داری، سیاست مدن و روح فرهنگ ملی و دینی بر فضای قصه‌ها جاری است. مأخذ برخی قصه‌ها را می‌توان در اسرارالتوحید، ویس و رامین، منطق‌الطیر، مثنوی معنوی و... جست. در پاره‌ای موارد خود عنوان، مأخذ داستان را می‌نمایاند.
پرونده مقاله
پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی
,
شماره2,سال
6
,
تابستان
1400
نجیب‌الدین رضا تبریزی اصفهانی، یکی از شاعران عصر صفوی بود. اصل او از تبریز است اما در اصفهان می‌زیست. در شعر، جوهری، زرگر، نجیب، نجیبا و نجیب‌الدین رضا تخلص می‌کرد. وی چندین اثر به نظم و نثر دارد. نسخة خطی خلاصه‌الحقایق یکی از آثار منظوم اوست که در قال چکیده کامل
نجیب‌الدین رضا تبریزی اصفهانی، یکی از شاعران عصر صفوی بود. اصل او از تبریز است اما در اصفهان می‌زیست. در شعر، جوهری، زرگر، نجیب، نجیبا و نجیب‌الدین رضا تخلص می‌کرد. وی چندین اثر به نظم و نثر دارد. نسخة خطی خلاصه‌الحقایق یکی از آثار منظوم اوست که در قالب مثنوی سروده شده است، در حدود 3600 بیت دارد و مشتمـل بر اصطلاحات فلسفی و عرفانی است. نجـیب‌الدین رضا از معتقدان به اصول اعتقـادی سلسلة ذهبیه بود و افکـار عارفانة خـود را که برگرفتـه از عقایـد و‌‌حـدت وجـودی‌محیی‌الدین بن عربی است، بازبانی سـاده و به کارگیری متعادل آرایه‌های ادبی، در قـالب ابیاتی کوتاه بیان کرده است. از این منظومه تعداد چهار دست‌نوشته وجود دارد که در کتـابخانـه‌هـایِ: ملی ملک(دو نسخه)، آستان قدس رضوی و احمدیة شیراز موجود است. در این مقـالة نویسندگان تلاش کرده‌اند تا ضمن معـرفی یکی از آثار ادبی عصر صفـویـه، مختصات سبکی و محتـوایی آن نیز مورد بررسی قراردهند. بنـابراین سبک و محتوای این اثر عرفـانی، با استفـاده از منـابع کتـابخـانه‌ای و به کـارگیری شیوة تحلیـلی، توصیفی، از نظر زبـانی، فکری و ادبی، مورد بررسی قرار گرفت و در نتیجه می‌توان گفت: تصرف در نگـارش واژگـان، کـاربرد برخی از کلمات با دو گونة نوشتـاری و آوردن واژه‌های عامیانه از مختصات زبـانی این اثر‌‌است. استفادة از تمثیل ویژگی خاص ادبی آن و بیـان مراحل سیر و سلوک‌و ذکر شرایط سـالکـان طریق و عارفـان کامـل از خصوصیات فکری منظومة مذکور است.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
