سید محمدرضا موسوی[1]- سید مصطفی ابطحی[2]- مسعود مطلبی[3]- بهرام بیات[4] تاریخ دریافت: 20/10/1398- تاریخ پذیرش:2/11/1398 چکیده: بررسی فرهنگ سیاسی جوامع مختلف نماینگر آمادگی این جوامع برای پیدایی شیوه‌های حاکمیتی مردم ‌سالار و یا اقتدارگراست. در مقاله پیش رو میخواهیم به این امر مهم و اساسی بپردازیم که توسعه سیاسی ایران در قالب یکی از ابعاد فرهنگی هویت ملی ایران یعنی "ایرانیت" چگونه تعریف، بازیابی، پی جویی و نهایتا به نتایجی خاص منتهی می شود. در واقع سوال اصلی که در این مقاله درصدد پاسخ گویی به آن می باشیم این است که چه عوامل و مولفه های به عنوان موانع فرهنگ ایرانی در توسعه سیاسی ایران تاثیرگذار است؟ در پاسخ باید گفت ساختار جامعه قبیله ای یا مکانیکی، جامعه کوتاه مدت، ثبات جویی، پنهان کاری، خود مداری و فرهنگ سیاسی محدود – تبعی در جامعه ایرانی موجود در فرهنگ سیاسی ایران موجب عدم توسعه سیاسی در این کشور شده است. با شمردن مولفه‌های مختلف فرهنگ سیاسی و بررسی و تشریح آنها در این مقاله به نظر می‌رسد که عمده‌ترین عامل در همگرایی و ایجاد واگرایی و نرسیدن به جامعه ایده‌آل از نوع رفاهی - مادی و دور شدن گاه به گاه از آرمان‌ها و ارزش‌های انقلابی ایران اسلامی ضعف بسترها و ساختارهای فرهنگ است که سایر ساختارها را نیز متاثر از خود کرده است. [1]- دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران moosaviut@gmail.com -[2] استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران نویسنده مسئول abtahi110@yahoo.com [3] - استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران [4] - استاد، گروه امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران پرونده مقاله

چه در دوران جنگ سرد و چه پساجنگ سرد، توانمندی موشکی بهعنوان ابزاری برای بازدارندگی و مهار تواتمندیهای نظامی و بهویژه موشکی کشورهای رقیب و همچنیی ازیزایق قیدرس نسیری بیرای سیطره بر دیگر رقرا مورد استفاده قرار گرزته است. به عریارتی دیگیر، تیوان موشیکی همیواره بیهعنوان ابزاری کارآمد برای مهار و کنترل قدرس رقرا و اززایق قدرس خودی مورد استفاده بیازیگران بی المللیی بوده است. در ای راستا، طرح استقرار سپر دزاع موشکی آمریکا در شرق اروپا و خاورمیانه مییتوانید بیا هدف حفظ استمرار هژمونی در نیمکره غربی صورس گرزته باشد. همچنی ، آمریکا با اسیتراتژی موازنیه دور از کرانه و اتحاد و ائتلاف با بازیگران مناطق شرق اروپا و خاورمیانه میتواند درصدد مهیار و کنتیرل روسیه و ایران بهعنوان هژمونهای منطقهای بالقوه از طریق استقرار سیپر دزیاع موشیکی بیرای مهیار و کنترل قدرس بالقوه آنها در اطراف آن ها باشد. در ای راستا، ای پژوهق با کاربست نظرییه واقی گرایی درصدد پاسخ به ای سؤال است که گسترش سپر دزاع موشکی آمریکا در اروپا و خاورمیانه با چه هدف بوده و چگونه بر کنترل قدرس روسیه و ایران تأثیر گذاشته است؟ بر ای اساس زرضیه مقاله ایی اسیت که سپر دزاع موشکی آمریکا با هدف حفظ و استمرار هژمونی آمریکا و مهیار و کنتیرل ازیزایق قیدرس نظامی و موشکی روسیه و ایران در مناطق اوراسیا و خاورمیانه، استقرار یازته است. پرونده مقاله

پرونده مقاله

اسرائیل از سال 1992 با به رسمیت شناختن کشور آذربایجان و همکاری در زمینه های مختلف سیاسی- اقتصادی و امنیتی سعی نموده تا به اهداف مختلف خود دست یابد. در این پژوهش با بررسی حضور اسرائیل در مرزهای ایران به خصوص نفوذ آن در جمهوری آذربایجان به دیدگاه های مختلف در مورد علل و زمینه های این تهدید اشاره شده است. اسرائیل از طریق برقراری روابط با کشورهی دیگر سعی دارد بر روابط ایران با آن کشورها تاثیر گذاشته و خود را از انزوای سیاسی مجود در منطقه برهاند. بنابراین سوالاتی که در این تحقیق مطرح می شود عبارت است از این که عوامل موثر در افزایش روابط آذربایجان- اسرائیل کدامند؟ و این روابط چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت؟ در این پژوهش سعی شده است با رویکردی واقع گرایانه و نگرشی تحلیلی و توصیفی ریشه های همکاری ها و مناسبات دو کشور آذربایجان و اسرائیل مطالعه و پیامدهای آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران سنجیده شود. پرونده مقاله

پرونده مقاله

این مقاله در صدد شناخت تأثیرات ویژگی های ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان بر روابط دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران می باشد. کشور آذربایجان در منطقه ای واقع شده که به دلیل خصوصیات جغرافیایی و همسایگی با ایران همواره مورد توجه قدرت های جهانی بوده است و بنابراین بررسی ژئوپلیتیک این کشور می تواند در اتخاذ تصمیمات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی کشور ما سودمند و برای کاستن از تصادمات احتمالی در آینده مفید واقع شود. از این رو در این تحقیق برای پاسخ به این سوال که ویژگی های ژئوپلیتیکی آذربایجان چه تأثیری بر روابط با ایران دارد، از شیوه تحلیل محتوا استفاده شده تا به درک کامل تری از شناخت ویژگی ها و ریشه یابی چالش ها، فرصت ها و تهدیدها کمک نماید. در پایان ضمن تبیین تأثیر عوامل مختلف ژئوپلیتیکی آذربایجان در کاهش یا افزایش سطح روابط میان دو کشور،به تجزیه و تحلیل و ارایه پیشنهادهای لازم در این زمینه پرداخته خواهد شد. پرونده مقاله

وقوع موج اخیر تحولات خاورمیانه، جایگاه نوینی به بحث نرم افزارگرایی و دیپلماسی عمومی در سیاست منطقه ای ایالات متحده بخشید و بر اساس آن، مهندسی ساختاری کشور مصر در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در دستور کار راهبردپردازان آمریکایی قرار گرفت. پژوهش حاضر با طرح این سوال که دیپلماسی عمومی آمریکا بعد از وقوع تحولات انقلابی در قبال مصر از برکناری مبارک تا محمد مرسی چگونه بوده است؟ به این پاسخ رسیده است که با وقوع تحولات اخیر در مصر و چالش در دستگاه دیپلماسی ایالات متحده، این کشور در ابتدا به دنبال آن بود تا با بهره گیری از دیپلماسی عمومی، بتواند افکار عمومی مردم مصر را نسبت به خود بهبود بخشد و حسنی مبارک را در جایگاه خویش حفظ نماید؛ اما با سرنگونی مبارک، آمریکا به تلاش کرد از طریق دیپلماسی عمومی، آینده مصر را به سمتی پیش ببرد تا بتواند تسلط خود را بر گروههای هم پیمان آمریکا و همچنین گروههای خنثی در این کشور ادامه دهد. در مقطع بعد از برکناری مرسی نیز آمریکا برای مدیریت بحران بیداری اسلامی مردم مصر، مهندسی افکار عمومی را در دستور کار خود قرار داده است. پرونده مقاله

از آنجایی که بحرین برای قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای از یک ارزش ویژه ی ژئوپولیتیکی برخوردار است؛ تحولات صورت گرفته در بحرین همواره واکنش و سیاست های متعارضی را از طرف این کشورها در پی داشته است. با وقوع بیداری اسلامی در بحرین، کشورهای مخالف ایران از جمله عربستان سعودی با منحرف کردن پروژه ی اعتراضات استقلال خواهانه ی مردم بحرین، صورت مساله را تغییر داده و ابراز کرده اند که ایران درصدد دخالت در امور داخلی کشور بحرین است. این پژوهش با طرح این سوال که ریشه های تعارضات مذهبی و ژئوپلیتیکی ایران و عربستان در رابطه با بحرین چه بوده و چه تاثیری بر روابط بین دو کشور بعد از وقوع بیداری اسلامی داشته، به این نتیجه رسیده است که، این تعارضات قبل از انقلاب اسلامی ایران شروع و با تحولات انقلابی بحرین به اوج خود رسیده که همچنان در جریان می باشد. بعضی از مهمترین ریشه های این تعارضات عبارتند از: ادعای ارضی ایران در خصوص بحرین (قبل از انقلاب)، انقلاب اسلامی در ایران و برانگیختن حس انقلابی شیعیان بحرین و عربستان، حمایت ایران از افزایش نقش شیعیان، حضور ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین، تشکیل شورای همکاری خلیج فارس علیه ایفای نقش ایران در منطقه، دخالت نظامی عربستان در بحرین، رقابت تسلیحاتی ایران و عربستان و پی ریزی سناریوهای متعدد برای انزوای ایران. با توجه به ماهیت تحقیق، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی می باشد. پرونده مقاله

امروزه مساله پیچیده هویت با ورود به دنیای مدرن و سر برآوردن هویت های تازه و خدشه دار شدن هویت های پیشین، به یکی از مشغله ها و دغدغه های فکری متفکرین سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و دولت مردان تبدیل شده است. می توان گفت که فرایند جهانی شدن با رهاکردن فضا و زمان از قید مکان و نسبی کردن فرهنگ ها و مرجع های اجتماعی، هویت سازی و معنایابی به شیوه سنتی را بسیار دشوار و حتی ناممکن می کند. بنابراین نوعی بحران فراگیر و فزاینده هویت و معنا جوامع مختلف جهان را فرا می گیرد که به صورت هایی گوناگون در تصورها و احساسات افراد و گروه های مختلف بازتاب پیدا می کند. این پژوهش طرح این سوال که جهانی شدن سیاست چه تاثیری بر فرهنگ و هویت ملی ایران داشته است، این پاسخ را مطرح نموده است که ایران با توجه به شرایط خاص فرهنگی، ماهیت نظام سیاسی و انباشته های تاریخی خود نیازمند فهم دقیق و علمی پدیده جهانی شدن و سپس طراحی کلان فکری و عملی در انطباق (و یا عدم انطباق) با این مفهوم فراگیر می باشد. پرونده مقاله

هدف از این مقاله بررسی مشارکت سیاسی-اجتماعی زنان در فرایند شکل‌گیری و تداوم انقلاب اسلامی ایران است. در واقع، تلاش می‌شود نقش زنان در وقوع انقلاب اسلامی ایران و همچنین در سیر تداوم انقلاب را مورد بررسی قرار دهیم. سؤالی که مطرح می‌شود این است که زنان به چه صورتی در شکل‌گیری و تداوم انقلاب اسلامی نقش داشته‌اند؟ در پاسخ باید گفت نقش و مشارکت زنان در شکل‌گیری و تداوم انقلاب به سه شکل مشارکت بسیج وار، مشارکت سنتی و مشارکت مدرن بوده است. مشارکت بسیج وار و مشارکت سنتی را می‌توانیم در شکل‌گیری انقلاب و در دورانی مثل دفاع مقدس مشاهده کنیم و مشارکت مدرن را می‌توانیم بعد از دفاع مقدس و ورود زنان به عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور مشاهده نماییم. مشارکت بسیج وار و مشارکت سنتی را می‌توانیم در شکل‌گیری انقلاب و در دورانی مثل دفاع مقدس مشاهده کنیم و مشارکت مدرن را می‌توانیم بعد از دفاع مقدس و ورود زنان به عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور مشاهده نماییم. پرونده مقاله

بسیاری از اندیشمندان روابط بین‌الملل بر این باورند که بحث درخصوص جایگاه امنیت درسیاست خارجی کشورها یکی از مباحث مهم در درک روابط بین‌الملل محسوب می‌گردد. پایان جنگ سرد، شکل گیری نظم نوین جهانی، ظهور بازیگران فراملی و فرادولتی، روند جهانی شدن و ... موجب شد تا بحثی کاوشگرانه پیرامون مطالعات امنیتی و چیستی آن مطرح گردد. بویژه آنکه فروپاشی رقابت میان آمریکا و شوروی در قالب جنگ سرد، ضمن آنکه ادبیات سیاسی و امنیتی را دگرگون کرد بلکه اکنون، فرصت تازه ای به منظور بسط مطالعات امنیتی را خارج از محدوده و چارچوب تنگ منازعه دو ابر قدرت فراهم آورده است. آگاهی و اشراف بر مبحث امنیتی امری ضروری بوده و دانشجویان و کارشناسان روابط بین‌الملل که خواهان تحلیل کنش‌ها و واکنش‌هایی هستند که در صحنه روابط بین‌الملل به وقوع می‌پیوندد را توانمندتر می‌سازد.در این مقاله ابتدا تعریفی از امنیت وجایگاه آن در مکتب کپنهاگ ارائه و مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت و سپس اندیشمندان این مکتب معرفی خواهند شد. نگارنده سعی خواهد نمود با ارائه این مبحث به پرورش یک چارچوب تحلیلی که بیانگر جامعیت جایگاه امنیت در اکثر مباحث علوم سیاسی است و روابط بین الملل، نایل آید. پرونده مقاله

افغانستان از نظر اجتماعی دارای بافت موزائیکی و متشکل از گروه‌های قومی ـ فرقه‌ای متعدد است. ماهیت سه‎گانه جمعیتی و سیاسی کشور افغانستان، همواره زمینه‎های بالقوه تنش و جدایی را در بردارد. تحولات داخلی افغانستان و ظهور طالبان و حضور کشورهای فرا منطقه ای در این کشور باعث شده تحولات افغانستان با منافع و ملاحظات ج.ا. ایران پیوند بخورد. بر این اساس هرگونه موفقیت یا شکست در پیشبرد روند دولت ـ ملت‌سازی در این کشور، مستلزم توجه به تهدیدات ناشی از این تحولات است که ممکن است در آینده امنیت ملی ج.ا.ایران را با مخاطرات ویژه ای مواجه سازد. لذا به دنبال تحولات معطوف به تغییر ساختار و کارگزار در افغانستان و شکل بندی تدریجی نظام سیاسی نوظهور، روند دگردیسی های محیط پیرامونی افغانستان تشدید شده است و تاثیرات چندگانه ای در همه سطوح(داخلی، منطقه ای و بین المللی) و حوزه ها(نرم و سخت) ایجاد کرده است. با به کارگیری چارچوب نظری دولت – ملت سازی، هدف در این پژوهش بررسی نقش ایران در فرایند دولت ـ ملت‌سازی کشور افغانستان و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران و ارائه راهبردهای مناسب در این حوزه است. پرونده مقاله

فرهنگ سیاسی در هر جامعه‌ای، تابعی از فرهنگ عمومی آن است. از آنجا که توسعه سیاسی نیازمند توجه به الگوهای بومی و مبتنی بر شرایط جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، تاریخی هر کشوری است بنابراین، هم از لحاظ اصولی و هم در عمل می‌بایست با پرهیز از الگوبرداری وارداتی- عمومی و بر مبنای شناخت واقعی از ویژگی‌های ملی و توجه به الگوی خاص باشد. این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی در تلاش است تا با بررسی مفهوم توسعه بر دلایل فرهنگی و سیاسی ضعف توسعه سیاسی در ایران بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که علی رغم رشد نهادهای جامعه مدنی و گسترش مطالبات توسعه گرایانه در حوزه سیاسی بعد از انقلاب مشروطه ولی ضعف توسعه سیاسی به سبب سیستم متمرکز حکومتی، ضعف زمینه‌های اجماع در میان نیروهای سیاسی، عدم هماهنگی صاحبان ثروت، علم و قدرت و سیاست‌های نامطلوب قومیتی تأثیر منفی بر آن داشته است. پرونده مقاله