به منظور بررسی اثرتاریخ کاشت بر روی برخی ارقام ماش آزمایشی درسال زراعی91-1390در منطقه بسطام (شاهرود) انجام شد. این آزمایش درسه تکرار به صورت اسپلیت فاکتوریل درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه تاریخ کاشت (11، 21 و 31 اردیبهشت)، محلول‌پاشی اسیدهیومیک درسه سطح (شاهد،40%و60%) و ارقام VC و پرتو بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تاریخ کاشت دوم بهترین شرایط برای کاهش اثرات محیطی و ثابت نگه داشتن وزن خشک و تر دانه (57/53گرم در بوته و 97/174گرم در بوته) نسبت به سایر تاریخ‌های کاشت است و همچنین اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر وزن خشک دانه در سطح پنج درصد و بر وزن تر دانه در سطح یک درصد معنی‌دار گردید. ارقام تحت تیمار تاریخ کاشت برصفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و عملکرد اختلاف آماری در سطح یک درصد نشان دادند. در بین ارقام، بیشترین وزن هزار دانه مربوط به رقم پرتو ،21/63 گرم اختصاص داشت. همچنین استفاده از محلول‌پاشی اسیدهیومیک بر صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه درغلاف، عملکرد دانه در ارقام مختلف را در سطح یک درصد تحت تأثیر قرار داد، به گونه‌ای که بیشترین تأثیر را محلول‌پاشی 60% اسیدهیومیک با20/66 گرم داشت و صفاتی چون پروتئین و درصد خاکستر تحت تاثیر هیچ کدام از فاکتورها قرار نگرفته‌اند. بنابر به نتایج حاصل از این آزمایش به کشاورزان منطقه شاهرود می‌توان چنین توصیه کرد که برای کاشت ماش در تاریخ 21 اردیبهشت و از رقم VC جهت بالابردن عملکرد استفاده کنند. پرونده مقاله