یکی از مشکلات کنونی کشور سوء تغذیه ناشی از دریافت کم عناصر ریزمغذی از جمله آهن و روی می‌باشد که دلیل اصلی آن تنوع پایین رژیم غذایی مردم این کشورها و نقش عمده غلات به‌خصوص گندم در تأمین انرژی و ریزمغذی‌ها است. با توجه به نقش‌های فیزیولوژیک بسیار مهم عناصر آهن و روی در بدن و پایین بودن ذاتی این عناصر در دانه گندم (بین 10 تا 50 میلی گرم بر کیلوگرم) افزایش میزان این عناصر در گندم الزامی است و از طرفی، گندم دارای ترکیبات ضد تغذیه ای مانند اسید فیتیک می باشد که جذب این عناصر را در بدن کاهش می دهند. در این بین کاربرد کودهای حاوی عنصر روی به صورت محلول پاشی در مراحل رویشی و رشد دانه با اثر گذاری بر متابولیسم سلول و بهبود آن، سبب افزایش پارامترهای دخیل در عملکرد مانند تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه می‌گردد که برآیند این عوامل به شکل افزایش عملکرد دانه نمود می یابد. بهبود خصوصیات کیفی از جمله افزایش محتوای عناصر میکرو در دانه (روی و آهن)، اسید آسکوربیک (ویتامین C) و کاهش اسید فیتیک سبب تنزل شاخص نسبت مولی اسید فیتیک به روی در خاک‌های آهکی می گردد. همچنین کاربرد روی می‌تواند سبب بهبود کیفیت گندم های تولید شده گردد و با افزایش ارزش بیولوژیکی پروتئین به کاهش سوء تغذیه ناشی از دریافت کم پروتئین کمک نماید. لذا به‌نظر می‌رسد که تأمین روی مورد نیاز گیاه با استفاده از روش‌های غنی سازی زیستی به‌زراعی می‌تواند به‌عنوان راهکار کوتاه مدت برای کاهش مشکلات تغذیه‌ای ناشی از کمبود روی و بهبود شاخص‌های کمی و کیفی امنیت غذایی پیشنهاد گردد. از طرفی در گندم‌ تنوع ژنتیکی بالایی در تحمل به روی وجود دارد. این ویژگی سبب گردیده تا بتوان با غنی سازی زیستی ژنتیکی، به‌عنوان راهکار بلند مدت، برای رسیدن به ژنوتیپ‌ها و یا ارقام با کارایی روی بالا در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی و بهبود امنیت غذایی مردم امیدوار بود. پرونده مقاله

This research was conducted to evaluate the effect of soil application of nitrogen (N) and iron (Fe) fertilizers on morphological traits and shoot mineral contents of bread wheat via factorial arrangement based on randomized complete block design with four replications. The factors included three level of nitrogen (100, 200 and 400 mg N kg-1 dry soil applied) as Ca(NO3)2 and three rate of Iron (No iron, Fe EDTA and FeSO4, ap-plied at the rate of 10 mg Fe kg-1 soil). The results of the present study show that shoot fresh matter production and plant height was significantly enhanced by increasing N supply at each Fe treatment. So that, application of 400 mg N kg-1 soil has the greatest effect on shoot fresh matter production and plant height. Compared with the control treatment, which did not receive extra N fertilizer, N fertilization at 200 and 400 mg kg-1 were decreased shoot Fe, copper (Cu) and manganese (Mn) concentration as well as shoot zinc (Zn) and Cu content in wheat. The mean shoot Fe concentrations were 246.9, 247.3 and 314.9 mg kg-1 in control, Fe EDTA and FeSO4 treatments, respectively. Also, the effect of FeSO4 on shoot zinc (Zn), Fe and Mn concentrations and also shoot Zn and Cu contents were higher than that of Fe EDTA. In generally, the higher shoot concentration and content of mineral nutrients were observed on the FeSO4 treatment in 100 mg N kg-1 soil and the lower these traits were observed on the treatment of no Fe at all of soil N supply. Application of Fe fertilizer, in combination with optimum N fertilization or other agronomic practices that can increase mineral nutrients in shoot and seed of wheat (especially Zn and Fe), is required to produce improved seed quality for human health. پرونده مقاله

Bio-fortification of food crops is a cost-effective and sustainable agricultural strategy to decrease malnutrition arising from micronutrients deficiencies. Accordingly, the pot experiments have been conducted to investigate the effectiveness of various foliar-applied iron (Fe) fertilizers in increasing agro-morphological traits and grain micronutrients concentrations of bread wheat plants under different nitrogen (N) nutrition regimes via factorial experiment based on randomized complete block design with four replications at Maragheh University during 2014-15 growing seasons. The Fe fertilizers treatment included: non application Fe, FeSO4, and Fe EDTA. The applied Fe foliar sprayed with the rate of 0.25% (w/v) at the stem elongation and early milk stages. The rates of soil-applied N consisted: low (100 mg N kg-1 soil), medium (200 mg N kg-1 soil) and high (400 mg N kg-1 soil) until full maturity under greenhouse conditions. Analysis of variance revealed that agro-morphological traits and grain micronutrient concentrations significantly differed among Fe treatments, and significant interactions existed between Fe and N treatment on harvest index and grain Zn, Fe, Cu and Mn concentrations. Application of various foliar Fe fertilizers had either a high positive effect on agro-morphological traits or remained effective on grain Fe concentration. Also, the effect of FeSO4 on all characteristics studied was higher than that of FeEDTA. The results showed that the increasing soil application of N significantly enhanced grain Zn concentrations and decreased grain Cu concentrations of wheat. Generally, application of N and Fe fertilizers represents an important agronomic practice in increasing agronomic traits and grain micronutrients such as Fe and Zn. Therefore, the plant N status deserves special attention in bio-fortification of food crops with Fe. پرونده مقاله

پایین بودن میزان ریزمغذی‌ها در غلات و کاهش تنـوع غـذایی منجر به بروز سـوء تغـذیه در جامعه می گردد و این امر یکی از مشکلات کنونی کشورهای در حال توسعه از جمله ایران می‌باشد. با عنایت به نقش ویژه ی گندم در تغذیه قاطبه ی مردم در این قبیل کشورها، محققین تلاش می‌کنند با افزایش غلظت ریزمغذی ها از جمله روی، میزان اسید آسکوربیک و پروتئین دانه افزایش و میزان اسید فیتیک و نسبت مولی اسید فیتیک به روی در دانه گندم را کاهش و نسبت به کاهش سوء تغذیه کمک نمایند. با توجه به نقش فیزیولوژیک روی در متابولیسم کربوهیدرات ها و پروتئین ها، در این پژوهش تاثیر کاربرد برگی روی بر عملکرد دانه و برخی از شاخص‌های کیفی گندم مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش شش رقم گندم نان در آزمایش مزرعه‌ای در سال زراعی 95-1394 در روستای طاستغار از توابع شهرستان هشترود اجرا گردید. آماده سازی زمین طبق روال سنتی حاکم بر زراعت منطقه انجام گردید. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای اصلی و فرعی به ترتیب شامل ارقام گندم در شش سطح (باران، تک آب، سرداری، اوحدی، هما و آذر2) و مصرف برگی سولفات روی با غلظت دو در هزار در چهار سطح (شاهد، در مرحله ساقه‌رفتن و مراحل ساقه‌رفتن به همراه ظهور سنبله) بودند. عملیات محلول‌پاشی سولفات روی در ساعات پایانی روز با استفاده از سم پاش پشتی تلمبه‌ای به میزان 100 میلی‌لیتر از محلول یاد شده به ازای هر متر مربع انجام گردید. نتایج حاصل نشان داد که محلول پاشی روی منجر به افزایش عملکرد دانه در مقایسه با شاهد در تمامی ارقام مورد مطالعه شد. همچنین، محلول پاشی این عنصر میزان روی، پروتئین و اسید آسکوربیک دانه را در مقایسه با شاهد افزایش داد. در مقابل، در اثر محلول پاشی روی، میزان اسید فیتیک و نسبت مولی اسید فیتیک به روی در مقایسه با شاهد کاهش یافتند. محلول پاشیبرگی روی سبب بهبود عملکرد کمّی و کیفی دانه گندم شد و کاربرد این عنصر در مراحل ساقه رفتن به همراه ظهور سنبله تاثیرگذاری بیشتری داشت. لذا، با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر کشاورزی ایران و مشکلات ناشی از سوء تغذیه جامعه، کاربرد برگی سولفات روی راهکار مناسبی برای افزایش عملکرد کمّی و کیفی گندم به همراه بهبود بهداشت عمومی جامعه می باشد. پرونده مقاله

به منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی عنصر روی بر عملکرد دانه و برخی از ویژگی‌های کیفی آن در خاک آهکی، آزمایشی گلدانی در سال زراعی 1393 به‌صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل 4 ژنوتیپ گندم دوروم و 2 سطح کاربرد خارجی سولفات روی (شاهد و کاربرد خاکی به همراه اسپری برگی در مراحل ساقه‌روی + آغاز پرشدن دانه) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد خارجی روی توانست میزان عملکرد بیولوژیک و دانه ژنوتیپ RCOL را به‌ترتیب در حدود 2 و 4 برابر در مقایسه با شاهد افزایش داد درحالی‌که در سایر ژنوتیپ های مورد مطالعه کاربرد عنصر روی بر عملکرد بیولوژیک و دانه تأثیر معنی‌داری نداشت. بر اساس نتایج به دست آمده، بیشترین افزایش وزن هزار دانه در اثر کاربرد عنصر روی به میزان 7/20 درصد در ژنوتیپ RCOL صورت گرفت. در بین ژنوتیپ‌ها بیشترین میزان کاهش نسبت مولی اسید فیتیک به روی در ژنوتیپ Ege-88 مشاهده شد و این نسبت از 2/52 در شاهد به 4/8 در شرایط کاربرد روی رسید که این امر نشانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ های گندم دوروم به شرایط محیطی از جمله کمبود روی در خاک است. نتایج حاصل همچنین نشان داد که کاربرد خارجی سولفات روی سبب افزایش 7/22 درصدی تعداد دانه در سنبله و کاهش 3/62 درصدی میزان اسید فیتیک شد. همچنین با کاربرد سولفات روی غلظت روی دانه از 9/29 میلی گرم بر کیلوگرم در شرایط شاهد به 7/64 میلی گرم بر کیلوگرم رسید. به‌طور کلی اگرچه کاربرد خارجی عنصر روی منجر به افزایش عملکرد همه ژنوتیپ‌های مورد مطالعه نشد اما با تأثیر بر پارامترهای مورد مطالعه میزان کیفی عملکرد را بهبود داد. لذا، اگرچه برای اطمینان از نتایج حاصل انجام آزمایشات دیگری لازم است ولی، می‌توان استفاده از کاربرد خارجی روی را روش مناسبی برای بهبود همزمان عملکرد کمی و کیفی دانست. پرونده مقاله

This experiment was carried out in a Zn-deficient calcareous soil to study the effects of Zn deficiency on shoot dry weight, shoot content, and concentration of Zn, and also to identify new sources of Zn efficiency for further improvement of Zn efficiency with (+Zn = application of 5 mg Zn/kg soil) and without Zn supply (-Zn = non-application of zinc) on 50 durum wheat genotypes for 45 days. Variance analysis for shoot dry matter, shoot Zn concentration, shoot Zn content, and Zn utilization efficiency revealed that these traits were significantly (P< 0.01) affected by Zn application and durum wheat genotypes. Results revealed that dry weight of shoot and shoot Zn accumulation were considerably improved by Zn fertilizers. Furthermore, there was a considerable genetic variation in the expression of Zn deficiency symptoms (slight to severe), Zn efficiency (49-100%), shoot Zn concentration (7.1-20.1 and 10.4-33.1 mg Zn/kg dry weight under Zn deficient and sufficient, respectively), shoot Zn content (0.31-1.47 and 0.7-2.9 µg/plant under Zn deficient and sufficient, respectively), and Zn utilizationefficiency (59.2-139.1 and 34.3-94.0 g dry weight/µg Zn under Zn deficient and sufficient, respectively) within durum wheat genotypes.In general, the presence of lines (AAZ, 4025, 45868, 45558 and Azarbayjan) with greater Zn efficiency than Zn efficient durum wheat cultivars (Ege-88, Aydin-93 and Akcakale-2000) indicates that the new lines can be used to improve current levels of Zn efficiency in durum wheat genotypes. پرونده مقاله

صرف‌نظر از خسارت‌های قابل توجه علف‌های هرز بر عملکرد گیاهان زراعی، تاکنون اثرات شوری بر الگوی رفتاری فیزیولوژیک و بیوشیمیایی آنها مورد مطالعه قرار نگرفته‌است. بدین منظور علف‌های هرز تاج خروس، پیچک صحرائی و تلخه انتخاب و تاثیر سه سطح شوری شاهد (0)، 50 و 100 میلی مولار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سطوح مختلف شوری تنها بر وزن خشک پیچک صحرائی تاثیر معنی‌داری نداشت. به‌علاوه فعالیت آنزیم سوپراکسید‌دیسموتاز در اثر شوری در علف‌های هرز تاج خروس و تلخه کاهش یافت، ولی فعالیت این آنزیم در علف‌هرز پیچک از شوری متاثر نگردید. همچنین، نتایج سنجش فعالیت‌ آنزیم‌های حذف کننده پراکسید هیدروژن نشان داد این آنزیم‌ها تنها در پیچک صحرائی از شوری تاثیر نگرفت. درحالیکه در تلخه فعالیت این آنزیم‌ها بطور معنی‌داری کاهش داشت. در تاج خروس نیز تنها فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در اثر شوری کاهش نشان داد. در علف‌های هرز مورد مطالعه شوری بر فعالیت آنزیم گلوتاتیون S-ترانسفراز تاثیری نداشت. از طرفی، میزان پراکسید هیدروژن در هر سه علف‌هرز مورد مطالعه در اثر شوری 100 میلی‌مولار بطور معنی‌داری افزایش یافت. اما میزان پراکسیداسیون لیپیدی در اثر شوری تنها در علف‌های هرز تلخه و تاج خروس مشاهده شد. براساس نتایج حاصل بعلت عدم تغییر معنی‌دار آنزیم‌های آنتی اکسیدان در علف‌هرز پیچک صحرائی، این گیاه در مقایسه با تاج خروس و تلخه به سطوح مورد بررسی شوری متحمل‌تر می‌باشد. پرونده مقاله

Abstract Micronutrients deficiency stress is one of the most important dangers for increasing the yield and good production of crops in the world. In order to evaluate genetic diversity of nineteen durum wheat (Triticum turgidum var durum) genotypes to identify the most zinc-deficient stress resistant genotypes and also finding the best stress tolerance indices, an experiment was carried out in the University of Maragheh, Iran during cropping season of 2014 by using a factorial design in the randomized complete block design (RCBD) with three replications. The experiment was done zinc deficient stress (non-Zn application; -Zn) and normal soil application (5 mg Zn/kg soil + foliar application with 0.44 g Zn/liter water at stem elongation and grain filling stages; +Zn) conditions. Results indicated that Zn conditions as well as, wheat genotypes differed significantly for all studied agro-morphological traits in both normal and Zn deficient stress conditions. Our findings indicated that Zn-deficient stress significantly decreased the spike length (SL), peduncle length (PedL), penultimate length (PenL), plant height (PH), spike weight (SW), peduncle weight (PedW), penultimate weight (PenW), biological yield (BY), grain yield (GY), harvest index (HI), number of grains per spike (NGS), number of fertile spikelet per spike (FS) and 1000 grains weight (TGW) by 14, 10.6, 10.4, 12.5, 25.3, 26.2, 27.9, 27.5, 29.4, 5.0, 25.5, 17.7 and 5.4%, respectively. Among durum wheat genotypes, ‘G2’ had the highest and also ‘G10’ and ‘G19’ had the lowest SW, PedW, BY and FS, respectively; while the highest and the shortest GY and NGS was observed in ‘G17’ (0.763 g/plant and 23.2 grain) and ‘G10’ and ‘G19’ (0.372 and 367 g/plant and 8.9 and 9.5 grain) genotypes, respectively. This indicating the presence of variability, which can be exploited through selection for further breeding programs. According to results of stress tolerance indices, ‘G17’, ‘G16’ and ‘G3’ genotypes have higher GY and STI index than other genotypes in two Zn conditions and identified as suitable genotypes for production in Zn deficient stress condition. Key words: Agro-morphological traits; Breeding; Calcareous soil; Durum wheat; Genetic variability; Zinc deficit. پرونده مقاله

با توجه به اهمیت تنوع ژنتیکی در برنامه های اصلاحی، پژوهش حاضر با مطالعه 28 رقم گندم دوروم با هدف شناسايي پاسخ رفتاری آنها به کمبود روی در خاک آهکی، به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد مطالعه شامل ارقام گندم دوروم و کاربرد خاکی روی بود. بوته های گندم 45 تا 60 روز در شرایط کنترل شده نگهداری و در نهایت کف بر شده و پارامترهای مورد نظر مطالعه گردید. در شرایط کمبود روی کمترین و بیشترین وزن خشک اندام های هوایی به ترتیب در ژنوتیپ های PGS و Cheheldaneh و در شرایط کافی بودن آن به ترتیب در ژنوتیپ های Celcuklu و Cheheldaneh حاصل شد. کمترین غلظت روی در شرایط کمبود روی به ژنوتیپ 45430 و بالاترین مقدار به ژنوتیپ Ozbec و در شرایط کاربرد روی کمترین و بیشترین غلظت روی به ترتیب در ژنوتیپ های Durbel و Mirzabey اندازه گیری شد. از طرفی، در شرایط کافی بودن روی، ارقام Amonos و Durbel به طور مشترک کمترین و ژنوتیپ 45430 بیشترین محتوای روی را داشتند. بیشترین علایم کمبود روی در ژنوتیپ Durbel و کمترین علایم در ژنوتیپ Dena ظاهر شد. در شرایط کمبود روی ارقام Zenit و Cakmak و در شرایط کاربرد روی ارقام Mirzabey و Kunduru به ترتیب بیشترین و کمترین کارآیی مصرف روی را نشان دادند. از نظر علایم ظاهری، میزان ماده خشک اندام های هوایی، کارآیی روی، محتوا و غلظت روی تنوع بالایی مشاهده شد. همچنین، محتوا و غلظت روی در اندام های هوایی ارقام متحمل مانند Dena و Cheheldaneh الزاماً بیشتر از ارقام حساس مانند Uzbek، Amonous و Aydin در هر دو شرایط کمبود روی و کافی بودن آن نیست و ممکن است در ارقام مقاوم میزان و محتوای روی در اندام های هوایی کمتر از ارقام حساس باشد. در بین پارامترهای مورد بررسی علایم ظاهری، میزان ماده خشک اندام های هوایی و کارآیی روی، پارامترهای مناسب تری بوده و ارزیابی براساس نتایج هر سه پارامتر توصیه می گردد. به عبارت دیگر، ژنوتیپ هایی که میزان کارآیی روی و میزان ماده خشک بیشتر ولی علایم ظاهری کمتری در شرایط کمبود روی دارند مانند Dena متحمل به کمبود روی می باشند. پرونده مقاله