تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
,
شماره4,سال
15
,
زمستان
1402
شخصیت مجموعهای از صفات روانشناسی است و صفات روانشناسی ویژگیهایی هستند که تفاوتها و شباهتهای روان افراد با یکدیگر را بیان میکند. شاهنامۀ فردوسی از آثاری است که در آن به شخصّیت توجه فراوان شده است. آنچه فردوسی را از دیگر داستاننویسان متمایز میکند توجه به ویژگیه چکیده کامل
شخصیت مجموعهای از صفات روانشناسی است و صفات روانشناسی ویژگیهایی هستند که تفاوتها و شباهتهای روان افراد با یکدیگر را بیان میکند. شاهنامۀ فردوسی از آثاری است که در آن به شخصّیت توجه فراوان شده است. آنچه فردوسی را از دیگر داستاننویسان متمایز میکند توجه به ویژگیهای روانی و کنشی شخصّیتها متناسب با موضوع حماسه است. بهرهگیری خودآگاهانه از نمادها نشاندهندۀ یک کنش مربوط به روانشناسی بسیار مهم است و افزون بر آن انسان نمادهای ناخودآگاه و خودانگیخته را نیز میآفریند که اگر بخواهیم کارکرد ذهن بشر را بهتر بفهمیم ناگزیر باید به آن دستیابیم. این پژوهش به روش(توصیفی _تحلیلی_ تطبیقی) و استفاده از دادههای کتابخانهای تدوین یافته است. در این پژوهش برآنیم که با بهرهگیری از نظریۀ روانشناسی یونگ به تحلیل شخصیتهای نمادین داستان نبرد بزرگ کیخسرو بپردازیم و از آنجا که شاهنامه فردوسی حماسه ملی ایرانیان است و ریشه در ناخودآگاه قومی و ملی آنها دارد این ویژگی قابلیت مناسبی به آن میدهد که از دیدگاه یونگ تحلیل شود. میتوان مهمترین نتیجه پژوهش حاضر را چنین برشمرد: سایه، بخش شیطانی، ناسازگار و فرومایه روان انسان است. گرفتار شدن در تیرگیهای درون، به منزلۀ تحقق بخشیدن به سایه است و برای رهایی از سایه باید با تامل بر درون خویش، از ابعاد تیرۀ شخصیت خود باخبر شد که در فرآیند فردیتیافتگی (خودشکوفایی فرد) با آگاهی از خود واقعی تیرگیهای سایه کنار رود و فرد به خود واقعی برسد.
پرونده مقاله
نامه یکی از ابزارهای برقراری ارتباط میان انسانهاست که از دیرباز مورد استفادۀ آنها بودهاست. نامههای موجود در منابع فارسی از جهات مختلف درخور مطالعه و تحقیق هستند. هدف و مسألۀ اصلی رسالۀ حاضر که با استناد به منابع کتابخانهای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، بررسی و مق چکیده کامل
نامه یکی از ابزارهای برقراری ارتباط میان انسانهاست که از دیرباز مورد استفادۀ آنها بودهاست. نامههای موجود در منابع فارسی از جهات مختلف درخور مطالعه و تحقیق هستند. هدف و مسألۀ اصلی رسالۀ حاضر که با استناد به منابع کتابخانهای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، بررسی و مقایسۀ ساختار و درونمایۀ انواع نامهها می باشد.
شواهد نشان میدهد که در تاریخ بیهقی، نامهها در این دستهها جای میگیرند: توقیع؛ خصوصی؛ مشافهه؛ منشور؛ فتحنامه؛ سوگندنامه؛ پیماننامه؛ معمانامه؛ مواضعه؛ گشادنامه؛ ملطفه. از دید ساختاری در تاریخ بیهقی به ندرت نامهها با نام خداوند شروع شدهاست و همچنین در مورد نامهها در این اثر باید گفت که هرگز جنبۀ اطناب به خود نمیگیرند و از مترادفات، صنایع لفظی، ترکیبات عربی، مشحون هستند. همچنین، جملهها، کوتاه و مستقل و از نظر معنی به هم پیوسته بوده و الفاظ و افعال و روابط، در جملههای پی در پی تکرار میشوند و این امر، نثر را در مواردی به زبان محاوره نزدیکتر کردهاست.
پرونده مقاله
زبان و ادبیات فارسی واحد مشهد
,
شماره2,سال
19
,
تابستان
1402
در گسترۀ شعر و ادبی فارسی و عربی دو شخصیت برجسته حضور دارند که از آرایه های ادبی متنوع جهت بازنمایی دیدگاه های خود استفاده کرده اند. سعدی و متنبی را باید از شاخص ترین چهره ها در این زمینه دانست. در اشعار این دو، آرایۀ تضاد و طباق در کنار دیگر آرایه ها نمودی ویژه دارد. ب چکیده کامل
در گسترۀ شعر و ادبی فارسی و عربی دو شخصیت برجسته حضور دارند که از آرایه های ادبی متنوع جهت بازنمایی دیدگاه های خود استفاده کرده اند. سعدی و متنبی را باید از شاخص ترین چهره ها در این زمینه دانست. در اشعار این دو، آرایۀ تضاد و طباق در کنار دیگر آرایه ها نمودی ویژه دارد. به طوری که بارها در ابیات گوناگون مصداق های آن به کار گرفته شده است. سعدی و متنبّی از استخدام این آرایه و کاربست آن در اشعار خود، اهدافی را پیگیری می کردند که بررسی آن، مسألۀ اصلی تحقیق حاضر است. سؤال اصلی پژوهش آن است که چه وجه یا وجوه اشتراک و افتراق بین کارکردهای آرایۀ مذکور در بوستان سعدی و دیوان متنبّی وجود دارد؟ یافته های تحقیق حاضر که با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، نشان می دهد که رویکرد شاعران نسبت به این آرایه، بیشتر حول محور مسائل انسان ساز می گردد. بر این اساس، اصلی ترین کارکردها در آثار مذکور این دو شاعر عبارت است از: کارکردهای تعلیمی و اندرزی، کارکردهای انتقادی، کارکردهای غنایی و عاشقانه.
پرونده مقاله
زبان و ادبیات فارسی واحد مشهد
,
شماره4,سال
13
,
پاییز
1396
زبان و ادبیات فارسی آن گاه که از نظرگاه عارفان و صوفیان و با قلم و بیان آنان روایت می شود، پیوندش با آیات قرآن و روایات بزرگان بیشتر نمایان می گردد. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری (396-481ق) از جملة بزرگترین عارفانی است که تلاقی مفاهیم عمیق عرفانی با آیات قرآنی در قال چکیده کامل
زبان و ادبیات فارسی آن گاه که از نظرگاه عارفان و صوفیان و با قلم و بیان آنان روایت می شود، پیوندش با آیات قرآن و روایات بزرگان بیشتر نمایان می گردد. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری (396-481ق) از جملة بزرگترین عارفانی است که تلاقی مفاهیم عمیق عرفانی با آیات قرآنی در قالب نثر مسجع، زبان شیرین و قلم شیوا آثارش را جاودانه کرده است. در لابلای آثار این عارف حنبلی مذهب همانند بسیاری از عارفان دیگر، آیات قرآن کریم به فراوانی دیده می شود که خواجه به زیبایی به آن ها استناد کرده و از آن ها برای بیان نظراتش مدد جسته است. در این نوشتار در پی آنیم که نوع و زمینه های اثر پذیری خواجه از آیات قرآن را با مراجعه به آثار به جای مانده از او بیابیم و نقش قرآن را در بیان مراتب سیروسلوک عرفانی و لطایف روحانی خواجه جستجو کنیم.
پرونده مقاله
زبان و ادبیات فارسی واحد مشهد
,
شماره5,سال
11
,
زمستان
1394
مسأله اعتقاد به وجود لایهها و درجاتِ قرآن کریم (ظاهر و باطن)، از مباحث بحثبرانگیزی است که علمای اسلامی به آن توجه داشتهاند. درک معانی و مفاهیم قرآن بر معیار ظاهر یا باطن نیز شرایط و ضوابط و روشهای آن ازجمله مسائلِ متنازعفیه در حوزة اندیشههای اسلامی است.
در میان ف چکیده کامل
مسأله اعتقاد به وجود لایهها و درجاتِ قرآن کریم (ظاهر و باطن)، از مباحث بحثبرانگیزی است که علمای اسلامی به آن توجه داشتهاند. درک معانی و مفاهیم قرآن بر معیار ظاهر یا باطن نیز شرایط و ضوابط و روشهای آن ازجمله مسائلِ متنازعفیه در حوزة اندیشههای اسلامی است.
در میان فِرَق اسلامی، آنکه بیشازهمه به وجودِ باطن قرآن و روش دستیابی به آن یعنی تأویل توجه و اهتمام داشته و بنیان فکری خویش را بر تأویل نهاده، اسماعیلیه است.
ناصرخسرو قبادیانی مفسّر و ایدئولوگ بزرگ اسماعیلیان و یکی از مبلّغان رسمی این مذهب در خراسان است. بررسی آثار وی این مطلب را آشکار میسازد که در آثار منثورش چون وجه دین، جامعالحکمتین، خوانالاخوان و زادالمسافرین، تأویلگرایی گستردهای را در پیش گرفته است.
در دیوان ـبنابه اقتضای سخن شاعرانه و قابلیّتنداشتن بیان مفاهیم فلسفی و کلامیـ بیشاز آنکه به حقیقت تأویل و ماهیّت آن و بررسی مصادیق آن بپردازد، از جایگاه و اهمیّت آن سخن رانده است. دعوت به تأویلگرایی و پرهیز از ظاهرگرایی و تقلید، تعریف تأویل در مقام تشبیه و تمثیل که خاص کلام شاعرانه است، تبیین رابطة تنزیلوتأویل و مثالوممثول و بهویژه مسئولیت خاندان پیامبر(ص) در تأویل قرآن کریم، از مضامین سخن این شاعر است که این مقاله به بررسی آنها پرداخته است. شمارة ذیل هریک از شواهد شعری، مربوط به شمارة صفحات دیوان ناصرخسرو بهتصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق است.
پرونده مقاله
زبان و ادب فارسی واحد سنندج
,
شماره2,سال
11
,
تابستان
1398
یکی از مسائل پیچیده و قابل تأمل در مبحث خداشناسی ، موضوع تشبیه و تنزیه است . تشبیه و تنزیه را می توان دو حالت عقلی و روحیِ شناخت حق تعالی توسط انسان دانست . در تشبیه ، انسان برخی از صفات همچون شنوایی یا بینایی را به حق تعالی نسبت می دهد که برای نمونه میتوان به داستان م چکیده کامل
یکی از مسائل پیچیده و قابل تأمل در مبحث خداشناسی ، موضوع تشبیه و تنزیه است . تشبیه و تنزیه را می توان دو حالت عقلی و روحیِ شناخت حق تعالی توسط انسان دانست . در تشبیه ، انسان برخی از صفات همچون شنوایی یا بینایی را به حق تعالی نسبت می دهد که برای نمونه میتوان به داستان موسی و شبان در مثنویِ مولانا اشاره نمود . البته دلیل این تشبیهات را میتوان در برخی از احادیث و آیات جست . هرچند که گاه عده ای در این تشبیهات آن قدر مبالغه می ورزندکه دانشمندان علوم اسلامی ، در مقابله با این گروه ، بحث تنزیه را مطرح می کنند و حق تعالی را نسبت به صفات بشری منزه می شمارند و آیات مورد استثناء اهل تشبیه را به گونه ای تفسیر میکنند که معنای واقعی نداشته باشد . این نوشتار با روش توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای ، ضمن بررسی جداگانة نظریات ابن عربی و مولانا ، برآن است تا از طریق شناخت دیدگاه این دو عارف بزرگ ، شیوة صحیح برخورد با مسئلة تشبیه و تنزیه را نشان بدهد .
پرونده مقاله
یکی از شگردهای سعدی برای بازنمایی آموزه های تعلیمی و اخلاقی در باب هفتم بوستان، استفاده از تقابل سازی های دوگانه در سطح واژگان و معانی است. او می کوشد با ذکر موضوعات اندرزی و اخلاقیِ مطلوب، مجموعه ای از کنش های رفتاری و گفتاری نیک را به مخاطب خود انتقال دهد و در ادامه، چکیده کامل
یکی از شگردهای سعدی برای بازنمایی آموزه های تعلیمی و اخلاقی در باب هفتم بوستان، استفاده از تقابل سازی های دوگانه در سطح واژگان و معانی است. او می کوشد با ذکر موضوعات اندرزی و اخلاقیِ مطلوب، مجموعه ای از کنش های رفتاری و گفتاری نیک را به مخاطب خود انتقال دهد و در ادامه، متضاد آن مسائل را بازنمایی کند تا بر قدرت ممیزۀ اخلاقی مخاطبانش بیفزاید. در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی ـ تحلیلی، کیفیت بازتاب تقابل ها در باب هفتم بوستان با رویکرد به نظریۀ تقابل های دوگانه کاویده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد کلیّت این باب، بازنمایندۀ تقابل میان خیر و شر در سطح کلان است. سعدی در گام بعدی، ذیل هر مؤلفه به مصداق هایی اشاره می کند تا گسترۀ بینش و شناخت مخاطب تقویت شود. همچنین، شخصیت هایی که این تقابل ها را منعکس می کنند، در دو دستۀ حقیقی و مجازی جای می گیرند. درمجموع، سعدی قصد دارد با فراهم کردن بسترهای اخلاقی لازم برای تزکیۀ درونی افراد، شهرِ جسم و جان آن ها را به مدینۀ فاضله ای بدل کند که براساس بایدهای اخلاقی بنا شده است.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد