گزارش های سیاحان خارجی اطلاعات فراوانی در باب آداب و رسوم، اخلاقیات، رفتارهای اجتماعی و آداب فرهنگی در بردارد. این یادداشت های شخصی یا سیاسی، از یک سو مسائل شهری را به صورت جزئی و نسبتا دقیق ترسیم می‌کند. از سوی دیگر، به دلیل فقدان وابستگی به مراکز قدرت، نقاط ضعف و قوت جامعه و شهر را به نیکی گزارش می نماید. تهران یکی از شهرهایی است که سیاحان خارجی دوره قاجار به آن توجه ویژه ای داشتند. در واقع پایتختی تهران در دوره قاجار، جهانگردان را به آنجا سرازیر کرد، کمااینکه گزارش هایی اندک و جسته گریخته از این محل در منابع اسلامی و به ویژه دوره صفوی مشاهده می شود. در سفرنامه ها گاه مردم تهران با الگوهای مقبول همچون هوشمندی و مهمان نوازی شناخته می شوند و گاه با الگوهای ناپسندی نظیر دروغ گویی، تملق و خرافه پرستی توصیف می آیند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، اخلاقیات، رفتارهای اجتماعی و آداب فرهنگی مردم تهران را از منظر جهانگردان و سفرنامه نویسان عصر قاجار ترسیم نماید. پرونده مقاله

حصار در وجه تاریخی آن مجموعه ای به هم پیوسته از دیوار، دروازه، برج و بارو و خندق است که کارکرد دفاعی و صیانت از محیط اصلی شهر را بازی می کند. تا پیش ورود به دنیای مدرن و فروپاشی حصار، گمان نبود آن باعث سلب امنیت شهرها می شد. براین اساس، اغلب شهرها درون حصاری مستحکم بودند و هر از چندگاهی به مرمت آن می پرداختند. حصار تهران در سال 961 ق. به دستور شاه طهماسب صفوی ساخته و 323 سال بعد یعنی سال 1284 ق. بدست ناصرالدین شاه خراب شد. در همین سال کلنگ ساخت حصار جدید بر زمین خورد، تا اینکه در زمان سلطنت رضاشاه در سال 1309 ش. به منظور توسعه شهر و با زعامت کریم آقا بوذرجمهری شهردار تهران، منهدم شد. مسئله این مقاله بررسی شکلی حصار تهران همچون مساحت دیوار و وضعیت استحکام، برج و بارو، کاربرد دروازه ها و موضوع زیباشناختی آن در معماری قاجار، ابعاد خندق و کارکرد آن در دوره قاجاریه است. اهمیت این مقاله در این است که در بررسی های تهران شناسی، توجه اندکی به مسئله شکلی حصار شده است، در حالی که یکی از ویژگی های اصلی شهر تهران که قابلیت پایتختی برای آن به وجود آورد، حصار بود. این پژوهش در پاسخ به این سوال شکل گرفت: وضعیت شکلی و کارکردی حصار تهران در دوره قاجاریه چگونه بود؟ یافته های پژوهش حاکی از این است که حصار تهران ترکیبی از ایده ها و کارکردهای دفاعی، مالیاتی و زیباشناختی بود. پرونده مقاله