چکیده: پیشرفت‌ تحصیلی در هر نظام ‌آموزشی، یکی از شاخص‌های موفقیت علمی و زمینه توسعه جوامع است. هدف ‌پژوهش ‌تبیین پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان بر اساس سرسختی و ادراک محیط کلاس با میانجیگری درگیری‌تحصیلی در یک مدل، و روش پژوهش، توصیفی یا غیر آزمایشی بود. نمونه‌ای 300 نفری از کلیة دانش‌آموزان دختر و پسر سوم تجربی دزفول در سال تحصیلی94- 93، به حجم1411 نفر، با روش چند مرحله‌ای تصادفی ساده، انتخاب و به پرسشنامۀ ‌‌سرسختی‌کوباسا (1994)، با 68/0= پایایی، شاخص‌های برازش,GFI=0/93) (RMSEA=0/074، فعالیت‌های‌کلاس‌درس‌من(MCA) جنتری،گابل و ریزا (2002)، با 81/0=پایایی،,GFI=0/93) (RMSEA=0/063 و راهبردهای انگیزشی برای یادگیری(MSLQ)‌ پینتریچ و دیگروت (1994)، با 90/0= پایایی و ,GFI=0/94) (RMSEA=0/058 دارای روایی مناسب پاسخ دادند. داده‌ها با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری تحلیل‌شدند. نتایج نشان‌داد: الگوی علٌی‌تبیین پیشرفت‌تحصیلی براساس سرسختی و ادراک محیط کلاس با میانجیگری درگیری‌تحصیلی با داده‌های‌گردآوری‌‌شده برازش‌ ‌دارد. اثر مستقیم درگیری ‌تحصیلی بر پیشرفت ‌تحصیلی32/0، اثر مستقیم ادراک محیط کلاس بر درگیری ‌تحصیلی 758/0، اثر غیر مستقیم ادراک محیط‌کلاس بر پیشرفت‌ تحصیلی با میانجیگری درگیری ‌تحصیلی 24/0، مثبت و معنادار و اثر سر سختی بر پیشرفت ‌تحصیلی 29/0- ، منفی و معنادار شد. به طورکلی سرسختی و ادراک محیط‌کلاس % 7/ 16 از واریانس پیشرفت ‌تحصیلی و ادراک محیط‌کلاس %9/57 از واریانس درگیری ‌تحصیلی را تبیین‌کردند. با توجه به اهمیت درگیری‌ تحصیلی در ارتباط با پیشرفت ‌تحصیلی ضرورت دارد که برنامه‌ریزان و معلمان فرصت‌هایی برای فعال‌سازی و بهره‌مندی از تکالیف چالش برانگیز را برای دانش‌آموزان فراهم‌کنند. پرونده مقاله