مقایسه میان اندیشه‌هایی که باعث ایجاد تحولات اجتماعی- سیاسی در یک جامعه می‌شوند، دارای اهمیت بسیاری است. در دو برهه از تاریخ معاصر ایران، دو اندیشه مهم وجود دارد که بر تحولات پس از خود تاثیر به‌سزایی بر جای گذاشته‌اند. این دو اندیشه عبارتند از مشروطه مشروعه و ولایت فقیه که اولی را در دوره شکل‌گیری مشروطه و دومی در دوره حاکمیت جمهوری اسلامی ایران پایه‌گذاری شده است. بر این اساس، این مقاله در پی مقایسه میان بخشهایی از دو اندیشه سیاسی نامبرده است. بنابراین، روش پژوهش آن، تحلیل مقایسه‌ای است و با توجه به این پرسش اصلی که در مقایسه میان اندیشه سیاسی آیت الله لاری و آیت الله خامنه ای چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی را می‌توان یافت، به بررسی آرای آنها درباره حکومت در زمینه‌های مبانی فقهی، حدود اختیارات، نقش روحانیت، مشروعیت و مصلحت و قانون و قانونگذاری پرداخته است. مقاله در نتیجه کلی در مقایسه میان اندیشه سیاسی دو فقیه در عصر انقلاب مشروطه و عصر انقلاب اسلامی، به شباهت، بهره‌گیری از اسلام در چگونگی شکل حکومت اما با برداشت‌های متفاوت یعنی بقای سلطنت و اجرای احکام اسلام برای شیخ آیت الله لاری و تاسیس حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام، توجه به مشروعیت مردمی و مصلحت برای آیت الله خامنه ای رسیده است. پرونده مقاله

به رغم بنیادهای متباین دین و دولت، با برآمدن صفویه به عنوان نخستین دولت ملی در ایران که به پیوند دین و دولت منجر گردید، بنیادهای سلطنت از مشروعیتی دینی برخوردار گشتند و روحانیت و علمای شیعه نیز در این جایگاه از نقشی بنیادین در ترویج فرهنگ تشیّع، بسترسازی برای عمل به قوانین و احکام فقهی شیعه، احیای امر به معروف و نهی از منکر، تأمین مصالح عامّه و دفاع از حقوق مردم و سرانجام تعمیق و بسط مباحث علمی در تمامی حوزه‌های علمی و تمدن عظیم ایرانی ـ اسلامی مشارکت نمودند؛ تا جایی‌که روحانیت توانست با تاسیس نهاد مرجعیت به نیرویی سیاسی تبدیل گردد. علیرغم پیوندهای تنش‌زای این دین و سلطنت، اما این نیروی سیاسی با منشأ مشروعیت مجزا از سلطنت تا دوره‌ی قاجاریه کارویژه‌های خود را در حوزه‌ی عمومی-سیاسی ایران تداوم بخشید؛ اما با انقلاب مشروطه و نقش فعالی که درآن ایفا نمود به بازخوانی در گفتمان تجدد اسلامی کمک شایانی نمود؛ تا جایی‌که از طریق ایجاد چالش در نظام سلطنتی در انقلاب بعدی ایران و در قالب گفتمان بازگشت به خویشتن اسلامی، خود به تنهایی دست به نوسازی انقلابی زد. مقاله حاضر با نگاهی اجمالی به نقش نهاد مرجعیت و روحانیت شیعه در گفتمان مشروطه خواهی ایران از طریق روش اسنادی پرداخته است. پرونده مقاله