فهرست مقالات مهدی محقق


  • مقاله

    1 - بررسی گفتمان در تصاویر مستقل شعر خواجوی کرمانی
    تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 13 , تابستان 1400
    تصویر و خیال، اساس و جوهرۀ کلام شاعرانه را منعکس می کنند و ذهنیت هنرمند را از جهان برون و درون هویدا می سازند. تصویرسازی کوشش ذهنی سخنور است تا با خلاقیت بین ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه خویش، پیوندی بدیع ایجاد کند.در این پژوهش با تکیه بر روند شکل گیری مفهوم تصویر و نقش چکیده کامل
    تصویر و خیال، اساس و جوهرۀ کلام شاعرانه را منعکس می کنند و ذهنیت هنرمند را از جهان برون و درون هویدا می سازند. تصویرسازی کوشش ذهنی سخنور است تا با خلاقیت بین ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه خویش، پیوندی بدیع ایجاد کند.در این پژوهش با تکیه بر روند شکل گیری مفهوم تصویر و نقش خیال در آن، ضمن رعایت حدود ماهیت تصویر، به تعریف و معرفی ساختار و انواع مختلف پرداخته شده است. یکی از راه های کشف و بازنمایی ظرفیت های گوناگون تصویر شعری، در ابعاد مختلف مانند زیبایی شناسانه، ادبی، اجتماعی و...، شناخت ساختار چند لایه و انواع آن است.تصویر مستقل یکی از انواع تصاویر است. این تصویر ماهیت انحصاری و ویژگی خوداتکایی اندیشه شاعر را در بردارد و همچنین قابلیت به کارگیری در خارج از فضای شعر را دارد.بررسی تصاویر مستقل در غزل های خواجوی کرمانی، خواننده را با شبکۀ گفتمانی اشعار او روبرو می کند. گفتمان‌های به‌دست‌آمده را می توان در موضوعات؛ گفتمان‌های هستی شناسانه، عاشقانه، گفتمان‌های سیاسی حکومتی، گفتمان‌های دینی و مذهبی و گفتمان‌های حوزۀ وطن و....تقسیم بندی کرد. نتایج تحلیل گفتمان تصاویر مستقل در غزل خواجو، بیانگر جزئیاتی دقیق از فرهنگ، جامعه، سبک زندگی و اندیشه و بینش شاعر است. نگرش شاعر به عشق، به عنوان محور اصلی زیست بشر، گفتمان ننگ و نام و نگرش پیشرو خواجو، در به تصویر کشیدن گفتمان وطن، اشاراتی از آن دسته است. پرونده مقاله

  • مقاله

    2 - بررسی ویژگی‌های دبیری اسکندربیک منشی و تحلیل محتوایی کتاب تاریخ عالم‌آرای عباسی
    تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 14 , پاییز 1401
    دبیری یکی از مهم‌ترین مشاغل دیوانی و درباری است که سابقۀ آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد. آنچه ما را از میزان اهمیت این حرفه مطمئن می‌سازد، وجود کتاب‌های متعدد نگاشته‌شده در باب صفات، فضیلت‌ها و بایدها و نبایدهای دبیری است. پژوهش حاضر به‌دنبال این پرسش شکل گرفت که اسکند چکیده کامل
    دبیری یکی از مهم‌ترین مشاغل دیوانی و درباری است که سابقۀ آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد. آنچه ما را از میزان اهمیت این حرفه مطمئن می‌سازد، وجود کتاب‌های متعدد نگاشته‌شده در باب صفات، فضیلت‌ها و بایدها و نبایدهای دبیری است. پژوهش حاضر به‌دنبال این پرسش شکل گرفت که اسکندربیک منشی به‌عنوان یکی از معتبرترین دبیران دورۀ صفویه، تا چه میزان دارای ویژگی‌هایی است که بزرگان این حرفه درمورد دبیران برشمرده اند؟ از سویی دیگر یکی از میراث قابل توجه حکومت صفوی، منابع تاریخی‌ای است که به قلم دبیران رسمی و درباری تحریر شده است. یکی از نویسندگان این دست کتب اسکندربیگ منشی، دبیر مخصوص شاه‌عباس‌اول است که بسیاری از نامه‌های دوره صفوی و همچنین کتاب تاریخ عالم‌آرای عباسی به قلم او تحریر شده‌است. پرسش بعدی پژوهش حاضر این است که اسکندربیک به‌عنوان نمونه‌ای از دبیران دوران صفوی، در نگارش این اثر چه روشی برگزیده است و کتاب از نظر محتوایی دارای چه ویژگی‌هایی است؟ در این مقاله که براساس مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده‌است، تلاش شده تا شرایط دبیری اسکندربیک با آنچه که بزرگان این حوزه به‌عنوان مهم‌ترین شرایط دبیری تعیین کرده اند، سنجیده شود؛ همچنین ویژگی‌های محتوایی تاریخ عالم‌آرای‌عباسی بررسی شود؛ زیرا این اثر به‌عنوان یکی از مفصل‌ترین و مشهورترین آثار دورۀ صفوی، می‌تواند نمونه قابل اعتنایی از سبک فکری و شیوه نوشتاری دبیران دورل صفوی باشد. پرونده مقاله