جایگاه تصوّف در جوامع اسلامی، همچنان محلّ تردید و بدگمانی است و زبان این مکتب، همواره عامل بنیادین این مناقشه ها بوده. از سوی دیگر، این باور نیز وجود دارد که آنچه از زبان صوفیانه برآمده، با اندیشۀ راستین سنخیّت ندارد. این پژوهش به روش توصیفی_تحلیلی با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی با تمرکز بر ماهیّت بیان اندیشه و تحلیل آن در نظریّۀ اندیشه کلامی ویگوتسکی، درون نگری پیاژه و بازی زبانی ویتگنشتاین، و سنجش آن در زبان صوفیانه، پاسخی است به مناقشه های موجود در خصوص ماهیّت اندیشۀ صوفیانه. دستاورد آن نیز اثبات می کند تصوّف، گفتمانی اندیشه محور است که البتّه گزاره های معرفتی و هستی شناختی آن، اثبات ناپذیر و غیر ارجاعی اند، دلیل آن نیز علاوه بر پیوند ناگسستنی این گزاره ها با عنصر عاطفه، این است که اندیشۀ صوفیانه تنها راه رهانیدن دین از هرگونه خوانش تک ساحتی و تعریف راستین جایگاه انسان در نظام هستی و رابطۀ او با خالقیّت پروردگار است. پرونده مقاله