علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)
,
شماره1,سال
19
,
بهار
1402
توسعه کالبدی شهرها با توجه به مقر جغرافیایی و متأثر از شاخصها و عوامل طبیعی است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی روند توسعه شهر کازرون و ارزیابی نقش شاخصهای محیط طبیعی است. در این پژوهش، دادههای اصلی با مراجعه به سایت زمینشناسی آمریکا، تصاویر ماهوارهای شهر کازرون برای دو چکیده کامل
توسعه کالبدی شهرها با توجه به مقر جغرافیایی و متأثر از شاخصها و عوامل طبیعی است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی روند توسعه شهر کازرون و ارزیابی نقش شاخصهای محیط طبیعی است. در این پژوهش، دادههای اصلی با مراجعه به سایت زمینشناسی آمریکا، تصاویر ماهوارهای شهر کازرون برای دوره زمانی (1400-1360) تهیهشده و از لایههای جهت انجام عملیات همپوشانی بهره گرفته است.همچنین از آزمونهای آماری واریانس یکطرفه ANOVA و آزمون تخمین میانگین اثرگذاری جهت سنجش شاخصهای طبیعی پژوهش استفادهشده است. نقشهها و آزمونهای بکار گرفتهشده در این پژوهش با استفاده از نرمافزارهایARC GIS، Envi 5.3 و Spss تهیهشده است. نتایج این پژوهش طی دوره زمانی 1400-1360، شهر کازرون بیشترین میزان گسترش کالبدی – فیزیکی خود را در محور جنوب شرقی داشته است. محور شمال غربی شهر کازرون، جایگاه دوم را ازنظر میزان مساحت گسترشیافته به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که این شهر ازنظر شاخصهای توپوگرافی(کمتر از 1500 متر)، شیب(کمتر از 9 درصد)، بافت خاک(رس و آهک)، فرسایش خاک (فرسایش خیلی کم) و سازند زمینشناسی (مخروط افکنه کوهپایهای) در اغلب جهات جغرافیایی با محدودیتی در توسعه کالبدی روبرو نمیباشد و تنها موانع طبیعی در جهت گسترش فیزیکی شهر کازرون در ناحیه شمالی، شمال شرقی و شرقی شهر ناشی از عوامل توپوگرافیک بوده است. در محورهای غربی، جنوب غربی و تا حدودی شمال غربی مانع طبیعی جدی وجود نداشته و تنها زمینهای کشاورزی و باغات مانع توسعه کالبدی شهر کازرون شدهاند. , شاخصهای تکتونیک و منابع آبی الگوی رفتاری خاصی بر توسعه کالبدی شهر پیاده نکردهاند و این شهر بدون توجه به حریمهای خطر به گسترش خود ادامه داده است. بهصورت کلی، شرایط طبیعی مناسب در محورهای جنوب شرقی و شمال غربی این شهر سبب شده است که این دو محور پس از انقلاب اسلامی، بیشترین میزان مساحت توسعه فیزیکی شهر را به خود اختصاص دهند.
پرونده مقاله
علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)
,
شماره2,سال
19
,
تابستان
1402
فرایندهای طبیعی به ویژه ژئومورفولوژی نقش مهمی درروند مکانیابی، برنامه ریزی و توسعه شهرها بر عهده دارد. به نحویکه از گذشته تاکنون سعی شده که بهترین مکان به لحاظ محیطی و ژئوموفولوژیک برای استقرار و روند توسعه فیزیکی شهرها در نظر گرفته شود. در پژوهش حاضر به بررسی ژئومورفول چکیده کامل
فرایندهای طبیعی به ویژه ژئومورفولوژی نقش مهمی درروند مکانیابی، برنامه ریزی و توسعه شهرها بر عهده دارد. به نحویکه از گذشته تاکنون سعی شده که بهترین مکان به لحاظ محیطی و ژئوموفولوژیک برای استقرار و روند توسعه فیزیکی شهرها در نظر گرفته شود. در پژوهش حاضر به بررسی ژئومورفولوژی کاربردی و نقش آن در توسعه فیزیکی شهر کازرومورد بررسی قرار گرفته است.روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی است و جهت بررسی با استفاده از منظور از آزمونهای تخمین آماری واریانس یکطرفه ANOVA و آزمون میانگین اثرگذاری جهت سنجش معناداری و اثرگذاری شاخصهای طبیعی پژوهش استفادهشده است. نتایج نشان می دهد که بهترین ارتفاع برای ساختوساز و گسترش کالبدی شهرهای کشور، ارتفاع بین 1800-1200 متر، شیب کمتر از 5 درصد، خاکهای لومی و لومی رسی و سطح ایستایی بیشتر از 10 متر آبهای زیرزمینی است. الگوی رفتاری منابع آبی نشان میدهد که این منابع در وهله اول سبب توسعه و گسترش کالبدی شهرها و در وهله دوم به دلیل سیلابهای ویرانگر، بهعنوان عامل محدودیت زا در گسترش کالبدی شهرها محسوب میگردد. الگوی رفتاری شاخص تکتونیک حاکی از آن است که این شاخص در توسعه کالبدی شهرهای کشور جایگاهی ندارد. الگوی رفتاری شاخصهای محیط طبیعی در گسترش کالبدی شهر کازرون نشان داد که تسلط و تفوق شاخص توپوگرافیک (ارتفاع بیشتر از 1200 متر و شیب بیشتر از 15 درصد) بر دیگر شاخصها در محورهای شمال شرق و شرق، الگوی غالب شاخصهای محدودیت زا و در محورهای جنوب شرقی، جنوب، غرب و شمال غربی شاخص توپوگرافیک (ارتفاع کمتر از 1200 متر و شیب کمتر از 12 درصد)، منابع آب (دریاچه پریشان)، فرسایش خیلی کم خاک، کاربری اراضی (زراعت آبی) الگوی غالب شاخصهای هدایتکننده توسعه کالبدی شهر کازرون میباشد.
پرونده مقاله
علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)
,
شماره2,سال
19
,
تابستان
1402
رشد سریع جمعیت و به موازات آن افزایش مشکلات و ناهنجاری های کالبدی و غیرکالبدی در شهرهای امروزه شده است.از آنجایی که به همراه نا کارآمدی طرح های توسعه شهری جهت بر طرف نمودن این مشکلات سبب گردیده است تا برنامه ریزان به دنبال ارائه رویکردهای نوین در برنامه ریزی شهری باشند. چکیده کامل
رشد سریع جمعیت و به موازات آن افزایش مشکلات و ناهنجاری های کالبدی و غیرکالبدی در شهرهای امروزه شده است.از آنجایی که به همراه نا کارآمدی طرح های توسعه شهری جهت بر طرف نمودن این مشکلات سبب گردیده است تا برنامه ریزان به دنبال ارائه رویکردهای نوین در برنامه ریزی شهری باشند. از جمله رویکردهای نوین برنامه ریزی شهری ارزیابی استراتژیک شهری می باشد.پژوهش پیش رو به بررسی شاخص های گوناگون توسعه شهری با رویکرد برنامه ریزی استراتژیک در شهر کازرون جهت شناسایی استراتژی های مناسب توسعه شهری در راستای توسعه پایدار می پردازد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق توصیفی تحلیل می باشد روش گردآوری اطلاعات و داده های در پژوهش حاضر به شیوه ی کتابخانه ای و میدانی بوده است. در روش پیمایشی شیوه جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از 384 تن از شهروندان شهر کازرون بوده است. در نهایت تجزیه تحلیل داده ها از تکنیک سوات (SWOT) جهت بررسی استراتژی های توسعه شهری استفاده شده است.و همچنین از تکنیک ماتریس کمی برنامه ریزی استراتژیک (QSPM) جهت اولویت بندی استراتژی های توسعه شهری بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است، ارتقا کیفیت زیست محیطی منطقه مورد نظر از طریق بهبود زیرساخت های تأمین آب، مهم ترین راهبرد در توسعه کالبدی در شهر کازرون است. بنابراین می بایست راهبردهای ایمن سازی شهر در برابر سوانح طبیعی و همچنین جلوگیری از تغییرات کاربری نامناسب در محدوده مورد مطالعه از طریق انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی می بایست باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
پرونده مقاله
جغرافیا و مطالعات محیطی
,
شماره2,سال
11
,
تابستان
1401
امروزه اکثر محققان معتقدند ارتباط معناداری میان الگوی توسعه کالبدی شهر (فرم شهر) و وضعیت شاخصهای محیط طبیعی وجود دارد؛ بنابراین ازآنجاکه ساماندهی الگوی گسترش کالبدی شهرها امری ضروری است؛ لذا هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به نگرشی کلی از الگوی رفتاری شاخصهای محیط طبیعی ب چکیده کامل
امروزه اکثر محققان معتقدند ارتباط معناداری میان الگوی توسعه کالبدی شهر (فرم شهر) و وضعیت شاخصهای محیط طبیعی وجود دارد؛ بنابراین ازآنجاکه ساماندهی الگوی گسترش کالبدی شهرها امری ضروری است؛ لذا هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به نگرشی کلی از الگوی رفتاری شاخصهای محیط طبیعی بر توسعه و گسترش کالبدی شهرهای کشور بوده است. در این پژوهش، دادههای اصلی با مراجعه به سایت زمینشناسی آمریکا، تصاویر ماهوارهای شهرهای موردنظر برای سالهای 1378 و 1398 تهیهشده است. همچنین از لایههای رقومی سازمان نقشهبرداری کشور جهت انجام عملیات همپوشانی بهره گرفته است. همچنین از آزمونهای آماری تی دو نمونه مستقل، واریانس یکطرفه ANOVA و آزمون همبستگی ETA جهت معناداری نقش شاخصهای پژوهش استفادهشده است. نقشهها و آزمونهای بکار گرفتهشده در این پژوهش با استفاده از نرمافزارهایARC GIS، Envi 5.3 و Spss تهیهشده است. نتایج نشان میدهد که بین سطوح توسعه کالبدی شهرهای موردبررسی کشور و طبقه ارتفاعی 1800-1200 متر، شیب کمتر از 5 درصد، خاکهای لومی و رسی و نزدیکی به سطوح منابع آبی (بیشتر از 10 متر) تفاوت معناداری (P < 0.05) وجود داشته و سایر گروهها دارای واریانس یکسانی بوده که تفاوتها معنادار نبوده است. ضریب همبستگی ETA بین سطوح گسترش شهری و ارتفاعات 1800-1200 متر برابر با 0.762، مقدار ضریب همبستگی برای شیبهای کمتر از 5 درصد برابر با 0.749، این مقدار برای خاکهای لومی و رسی برابر با 0.623 و درنهایت برای منابع آبی ضریب همبستگی اتا برابر با 0.191 بهدستآمده است. این امر نشانگر همبستگی قوی بین توسعه و گسترش شهری و طبقه ارتفاعی 1800-1200 متر، شیبهای کمتر از 5 درصد، خاکهای لومی و رسی است و همچنین سطح ایستایی بیشتر از 10 متر آبهای زیرزمینی عامل توسعه و گسترش فیزیکی شهرهای کشور معرفیشده است. منابع آبی با همبستگی نسبتاً ضعیفی، در وهله اول سبب توسعه و گسترش فیزیکی شهرها و در وهله دوم به دلیل سیلابهای ویرانگر و خطرزا بودن، بهعنوان عامل محدودیت زا در گسترش فیزیکی شهرها محسوب میگردد. نتایج بررسی نقش تکتونیک نیز حاکی از آن است که این شاخص در توسعه کالبدی شهرهای کشور جایگاهی نداشته و شهرهای کشور همچون شهر تهران، بدون توجه به تکتونیک منطقه به گسترش و توسعه خود ادامه دادهاند.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد