حوزه معنایی جهاد و واژه‌های هم‌نشین آن با تکیه بر سیر نزول

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

علی سعیدی ¹ (دانشجوی دکتری تخصصی قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)
امیر احمدنژاد ² (دانشیار و عضو هیأت علمی گروه قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)

تاريخ الإرسال : 13 الأحد , شوال, 1440 تاريخ التأكيد : 13 الأحد , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 17 الأربعاء , رمضان, 1440

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

معناشناسی به مطالعه معنا می‌پردازد. معنا آگاهی از بافت فرهنگی و رابطه یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. واسطه میان گیرنده و فرستنده پیام در معناشناسی، واژگانی است که هم گیرنده پیام با آن آشنا بوده وهم در حوزه فرهنگی اهل زبان بیگانه نبوده است. در این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط هم‌نشینی به تحلیل معنای جهاد با تکیه بر سیر نزول قرآن می‌پردازد. استفاده از روش ترتیب نزول و تطور معنایی دستاوردهای فراوانی دارد؛ از جمله آن که با این بررسی می‌توان به معنای واژگان لحظه به لحظه آگاه شد و از الهامات و مضامین رفیع جهاد در تک تک آیات وحی در جهت تعالی شبکه گسترده آن؛ هم‌گرایی و واگرایی با دیگر واژگان بافت متن آشنا شد که این شبکه معنایی در آخر خواننده را به کشف مراد کلام وحی آشنا می‌سازد. از دیگر کارکردهای بستر تاریخی واژگان؛ ترسیم منحنی‌های تحول موضوع جهاد و بسامد آن در سال‌های مختلف نزول وحی است. جهاد به معنای تحمل مشقت‌ها و سختی‌ها است که اوج آن را می‌توان در بذل جان و مال در راه اهداف الهی به شکل ویژه در مدینه مشاهده کرد. از هم‌نشین‌های جهاد، باید به واژگان ایمان، هاجروا، أنفس، أموال، واغلظ، فی سبیل الله و أیمان اشاره کرد که از امتزاج و ترکیب آن‌ها پدیداری کاملاً همگن و معنادار به دست می‌آید.

المصادر:

قرآن کریم.

کتب عربی

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی. 1413ق، التهذیب، قم: انتشارات دار الاحیاء التراث العربی.

ابن عاشور. بی تا، التحریر والتنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ.

ابن عبدالبر. 1412ق، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محم البجاوی، بیروت: دار الجیل.

ابن فارس، احمد. 1404ق، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعه.

بیضاوی، عبدالله بن عمر. 1418ق، أنوار التنزیل وأسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

دروزه، محمد عزت. 1383ق، التفسیر الحدیث، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیه.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، المفردات لألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.

ربیعه العامری، لبید. بی تا، الدیوان، مقدمه وشرح لابراهیم جزین، بیروت: دار القاموس.

زبیدی، مرتضی. 1373ش، التاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: التراث العربی.

صاحب بن عباد. 1414ق، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتاب.

طباطبایی، محمدحسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، المجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.

طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. 1412ق، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.

عسکری، حسن بن عبدالله.1400ق، الفروق اللغویة، بی جا: انتشارات دار الآفاق الجدیدة.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1414ق، العین، قم: انتشارات اسوه.

فیومی، احمد بن محمد. 1414ق، مصباح المنیر، قم: مؤسسه دار الهجرة.

مصطفوی، حسن. 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ملاحویش آل غازی، سید عبدالقادر. 1382ق، بیان المعانی، دمشق: مطبعة الترقی.

 

کتب فارسی

ابن هشام. 1375ش، سیره نبوی، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران: انتشارات کتابچی.

احمدی، بابک. 1382ش، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.

ایزوتسو، توشیهیکو. 1378ش، مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن، ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران: نقش فروزان.

ایزوتسو، توشیهیکو. 1393ش، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.

بلعمی. 1378ش، تاریخنامه طبری، تحقیق محمد روشن، تهران: البرز.

پالمر، فرانک. 1387ش، نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه محمدرضا باطنی، تهران: انتشارات آگاه.

سعیدی روشن، محمدباقر. 1385ش، زبان قرآن و مسائل آن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

شبستری، مرتضی. 1360ش، اخلاق اجتماعی(تفسیر سوره حجرات)، تهران: بنیاد قرآن.

صفوی، کوروش. 1387ش، درآمدی بر معناشناسی، تهران: انتشارات سوره مهر.

طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. 1375ش، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.

فکوهی، ناصر. 1386ش، تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان شناسی، تهران: نی.

قائمی نیا، علیرضا. 1389ش، بیولوژی نص، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

مختار عمر، احمد. 1386ش، معناشناسی، ترجمه حسین سیدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.

معرفت، محمدهادی. 1381ش، علوم قرآنی، قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

واقدی، محمد بن عمر. 1369ش، مغازی، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

 

 

 

The Holy Quran

Ibn Manzur Muhammad ibn, Makram . 1414 AH, the Arab language, Beirut: Dar for mailing.

Ibn Faris Ahmed. 1404 AH, Mu'jam Allghh sensors, Qom: ALALAM school of Islam.

Ibn Hisham, 1375 Sun, Alsyrh Alnbvyh, Translator: Seyed Hashem messenger. Tehran: Ketabchi.

Ibn Abdolber, 1412 BC., Alastyab Fi Alashab knowledge, research: Ali Mohammad Albjavy. Beirut: Daraljyl.

Ibn Hajar, Ahmad ibn Ali. 1413 AH, Althzyb, Qom: al-Arabi publishing Daralahya’ Altras.

Ibn Ashvr.by up, Writing Valtnvyr, Beirut: Tarikh Institute.

Ahmadi, Babak. In 1382 the structure of the text Vtavyl, Tehran: Nshrmrkz.

Izutsu Toshihiko. 1393: Sun, God and man in the Qur'an, translated by Ahmad Aram. Tehran: Publishing Corporation.

Izutsu Toshihiko. 1378: Sun, religious-ethical concepts in the Qur'an, translation of F. Badra. Tehran: blazing role.

balami.1378 swallow start in history Tabari, R: Mohammad Roshan, Tehran: Alborz.

1 Baydawi, Abdullah bin Omar. 1418 AH, Nvaraltnzyl Vasraraltavyl, Beirut: Darahya’ Altras al.

Palmer, Frank. 1387, a fresh look to semantics, Translator: Mhmdrzabatny, Tehran: aware.

Drvz·h, Mhmdzt; Altfsyr Hadith, Cairo, Darahya’ books Deutsch, 1383 BC.

Raghib Isfahani, Hussein  ibn Mohammad 1412. AH, al Materia words, Beirut: Daralqlm.

Rbyh al-Ameri, Labid. Of the Court, Introduction Vshrh: Abraham Jezzine. Beirut: Daralqamvs.

Zabid, morteza.1373 M, the crown jewel Alrvs I Alqamvs, Beirut: Altras al.

Saeedi Roshan, Mohammad bagher.1385 the language of the Qur'an issues, Qom: Research Institute and the University area.

shabestari, M .1360 Sun, social ethics (interpretation of Sura cells), Tehran: Quran Foundation.

sahib ibn Abbad- Ismail Ibn Abbad bin AH.1414, almohit per Allghh, Beirut: World Book Publisher.

Safavi, Cyrus.1387, Introduction to Semantics, Tehran: Navideshahed.

Tabarsi, Fazl ibn Hasan, Al-Bayan fi Tafsir al Assembly, Tehran: Naser Khosrow, 1372 n.

Tabatabaei, Mohammad Hossein.1417 AH, Al-Mizan fi Tafsir al-Quran, Qom: Islamic Publications Society of Qom Seminary Teachers.

Tabari, Ibn Jarir Abvjfrmhmd 1412. AH, Al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an comprehensive, Beirut: Press Daralmrfh.

He was.1375, the history of al-Tabari, Translator: A. Long, Tehran: mythology.

Askari Hassan ibn Abdullah AH.1400, Alfrvq Allghvyh, unwarranted, Aljdydh Daralafaq publications.

fumes, Ahmad ibn Mohammad.1414 Ah, Misbah Almnyr, Qom: Daralhjrh Institute.

Farahidi, Khalil ibn Ahmad .1414 AH, Al Ain, Qom, publishing paradigm.

Fkvhy, Nasser.1386, intellectual history and theory, anthropology, Tehran: straw.

Ghaemi, AR .1389 Sun, biology text, Tehran: Islamic Research Institute of Culture thoughts.

Mkhtarmr, Ahmad.1386 S, semantics, translator Hussein Sydy.mshhd: Ferdowsi University Press.

marefatt, the MH.1381, Quranic Sciences, Qom: primer Cultural Institute.

Mlahvysh Al Ghazi, Sydbdalqadr.1382 BC, said Almany, Damascus: Mtbh Altrqy.

Mostafavi, Hassan.1368 Sun, Inspection of words al-Karim, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Makarem Shirazi, Naser.1374 the interpretation,  Tehran: Daralktb Alaslamyh.

al-Waqidi, Mohammad Omar was.1369, Maghazi, Translator: Mahmoud Mahdavi Damghani. Tehran: Nshrdanshgahy center.