بررسی امکان تولید ماست کاکائو (شکلات) پروبیوتیک
الموضوعات :مونا شریفی سلطانی 1 , گیتی کریم 2 , رضوان پوراحمد 3
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد صنایع غذایی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران
2 - استاد گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه علوم و صنایع غذایی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران
الکلمات المفتاحية: لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس, ماست پروبیوتیک, پودر کاکائو, بیفیدوباکتریوم لاکتیس,
ملخص المقالة :
هدف این پژوهش بررسی امکان تولید ماست کاکائو کم‌چرب پروبیوتیک بود. برای این منظور از مخلوط باکتری‌های پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتریوم لاکتیس (به میزان 3% وزنی- وزنی) و نیز از مخلوط 8/0% پودر کاکائو همراه با 5% شکر و مخلوط 2/1% پودر کاکائو و 7% شکر (وزنی- وزنی) برای تهیه ماست سین‌بیوتیک با میزان چربی 5/0% و 5/1% استفاده شد. شمارش باکتری‌های پروبیوتیک، خواص فیزیکو‌شیمیایی و ارزیابی حسی نمونه‌ها در روزهای 1، 7، 14 و 21 صورت گرفت. نتایج نشان داد کاکائو به‌عنوان یک پری‌بیوتیک می‌تواند سبب افزایش معنی‌دار (01/0p<) قابلیت‌زیستی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس شود. هم‌چنین بین ماست‌های حاوی کاکائو و نمونه‌های فاقد آن تفاوت معنی‌داری از نظر تعداد بیفیدوباکتریوم لاکتیس مشاهده نشد.بالاترین تعداد باکتری‌های پروبیوتیک زنده در روز هفتم حاصل شد و بعد از این مدت کاهش در تعداد پروبیوتیک‌ها مشاهده‌‌شد ولی هیچگاه تعداد آن‌ها به کمتر از cfu/g 107 نرسید. مقدار pHدر تمامی نمونه‌ها با گذشت زمان کاهش یافت و در نمونه‌های حاوی کاکائو نسبت به نمونه‌های شاهد، افزایش معنی‌دار(01/0<p) در مقدار pH مشاهده شد. نتایج بررسی تغییرات میزان چربی، افزایش معنی‌داری بین نمونه‌های حاوی کاکائو با نمونه‌ی شاهد، نشان نداد؛ اما میزان ماده خشک در نمونه‌های حاوی کاکائو به‌طور معنی‌داری بالاتر از شاهدبود(01/0p<). بنابراین کاکائوعلاوه بر خاصیت پری‌بیوتیکی برای لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس با دارا بودن ارزش تغذیه‌‌ای بالا، سبب افزایش قابل‌ملاحظه‌ای در میزان کالری ماست کاکائو خواهد شد. به‌منظور دست‌یابی به خواص حسیمطلوب‌تر، لازم‌است تغییراتی در فرمولاسیون این محصول داده‌شود.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1387). ماست پروبیوتیک - ویژگی‌ها و روش آزمون. استاندارد شماره 11325.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1387). ماست - ویژگی‌ها و روش‌های آزمون. استاندارد شماره 695.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1386). شیر و فرآورده‌های آن - شمارش واحدهای تشکیل دهنده کلنی کپک و یا مخمر- شمارش کلنی در پلیت در دمای 25 درجه سانتی‌گراد. استاندارد شماره 10154.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1386). میکروبیولوژی مواد غذایی و خوراک دام–روش جامع برای شمارش کلی فرمها - روش شمارش کلنی. استاندارد شماره 9263.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1385). شیر و فرآورده‌های آن-تعیین اسیدیته و pH. استاندارد شماره 2852.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1384). روش جستجو و شمارش اشرشیا کلی با استفاده از روش بیشترین تعداد احتمالی. استاندارد شماره 2946.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1384). میکروبیولوژی مواد غذایی و خوراک دام- شمارش استافیلوکوکوس‌های کوآگولاز مثبت (استافیلوکوکوس ارئوس و سایر گونهها) - روش آزمون، قسمت اول، روش استفاده از محیط کشت برد - پارکر آگار. استاندارد شماره 1-6806.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1383). شیر و فرآورده‌های آن - شیر خام- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون. استاندارد شماره 164.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1381). پنیر و پنیرهای فرآیند شده – تعیین مقدار ماده خشک کل (روش مرجع) – روش آزمون (تجدیدنظر). استاندارد شماره 1753.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1381). شیر و فرآورده‌های آن - روش شمارش کلی پرگنههای میکروارگانیسمها در 30درجه سلسیوس. استاندارد شماره 5484.
● موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (1370). اندازه‌گیری چربی شیر. استاندارد شماره 366.
● Akalın, A.S., Unal, G., Dinkci, N., and Hayaloglu, A.A. (2012). Microstructural, textural, and sensory characteristics of probiotic yogurts fortified with sodium calcium caseinate or whey protein concentrate. Journal of Dairy Science, 95: 3617–3628.
● Akin, M.B., Akın, M.S., and Kırmacı, Z. (2007). Effects of inulin and sugar levels on the viability of yogurt and probiotic bacteria and the physical and sensory characteristics in probiotic ice-cream. Food Chemistry, 104: 93–99.
● Dols, J.A.M., Boon, M.E., Monachese, M., Changalucha, J., Butamanya, N., Varriano, S., Vihant, O., Hullegie, Y., van Tienen, A., Hummelen, R., and Reid, G. (2011). The impact of probiotic yogurt on HIV positive women in Tanzania. International Dairy Journal, 21: 575–577.
● Donkar, O.N., Nilmini, S.L.I., Stolic, P., Vasiljevic, T., and Shah, N.P. (2007). Survival and activity of selected probiotic organisms in set-type yogurt during cold storage. International Dairy Journal, 16: 1181–1189.
● Erdem, O., Gultekin-ozguven, M., Berktas, I., Ersan, s., Tuna, H.E., Karadag, A., and Ozcelik, B. (2013). Development of a Novel Synbiotic Dark Chocolate Enriched with Bacillus indicus HU36, Maltodextrin and Lemon Fiber: Optimization by Response Surface Methodology. Food Science and Technology. 56 (1): 187–193.
● Farnworth, E.R., Mainville, I., Desjardins, M.P., Gardner, N., Fliss, I., and Champagne, C. (2007). Growth of probiotic bacteria and bifidobacteria in a soy yogurt formulation. International Journal of Food Microbiology, 116: 174–181.
● Hoppert, K., Zahn, S., Jänecke, L., Mai, R., Hoffmann, S., and Rohm, H. (2013). Consumer acceptance of regular and reduced-sugar yogurt enriched with different types of dietary fiber. International Dairy Journal, 28: 1–7.
● Irkin, R., and Guldas, M. (2011). Evaluation of cacao-pudding as a probiotic food carrier and sensory acceptability properties. Acta agriculturae Slovenica, 97: 223-232.
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2008). Probiotic yogurt - Characteristics and test methods. Standard No. 11325. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2008).Yoghurt-Characteristics and test methods. Standard No. 695. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2007). Milk and dairy products - Enumeration of colony forming units mold or yeast - colony count at 25 ° C in the plate. Standard No. 10154. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2007). Microbiology of food and animal feeding stuffs - Comprehensive method for counting coliforms - colony count method - national standard of 9263. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2006). Determination of acidity titratable and potentiometric ph in milk and milk products, 1st Edition, Standard No. 2852. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2005). Detection and enumeration of presumptive Escherichia coli in foods - most probable number technique, 1st Revision, 3rd Edition, Standard No. 2946. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2005). Microbiology of food and animal feeding stuffs - enumeration of coagulase-positive staphylococci (Staphylococcus aureus and other species) - Test Method, Part I, using medium-range Culture medium Bard - Parker agar. Standard No. 1-6806. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2004). Milk and dairy products - raw milk specifications and test methods. Standard No. 164. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2002). Cheese and processed cheese - Determination of total dry matter (Reference method) - Test Method (revised). Standard No. 1753. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2002). Milk and dairy products - total count of colonies of microorganisms at 30 degrees Celsius. Standard No. 5484. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (1991). Measurement Milk fat. Standard No. 366. [in Persian]
● Jayeola, C. O., Yahaya, L. E., and Igbinadolor, R. O. (2010). Cocoa powder supplementation in yoghurt production. Journal of Food Technology, 3: 82-85.
● Lollo P.C.B., de Moura, C.S., Morato, P.N., Cruz, A.G., and Castro, W.F. (2013). Corrigendum to “Probiotic yogurt offers higher immune-protection than probiotic whey beverage. Food Research International, 54: 923.
● Madhu, A.N., Amrutha, N., and Prapulla, S.G. (2012). Characterization and antioxidant property of probiotic and synbiotic yogurts. Probiotics and Antimicrobial Proteins, 4: 90-97.
● Marafon A.P., Sumi, A., Granato, D., Alcântara, M.R., Tamime, A.Y., and Nogueira de Oliveira, M. (2011). Effects of partially replacing skimmed milk powder with dairy ingredients on rheology, sensory profiling, and microstructure of probiotic stirred-type yogurt during cold storage. Journal of Dairy Science, 94: 5330–5340.
● Matto, J., Malinen, E., Suihko, M. L., Alander, M., Palva, A. and Saarela, M. (2004). Genetic heterogeneity and technological properties of intestinal bifidobacteria. Journal of Applied Microbiology. 97: 459–470.
● Possemiers, S., Marzorati, M., Verstraete, W., and Van de Wiele, T. (2010). Bacteria and chocolate, A successful combination for probiotic delivery. International Journal of Food Microbiology, 141: 97–103.
● Ricci, G., Borgo, F., Ferrario, C., and Fortina, M. G. (2011). Cocoa powder as delivery medium for probiotic Lactobacillus strains. Advances in Microbiology,1: 1-6.
● Rokka, S., and Rantamäki, P. (2010). Protecting probiotic bacteria by microencapsulation: challenges for industrial applications. European Food Research and Technology, 231: 1-12.
● Shah, N.P.(2000). Symposium: prodiotic bacteria selective enumeration and survival in dairy foods. Journal of Dairy Science, 83: 894-907.
● Soukoulis, C., Lyroni, E., and Tzia, C. (2010). Sensory profiling and hedonic judgement of probiotic ice cream as a function of hydrocolloids, yogurt and milk fat content. Food Science and Technology, 43: 1351–1358.
_||_
● Akalın, A.S., Unal, G., Dinkci, N., and Hayaloglu, A.A. (2012). Microstructural, textural, and sensory characteristics of probiotic yogurts fortified with sodium calcium caseinate or whey protein concentrate. Journal of Dairy Science, 95: 3617–3628.
● Akin, M.B., Akın, M.S., and Kırmacı, Z. (2007). Effects of inulin and sugar levels on the viability of yogurt and probiotic bacteria and the physical and sensory characteristics in probiotic ice-cream. Food Chemistry, 104: 93–99.
● Dols, J.A.M., Boon, M.E., Monachese, M., Changalucha, J., Butamanya, N., Varriano, S., Vihant, O., Hullegie, Y., van Tienen, A., Hummelen, R., and Reid, G. (2011). The impact of probiotic yogurt on HIV positive women in Tanzania. International Dairy Journal, 21: 575–577.
● Donkar, O.N., Nilmini, S.L.I., Stolic, P., Vasiljevic, T., and Shah, N.P. (2007). Survival and activity of selected probiotic organisms in set-type yogurt during cold storage. International Dairy Journal, 16: 1181–1189.
● Erdem, O., Gultekin-ozguven, M., Berktas, I., Ersan, s., Tuna, H.E., Karadag, A., and Ozcelik, B. (2013). Development of a Novel Synbiotic Dark Chocolate Enriched with Bacillus indicus HU36, Maltodextrin and Lemon Fiber: Optimization by Response Surface Methodology. Food Science and Technology. 56 (1): 187–193.
● Farnworth, E.R., Mainville, I., Desjardins, M.P., Gardner, N., Fliss, I., and Champagne, C. (2007). Growth of probiotic bacteria and bifidobacteria in a soy yogurt formulation. International Journal of Food Microbiology, 116: 174–181.
● Hoppert, K., Zahn, S., Jänecke, L., Mai, R., Hoffmann, S., and Rohm, H. (2013). Consumer acceptance of regular and reduced-sugar yogurt enriched with different types of dietary fiber. International Dairy Journal, 28: 1–7.
● Irkin, R., and Guldas, M. (2011). Evaluation of cacao-pudding as a probiotic food carrier and sensory acceptability properties. Acta agriculturae Slovenica, 97: 223-232.
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2008). Probiotic yogurt - Characteristics and test methods. Standard No. 11325. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2008).Yoghurt-Characteristics and test methods. Standard No. 695. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2007). Milk and dairy products - Enumeration of colony forming units mold or yeast - colony count at 25 ° C in the plate. Standard No. 10154. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2007). Microbiology of food and animal feeding stuffs - Comprehensive method for counting coliforms - colony count method - national standard of 9263. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2006). Determination of acidity titratable and potentiometric ph in milk and milk products, 1st Edition, Standard No. 2852. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2005). Detection and enumeration of presumptive Escherichia coli in foods - most probable number technique, 1st Revision, 3rd Edition, Standard No. 2946. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2005). Microbiology of food and animal feeding stuffs - enumeration of coagulase-positive staphylococci (Staphylococcus aureus and other species) - Test Method, Part I, using medium-range Culture medium Bard - Parker agar. Standard No. 1-6806. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2004). Milk and dairy products - raw milk specifications and test methods. Standard No. 164. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2002). Cheese and processed cheese - Determination of total dry matter (Reference method) - Test Method (revised). Standard No. 1753. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (2002). Milk and dairy products - total count of colonies of microorganisms at 30 degrees Celsius. Standard No. 5484. [in Persian]
● Institute of Standards and Industrial Research of Iran (1991). Measurement Milk fat. Standard No. 366. [in Persian]
● Jayeola, C. O., Yahaya, L. E., and Igbinadolor, R. O. (2010). Cocoa powder supplementation in yoghurt production. Journal of Food Technology, 3: 82-85.
● Lollo P.C.B., de Moura, C.S., Morato, P.N., Cruz, A.G., and Castro, W.F. (2013). Corrigendum to “Probiotic yogurt offers higher immune-protection than probiotic whey beverage. Food Research International, 54: 923.
● Madhu, A.N., Amrutha, N., and Prapulla, S.G. (2012). Characterization and antioxidant property of probiotic and synbiotic yogurts. Probiotics and Antimicrobial Proteins, 4: 90-97.
● Marafon A.P., Sumi, A., Granato, D., Alcântara, M.R., Tamime, A.Y., and Nogueira de Oliveira, M. (2011). Effects of partially replacing skimmed milk powder with dairy ingredients on rheology, sensory profiling, and microstructure of probiotic stirred-type yogurt during cold storage. Journal of Dairy Science, 94: 5330–5340.
● Matto, J., Malinen, E., Suihko, M. L., Alander, M., Palva, A. and Saarela, M. (2004). Genetic heterogeneity and technological properties of intestinal bifidobacteria. Journal of Applied Microbiology. 97: 459–470.
● Possemiers, S., Marzorati, M., Verstraete, W., and Van de Wiele, T. (2010). Bacteria and chocolate, A successful combination for probiotic delivery. International Journal of Food Microbiology, 141: 97–103.
● Ricci, G., Borgo, F., Ferrario, C., and Fortina, M. G. (2011). Cocoa powder as delivery medium for probiotic Lactobacillus strains. Advances in Microbiology,1: 1-6.
● Rokka, S., and Rantamäki, P. (2010). Protecting probiotic bacteria by microencapsulation: challenges for industrial applications. European Food Research and Technology, 231: 1-12.
● Shah, N.P.(2000). Symposium: prodiotic bacteria selective enumeration and survival in dairy foods. Journal of Dairy Science, 83: 894-907.
● Soukoulis, C., Lyroni, E., and Tzia, C. (2010). Sensory profiling and hedonic judgement of probiotic ice cream as a function of hydrocolloids, yogurt and milk fat content. Food Science and Technology, 43: 1351–1358.
