این پژوهش جهت ارزیابی اثر تنش خشکی انتهای فصل بر کمیت و کیفیت بذرهای تولیدی شش ژنوتیپ امید بخش کلزای پاییزی، در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در طی سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل دو عامل ژنوتیپ (شش ژنوتیپ کلزای پاییزی به نام‌های Karaj2, Karaj3, KS7, L5, L146, L210) و محدودیت آب (سه سطح تنش کمبود آب شامل آبیاری کامل IW1، قطع آبیاری از گلدهی IW2 و قطع آبیاری از بذردهی IW3) در سه تکرار انجام شد. اعمال محدودیت آب از آغاز مرحله گلدهی موجب افت بیشتر تعداد خورجین و بذر و عملکرد نهایی گردید. کمترین افت عملکرد بذر در ژنوتیپ‌های L5 و L210 تحت تنش خشکی از شروع مرحله گلدهی حاصل شد. بیشترین افت قابلیت جوانه‌زنی در ژنوتیپ L146 تحت تیمار خشکی از مرحله گلدهی و کمترین افت به ترتیب در ژنوتیپ‌های L5 و L210 در همان سطح تنش ثبت گردید. در شرایط وقوع محدودیت آب از گلدهی، کمترین میزان افزایش هدایت الکتریکی بذر در ژنوتیپ L5 ملاحظه گردید. بیشترین طول و شاخص قدرت گیاهچه در ژنوتیپ‌های L210 و L5 در شرایط قطع آبیاری از شروع گلدهی مشاهده شد. در کل، وقوع تنش خشکی انتهای فصل به ویژه در طی مرحله گلدهی کلزا منجر به افت معنی‌دار تولید بذر به لحاظ کمی و کیفی گردید. از طرف دیگر، ژنوتیپ‌های L210 و L5 بهترین عملکرد را در شرایط تنش داشته و از نظر وارد نمودن در برنامه اصلاحی مقابله با تنش خشکی قابل توصیه خواهند بود. تفاصيل المقالة