واژه فتنه از کلمات کلیدی قرآن کریم می‌باشد که با واژگان دیگری چون کفر، شرک، قتل، عذاب و ... ارتباط سیستماتیک دارد. از طرفی خود کلمه فتنه در آیات مختلف معانی و وجوه گوناگونی داشته و در ضمن آیات قرآن در چندین معنی استعمال شده است. برخی از صاحب‌نظران معانی متعددی برای این واژه بیان داشته‌اند. این نوشتار پس از بیان مقدمه‌ای کوتاه از علم معناشناسی، به تحلیل و بررسی وجوه معنایی فتنه در آیات قرآن کریم پرداخته؛ سپس ارتباط سیستماتیک فتنه با دیگر واژگان بررسی شده است؛ و به منظور اینکه مطالعه جامعی در معنای فتنه از نگاه قرآن شده باشد، فاعلیت فتنه، اسباب فتنه و اهداف فتنه تحت عناوین جداگانه همراه با رسم شبکه‌های معانی آن‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت، در این بررسی تمامی آیاتی که واژه فتنه در آن‌ها به کار رفته است مورد تأمل قرار گرفته‌اند و به آراء بسیاری از مفسران- با مذاهب مختلف- مراجعه شده است. Manuscript profile

از جنبه‌هایی که در معنی‌شناسی قرآنی می‌توان از آن مدد جست اسلوب‌های ادبی می‌باشند، که به طور محسوسی در آیات الهی جلوه‌گری می‌نمایند. قرآن کریم پیام‌های والای خود را در قالب زیباترین اسلوب‌های ادبی بیان می‌دارد، تا از این رهگذر بتواند هدایتگر و روشنی‌بخش راه جامعه بشری گردد. از جمله این اسلوب‌ها، اسلوب تمنی است. هدف از مقاله حاضر این است که به بررسی این اسلوب در قرآن کریم بپردازد، و اغراض بلاغی که در حروف تمنی یعنی لیتَ، لعلَّ، هَل و لو به کار رفته است را ذکر نماید. سپس این اغراض را در آیه های قرآنی مورد بررسی قرار دهد. Manuscript profile

کان أبوعلي الفارسي من علماء النحو واللغة العربية في العصر العباسي، فقد أولی اهتماماً کبيراً بعلوم القرآن خاصة القراءات السبع منها، ودفعه هذا الأمر إلی إبداء آراء نحوية وبلاغية ولغوية فعالة قد ساهمت في تطوير العلوم المختلفة بما في ذلک النقد الأدبي، ويطرح هذا الموضوع فرضية تأثير أبي علي الفارسي في ظهور وتطوير النظريات الفعّالة في مجال النقد الأدبي. من هذا المنطلق، نسعی من خلال المقال إلی دراسة تأثير أبي علي الفارسي في ظهور النظريات النقدية الهامة کنظرية النقد النحوي ونظرية التأويل أو هرمنيوطيقا وفق المنهج الوصفي- التحليلي. فأظهر النتائج الأثر الکبير لأبي علي الفارسي في نظريات النقد الأدبي وخاصة نظرية النقد النحوي ونظرية التأويل. يمکن رؤية جذور هاتين النظريتين في آراء أبي علي الفارسي. کما يمکن استنباط بعض آراء رواد نظرية هرمنيوطيقا الجديد في الغرب مثل شلايرماخر وغادامير وديلثاي في آراء أبي علي الفارسي لاسيما في شرح قراءات القرآن. Manuscript profile

تهدف هذه الدراسة إلی وضع المقالات المنشورة، ودراسة کمّیة لمقالات مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 حتی 2013 م. قد انجزت الدراسة علی أساس اسلوب تحلیل المحتوی وتحلیل الاستشهاد المرجعی لهذه المجلة. وهذان الطریقان یعتبران بعلم الببلیومتریقا. تشتمل اهداف هذه الدراسة علی القسمان: قسم الاول یتناول تحدید التفرق الموضوعی حسب ملخص المقالات وکلماتها الدلیلیة لکل المقالة، وقسم الثانی یشتمل علی تحلیل الاستشهادات المرجعیة حسب المراجع والمنابع. أداة جمع المعطیات هی مشاهدة الوثائق وإعداد الفهارس الاولیة. والعینة الاحصائیة لهذه الدراسة تشمل 14 أعداد من مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها منذ عام 2010 إلی 2013، والنموذج الاحصائی لها یشتمل علی 93 مقالاً منشوراً فی هذه الأعداد من المجلة. Manuscript profile

إن الأدب العالمی فی القرن التاسع عشر شهد تطوراً عظیماً وتشعبت مذاهبه تشعباً کثیراً وظهرت مدارس أدبیة متعددة وأصبح أدباء العرب ینتسبون إلی مدارس أدبیة مختلفة. أما فی عالم النقد، فقد تأثر بها النقد الأدبی العربی الحدیث وأصبح نقاد العرب یتأثرون بالمذاهب النقدیة الغربیة فی آثارهم. إنقسم النقاد العرب فی مطلع القرن العشرین، الی مذهبین رئیسیین فی النقد الأدبی یمثلون هاتین المدرستین: المدرسة القدیمة التی تعنی بالنقد اللغوی والمدرسة الحدیثة التی تعنی بالتجربة الشعریة والصیاغة الفنیة. من رواد هذه المدرسة الأخیرة طه حسین. قد لعب طه حسین دوراً عظیماً فی الحیاة الثقافیة المصریة منذ بدایة القرن العشرین، حیث بدأ بمناقشة قضایا فکریة وحضاریة وسیاسیة برؤیة جدیدة تعتمد منهجاً عقلانیاً، وخاض معارک عدیدة مع معاصریه تهدف إلی الإصلاح فی جوانب متعددة من الحیاة المصریة وإن دراسة حیاة طه حسین تبیّن لکل دارس أو قاری، أن نشاطاته العلمیة قد بدأت بالفعل بالنقد الأدبی بما أبدی من آراء نقدیة حدیثة وبما ألّف من کتب نقدیة شهیرة أسهمت فی نشأة مدرسة نقدیة حدیثة فی الأدب العربی. فی هذه الدراسة نسعی أن ندرس النقد وتطوره فی حیاة هذا الأدیب. Manuscript profile