سیل هر ساله میلیاردها دلار خسارت به کشورها وارد می کند که معیشت افراد را تهدید می کند. در نتیجه، تهدیدات اجتماعی-اقتصادی قابل توجهی برای جمعیت در سراسر جهان ایجاد می کند. بنابراین باید کنترل و مهار شود. در این راستا الگوریتم‌های یادگیری ماشین به همراه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، ابزارهای اولیه‌ای هستند که در مدل‌سازی و تحلیل کنترل سیلاب مؤثر هستند. هدف از این تحقیق شناسایی بخشی از مناطق حساس به سیل در حوضه آبریز هراز در استان مازندران با استفاده از روش‌های مجموعه‌ای در الگوریتم‌های یادگیری ماشینی است. روند پژوهش به شرح زیر می‌باشد: ابتدا داده های نقاط سیلاب تهیه شد. سپس، 70 درصد از حدود 200 موقعیت نمونه برای مدل‌سازی و 30 درصد باقیمانده برای اعتبارسنجی نقشه های تولید شده استفاده شدند. سپس عوامل موثر شامل زاویه شیب، جهت شیب، توپوگرافی، نوع خاک، پوشش زمین، فاصله از رودخانه، بارندگی سالانه، شاخص پوشش گیاهی تفاوت نرمال شده، شاخص انتقال رسوب، شاخص رطوبت توپوگرافی و شاخص تراکم آبراهه برای وزن دادن تاثیر هر عامل با استفاده از الگوریتم های یادگیری ماشین جمعی استفاده شده است. بر اساس نتایج این مطالعه، منحنی مشخصه عملکرد سیستم (ROC) ترسیم شد و مساحت زیر منحنی (AUC) برای اعتبار سنجی نقشه منطقه مستعد سیل محاسبه شد. یافته‌ها نشان داد که مدل تقویت تطبیقی دقیق‌تر از مدل بگینگ در تهیه نقشه حساسیت سیلابی است. تهیه نقشه حساسیت سیل نقشی محوری در توانمندسازی برنامه‌ریزان و مدیران شهری برای کاهش و حفاظت پیشگیرانه در برابر پیامدهای نامطلوب سیل بازی می‌کند. مقامات مدیریت سیل در وزارت نیرو می توانند از مدل مجموعه پیشنهادی برای کمک به مدیریت بلایا و کاهش خطرات در مطالعات آتی استفاده کنند. Manuscript profile

زمینه و هدف: در سال های اخیر آلاینده ذرات معلق، به ویژه ذرات معلق با قطر کم تر از 5/2 میکرون شاخص ترین آلاینده شهر تهران بوده است. یکی از مهم ترین اقدامات برای حل مشکل ذرات معلق دست یابی به اطلاعات مناسب راجع به پراکنش و انتشار این آلاینده ها در دوره های زمانی مختلف می باشد، در این مطالعه هدف، ارایه راهکاری مکان مند برای مدل سازی و تحلیل مکانی و زمانی پراکنش ذرات معلق بر پایه آنالیزهای GIS ای می باشد.روش بررسی: در مرحله اول داده های دریافتی مربوط به آلاینده های PM 2.5 و PM 10 از شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اخذ و جهت ورود به محیط GIS آماده سازی شد، و در ادامه با بررسی دقت روش های مختلف درون یابی، روش IDW به عنوان بهترین روش درون یابی برای تهیه نقشه میزان غلظت این آلاینده ها در سطح تهران انتخاب شد.یافته ها: با توجه به داده های روزانه این آلاینده ها در سال های 93 و 94، نقشه های روزانه و میانگین ماهانه و سالانه غلظت آن ها تهیه گردید و با توجه به نتایج بدست آمده، تحلیل مکانی و زمانی پراکنش آلاینده های PM 2.5 و PM 10 در شهر تهران انجام شد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به بررسی های انجام شده می توان گفت بیش ترین غلظت آلاینده PM 10 در مناطق جنوب غربی و آلاینده PM 2.5 در محدوده شهرری و قسمت هایی از بخش مرکزی شهر مشاهده می شود. Manuscript profile

زمینه و هدف: روش‌های متفاوتی تاکنون برای تعیین امتداد یا مسیریابی در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی طراحی و ارایه‌شده‌اند. مسأله مسیریابی برای سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی شهری به‌صورت تعیین محل یا موقعیت بهینه ایستگاه‌ها و امتداد مسیر در یک شهر تعریف می‌شود. روش بررسی: طراحان در حل این مسایل با گستره‌ی بزرگی از انواع معیارها مواجه هستند که در این میان معیارهای هزینه، زمان و پوشش از مهم‌ترین آن‌ها می باشند. در این مقاله بهینه سازی مسیریابی در منطقه‌ای از شهر تهران صورت گرفت که تعداد 9 خط اتوبوس از درون آن تردد می‌کند. در این تحقیق جهت بهینه نمودن خطوط، مبدأ و مقصد هر خط بدون تغییر در نظر گرفته شد و مسیرهای اتصالی بین آن‌ها مورد بهینه‌سازی قرا گرفت. برای انجام این عمل از 8 فاکتور (ظرفیت جاده (سطح سرویس راه LOS[1])، کاربری اراضی، وضعیت روسازی، عرض خط عبور، اجزا سطح مقطع راه، حوزه‌های تراکم جمعیت و طول هر لبه (ARC)) انتخاب شد. بر اساس اهمیت هر فاکتور در مسیریابی وزنی به آن‌ها داده شد. پس از اجرای الگوریتم دایجسترا مسیر 5 خط اتوبوس تغییر یافت. تغییر مسیر خطوط خود باعث نیاز به مکان‌یابی ایستگاه های جدید گشت. یافته ها: پس از تعیین معیارهای مکان‌یابی و ایجاد لایه‌های دخیل، 16 ایستگاه جدید مکان‌یابی گردید. سپس به توسعه مسیرهای پیشنهادی بین ایستگاه‌های مکان‌یابی شده پرداخته شد. بحث و نتیجه گیری: یکی از مهم ترین جنبه های نوآوری این پژوهش این است که با استفاده از توانمندی های GIS بتوان راهکارهایی نوین برای مکان مندی و مسیریابی بهینه خطوط BRT ارایه کرد. [1]- Level of Service Manuscript profile

زمینه و هدف: یکی از مبادی مهم و پر مصرف آب شیرین، اراضی کشاورزی می باشند. محل تأمین آب مزارع آبی چاه های نیمه عمیق و عمیق می باشند. مدیریت و پایش اراضی آبی در بحث مصرف آب امری حیاتی است. از طرفی، چاه های غیرمجاز کشاورزی در بین چاه های دارای مجوز، وجود دارند اما شناسایی آن‌ها به‌وسیله بازدید های میدانی، به دلایل مختلف ازجمله تعداد بالای اراضی، شرایط آب و هوایی و همچنین دسترسی سخت به اراضی دور از جاده، بسیار سخت و پیچیده است. روش بررسی: کشف و پایش این اراضی با استفاده از سنجش‌ازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی بسیار سریع و با دقت بالا امکان پذیر است. در این پژوهش با استفاده از شاخص NDVI و مجموعه داده های سری زمانی تصاویر سنتینل 2 (باندهای 4 و 8) برای ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت، طبقه بندی به روش SVM رای بخشی از اراضی دشت عباس دهلران در سال آبی 2022 انجام‌شده است و با استفاده از داده های کاداستر، اعتبار سنجی نتایج، انجام شد. یافته ها: دقت طبقه بندی انجام شده بر اساس نقشه های کاداستر، برای اراضی آبی 98.4% و برای اراضی دیم مقدار 86.7% محاسبه‌شده است. نتایج نشان دهنده دقت بالا در تشخبص و تفکیک نوع اراضی کشاورزی می باشد. بحث و نتیجه گیری: با استفاده از الگوریتم های سری زمانی بر روی مجموعه تصاویر ماهواره ای و ارزیابی نتایج بر مبنی کاداسترهای اراضی کشلورزی موجود از منطقه امکان شناسایی اراضی آبی غیرقانونی و به تبع ان چاه‌های تامین کننده آب انها امکان پذیر است. Manuscript profile

زمینه و هدف: شناخت محدوده های سیلاب و تحلیل مکانی آن گامی موثر در پیشگیری از خسارات مالی و جانی این بلای طبیعی بوده و در نتیجه موجب پایداری محیط زیست می شود. در پژوهش حاضر به ارزیابی خطر سیلاب در سطح حوضه آبریز اهرچای واقع در استان آذربایجان شرقی پرداخته می شود.روش بررسی: در این راستا از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیل های مکانی استفاده می شود و به منظور ایجاد انعطاف پذیری در تلفیق اطلاعات موجود، منطق فازی برای پهنه بندی خطر سیلاب بکار می رود. همچنین از روش SCS برای برآورد ارتفاع رواناب و دبی پیک بهره گرفته شد.یافته ها: پهنه بندی خطر سیلاب با کاربست منطق فازی نشان می دهد که در حدود 10 درصد سطح حوضه آبریز اهرچای در کلاس های با خطر زیاد و بسیار زیاد قرار گرفته اند. بر این اساس دشت های سیلابی و سطوح هموار پایکوه ها به دلایلی از جمله ارتفاع نسبی پایین، شیب اندک، نزدیکی به آبراهه های اصلی، تلاقی انشعابات و تراکم زهکشی بالا، مقادیر زیاد شاخص عمق دره و مقادیر پایین شاخص تحدب سطح زمین از خطرپذیری و آسیب پذیری بیشتری نسبت به سیلاب ها برخوردارند. محاسبات بیانگر تباین فضایی زیاد ارتفاع رواناب و دبی پیک در سطح زیرحوضه های اهرچای می باشد.بحث و نتیجه گیری: به کمک روش پیشنهادی عوامل تعیین کننده در وقوع سیلاب و همچنین نواحی پتانسیل رواناب مشخص گردید. در حالت کلی زیرحوضه های جنوبی حوضه آبریز اهرچای از پتانسیل تولید رواناب و دبی های پیک پایینی برخوردارند. برعکس، بخش قابل توجهی از زیرحوضه های شمالی حوضه مطالعاتی از پتانسیل تولید رواناب و دبی پیک بالایی برخوردارند. نیمه شمالی حوضه اهرچای منطبق بر دامنه های جنوبی رشته کوه قره داغ می باشد که ساختار زمین شناسی عمدتا متشکل از سنگ های آذرین با نفوذپذیری پایین است. بدین ترتیب زیرحوضه های نیمه شمالی حوضه به دلیل دریافت بارش بیشتر و نفوذپذیری اندک خاک از پتانسیل تولید رواناب بالایی برخوردارند. Manuscript profile

رشد سریع جمعیت و شهرنشینی در دهه‌های اخیر مسائل متعددی را در زندگی روزمره بشر ایجاد کرده است. یکی از مسائل مهم در همین ارتباط مسئله حمل و نقل شهری است که بهترین شکل آن حمل و نقل عمومی است و امروزه بسیار مورد توجه است. مطالعه بر روی عوامل این انتخاب و ارزیابی مکان یابی پایانه ها یکی از مسائل مهم و ضروری در بافت شهری عصر حاضر می باشد. اهمیت و اعتبار هر شهر بستگی به خدمات شهری آن شهر دارد. هر چه این خدمات و تأسیسات در سطح ایده آل قرار داشته باشد، دارای شرایط راحت تری برای زندگی شهروندان می باشد و باعث افزایش رضایت شهروندان می شود که یکی از مهم ترین خدمات شهری حمل و نقل عمومی، خصوصا مترو شهری می باشد. بر همین اساس هدف علمی این تحقیق استفاده از تحلیل های GIS برای شناسایی محدوده های خدمات رسانی و استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره برای مکان یابی ایستگاه های جدید است. این تحقیق طی مراحلی از جمله شناسایی متغیرها، تهیه نقشه های نرمال استاندارد، بدست آوردن وزن لایه ها، اعمال وزن لایه ها، و همپوشانی فازی لایه ها انجام شده است. جهت وزن دهی معیارها از مدل فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شد. در نتایج وزن دهی فاصله از گسل، فاصله از پارکینگ و جمعیت بدون خودرو بیشترین تاثیر را در مکان یابی داشته اند. نهایتاً مکان های مناسب جهت احداث ایستگاه مترو مشخص شدند. Manuscript profile

انتخاب محل مناسب برای احداث یک مرکز خرید جدید، یک مسئله تصمیم‌گیری چندمعیاره می باشد که در عین حال افراد و سلایق مختلف در آن دخیل اند. در این پژوهش از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل های تصمیم گیری چند معیاره برای انجام برخی مراحل تحلیل مکانی استفاده و سپس توسعه یک سیستم پشتیبان تصمیم گروهی جهت تجمیع و انتخاب گزینه نهایی پرداخته شده است. برای ایجاد گزینه های محدود تصمیم گیری یک روش دو مرحله ای در این پژوهش پیشنهاد گردید. در مرحله اول، ایجاد نقشه های معیار استاندارد شامل پنج مورد با تحلیل های مکانی و نرمال سازی در نرم افزار ArcGIS انجام گرفت. با توجه به مطالعات صورت گرفته وزن هر معیار مشخص شد و همپوشانی وزن دار لایه ها انجام شد. پس از اعمال گزینه های محدود کننده، شش محدوده به منظور انجام مکان گزینی تحت وب مشخص شد. در مرحله دوم یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری مکانی گروهی توسعه یافت. با استفاده از محیط Visual Studio و زبان برنامه نویسی C# و فناوری .NET وب گاهی جهت مشارکت کارشناسان خبره در این زمینه طراحی شد. در معماری این سیستم فناوری AspMap، شامل مجموعه ای از کنترل ها و مؤلفه های نقشه و ابزارهای مکان محور در سمت سرور برنامه اضافه شد. وزن دهی کاربران به معیارها در قالب فرم های طراحی شده به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام گرفته و به کمک stored procedure ها در یک پایگاه داده SQL Server میانگین ارزش هر یک از نقاط انتخابی به صورت آنلاین محاسبه می گردید. نهایتاً نقطه ای که بیشترین امتیاز را در میانگین نظرات کاربران مختلف را داشت به عنوان بهترین مکان جهت احداث مرکز خرید معرفی می شد. نتایج تحقیق نشان داد روش پیشنهادی انعطاف پذیری، سرعت و سهولت بالایی در اعمال نظرات گروهی دارد. Manuscript profile