عدالت سیاسی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در اندیشۀ سیاسی اسلام، ارزشی است که با فراگیر شدن آن، امور جامعه، در پیوند با قدرت، به تناسب در جای خود، قرار می‌گیرد و حقوق شهروندان به شایستگی ادا می‌شود، طبعا بررسی اهداف آن به شفافیت و مرزکشی دقیق آن با دیگر مکاتب می‌انجامد، آن سان که مکاتب مختلف، اهداف متفاوت برای عدالت تعریف می‌کنند. نوشتۀ حاضر در پی پاسخ به پرسش اهداف عدالت سیاسی از منظر قرآن کریم است و با توجه به آن که در نگرۀ اسلامی، تشکیل حکومت، به هدف دستیابی به عدالت است و همین ارزش، راهبر جامعۀ اسلامی به سوی سعادت می‌باشد، با به کارگیری برخی از توانمندی‌های روشی تفسیر اجتهادی، در فرضیه بر این امر تاکید شده است که اهداف عدالت سیاسی را می‌توان در اموری چون ایجاد بسترهای رشد جامعه، توزیع عادلانۀ امکانات و فرصت‌ها و ایفای حقوق شهروندان جستجو کرد، اهدافی که راهبر انسان در جهت رسیدن به کمال و سعادت می‌گردد. Manuscript profile

چکیده در عدالت سیاسی، مسائل مهمی چون توازن، اعطای حقوق سیاسی، رعایت قانون، مشارکت فعالانه و آزادانه افراد، حق بیان، حق انتقاد، تشکیل اجتماعات، حق انتخاب‌شدن و حق انتخاب‌کردن، برای شهروندان به رسمیت شناخته می‌شود و امور در نسبت با قدرت، به‌تناسب در جای خود، قرار می‌گیرد. پرسش اصلی نوشتار حاضر بررسی برابری فرصت‌ها و امکانات، به عنوان یکی از راهبردهای دستیابی به عدالت سیاسی با تأکید بر آیات و منطق قرآن کریم است و در فرضیه با توجه به تمهیداتی نظری مانند برابری در موقعیت‌های اجتماعی، آفرینش برابر انسان‌ها و حق‌داری آنان، برای دستیابی به برابری فرصت‌ها و امکانات، می‌توان راهکارهایی مانند قدرت سیاسی مشروع، حذف امتیازات سیاسی، قضاوت عادلانه، توزیع دادگرانۀ امکانات و فرصت‌ها و ایفای حقوق شهروندان را مورد توجه قرار داد و معیار برابری فرصت را در سه مرحلۀ قبل، هنگام و پس از کسب قدرت سیاسی رصد کرد تا بسترهای رسیدن جامعه به عدالت سیاسی فراهم شود. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. Manuscript profile

هدف پژوهش حاضر جستجوی رابطۀ میان عدالت و معنویت و عقلانیت و دستاوردهای آن در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه تاکید دارد که با رابطۀ تعاملی و تاثیرگذار عدالت و معنویت، در عرصۀ فردی، زمینه برای ریزش دستاوردهای فردی به عرصۀ سیاسی- اجتماعی فراهم شده و مسیر را برای رسیدن به الگوی پیشرفت و سپس حیات طیبه فراهم می‌‌کند و همۀ این مراحل با عقلانیت و برنامه‌‌ریزی عقلی و التزام به آموزه‌‌های شریعت انجام می‌‌شود. حضور این عناصر، در این الگو، حکایت از پیشرفتی متفاوت و همه‌‌سو نگرانه داشته و روشی دیگر برای پویایی جامعه اسلامی ترسیم می‌‌کند. توجه به این ابعاد است که دستیابی شهروندان به حقوق، آزادی‌ها، فرصت‌های برابر، توسعه و رفاه اقتصادی،‌ کرامت نفس، منزلت و امنیت اجتماعی را برای جامعه فراهم خواهد کرد. Manuscript profile

هدف پژوهش حاضر فهم جامع و نگرش فراگیر اندیشه سیاسی اسلام از آزادی سیاسی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج نشان داد، در اندیشه سیاسی اسلام و منطق الهی، همۀ ساحت های درونی و بیرونی آزادی سیاسی در نظر گرفته می شود و تاکید شده است که اگر انسان از درون، گرفتار بندهای نفسانی باشد، تجربۀ آزادی سیاسی را به طور کامل نخواهد داشت و امکان دارد که در دام ثروت و قدرت گرفتار شده و با افسون آن دو، از آن ارمغان الهی چشم پوشد و در خدمت طاغوت‌ها درآمده و برای اسارت دیگران نیز فرمان بری کند. اگر در جامعه ای عدالت، حکم‌فرما شود، در آن آزادی نیز وجود خواهد داشت، در همه عدالت‌ها، آزادی هست، اما در همه آزادی ها، عدالت نیست. Manuscript profile

قرآن کریم، منبع بنیادین اندیشۀ سیاسی اسلام به شمار می‌آید و باید برای شناخت دقیق عناصر آن به این منبع مراجعه کرد، از آن جا که برپایی عدالت، هدف ارسال پیامبران الهی بیان شده است، طبعا می‌توان باور داشت که دست کم راهبردهای آن از آیات الهی قابل استنباط باشد تا در گامهای بعد، برنامه‌ها و راهکارهای مطلوب دستیابی به عدالت سیاسی، تنظیم گردد. این نوشتار در جستجوی یکی از عناصر تاثیرگذار و بنیادین نظریۀ عدالت سیاسی، یعنی راهکارهای دستیابی به آن از منظر قرآن کریم می-باشد، برای پاسخ به پرسش طرح شده، با روش تفسیر اجتهادی بر این امر تاکید شده است که راهکارهای دستیابی به عدالت سیاسی را به طور عمده می‌توان در مواردی چون نهادینگی عدالت در جان حاکمان، عدالت طلبی، ستیزه‌جویی با ستم، ظلم ناپذیری و یاری‌خواهی ستمدیدگان رصد کرد، اصولی کلیدی که می‌توانند بسترهایی اساسی برای طراحی راهکارها و برنامه‌های رسیدن به عدالت سیاسی فراهم کنند. Manuscript profile