فلزات سنگین از جمله مهمترین آلاینده‌های زیست محیطی هستند که در تمام جوامع صنعتی یافت می‌شوند. برای اصلاح خاک‌های آلوده به فلزات سنگین، روشی به نام گیاه‌پالایی وجود دارد. به منظور بررسی پتانسیل پالایش گیاه همیشه بهار به فلزات سنگین سرب و کادمیوم و اثر آن‌ها بر رشد، عملکرد و سایر صفات زراعی این گیاه، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار به صورت گلدانی در مرکز تحقیقات سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری شهرکرد در سال 1395 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل کادمیوم در چهار سطح (0، 5، 25 و 50 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک خشک) و سرب در چهار سطح (0، 40، 100 و 250 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک خشک) بود. نتایج نشان داد که سطوح مختلف سرب وکادمیوم، تأثیر معنا‌دار برخصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه همیشه‌ بهار داشت. وزن خشک بخش هوایی و ریشه و تجمع کادمیوم و سرب در گیاه و خاک تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفت. با افزایش غلظت فلزات، مقدار وزن خشک ریشه و بخش هوایی به طور معنا‌دار نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. با افزایش غلظت کادمیوم، میزان انباشت کادمیوم در گیاه و میزان کادمیوم قابل جذب خاک افزایش یافت و کادمیوم ضمن حرکت به بخش‌های هوایی همراه با سرب بیشتری به بخش‌های هوایی منتقل شد. مشخص شد که ﮔﯿﺎه ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻬﺎر ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﯿﺶ‌اﻧﺒﺎﺷت‌گر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺳﺮب و ﮐﺎدﻣﯿﻢ در بخش‌های مختلف گیاه به خصوص بخش هوایی است. آستانه تحمل گیاه تا تیمار تحت آلودگی ترکیبی کادمیوم پنج (میلی‌گرم در کیلوگرم) و سرب 250 (میلی‌گرم درکیلوگرم) بود و پس از آن در اکثر صفات مورد بررسی روند نزولی دیده شد. به نظر می‌رسد اثرات منفی این فلزات به خصوص کادمیوم، غالباً به دلیل اثر بر فتوسنتز گیاهی، می‌باشد. Manuscript profile

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر خرفه بر میزان پالایش عناصر سنگین کروم و سرب و صفات رشدی خرفه، آزمایشی در دو مرحله آزمایشگاه و مزرعه در سال 1396 انجام شد. طرح آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل 3 عامل با 3 تکرار به صورت گلدانی انجام شد. تیمارها شامل بذور پرایم (با غلظت 1 میلی مول اسیدسالیسیلیک) و غیرپرایم، سطوح مختلف کروم (0، 25، 75 و 100 میلی‌گرم در کیلوگرم) و سرب (0، 50، 150و 300 میلی‌گرم در کیلوگرم) بودند. نتایج نشان داد سطوح مختلف کروم و سرب تأثیر معنی‌داری بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی داشت. با افزایش غلظت فلزات، مقدار صفات وزن تر و خشک اندام‌های زمینی و هوایی و درصد عصاره ساختار هوایی، به‌طور معنی‌داری نسبت به شاهد کاهش یافت. بیشترین مقادیر صفات وزن تر و خشک اندام‌های زمینی و هوایی و درصد عصاره ساختار هوایی، مربوط به گیاهان پرایم شده بدون آلودگی فلزات سنگین و پایین‌ترین میزان در گیاهان غیرپرایم با بالاترین سطوح آلودگی کروم (100میلی گرم بر کیلوگرم) و سرب (300 میلی‌گرم بر کیلوگرم) بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده، پرایمینگ بذر خرفه، تأثیر افزاینده در پالایش عناصر کروم و سرب از خاک داشت. Manuscript profile

از آنجا که کمیت و کیفیت مواد مؤثره گیاهان دارویی تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار دارد، این پژوهش به منظور بررسی تغییرات اقلیم و مراحل فنولوژیکی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه مریم گلی سوری (Salviasyriaca L.) از تیره نعناع در بهار سال 1397 انجام گردید تا مناسب‌ترین مرحله رویشی و بهترین منطقه رشد معرفی گردد. طرح آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و به‌صورت طرح فاکتوریل دو عامله مراحل فنولوژیکی (مراحل رشد رویشی، ابتدای رشد زایشی و گلدهی کامل) و مناطق (شهرکرد، کوهرنگ و لردگان) واقع در استان چهارمحال و بختیاری با سه تکرار بود. بعد از آماده‌سازی نمونه‌ها، اسانس‌گیری توسط کلونجر صورت گرفت. اسانس گیاهان مورد نظر پس از آماده‌سازی، جهت شناسایی ترکیبات به دستگاه GC/MS تزریق گردید. نتایج بدست آمده نشان‌دهنده اثر معنی‌دار مراحل فنولوژیکی و مناطق بر ترکیبات اسانس بود. بیشترین ترکیبات مؤثره اسانس در گیاه مریم‌گلی سوری، شامل سیس- توژان (4/31- 9/23 درصد)، کامفور (7/19- 4/16 درصد)، ترانس- توژان (5/11- 8/8 درصد)، 1، 8- سینئول (1/12- 43/8 درصد) بود. در اغلب موارد، ترکیبات عمده اسانس و نیز محتوای اسانس در منطقه کوهرنگ و در مرحله ابتدای رشد زایشی بدست آمد. بیشترین میزان ترکیبات معطر مانند آلفا/بتا-پینن (گروه مونوترپن‌های هیدروکربنه) و کاریوفیلن (سزکوئی ترپن هیدروکربنه) در اسانس گیاهان مریم‌گلی سوری در مرحله ابتدای رشد زایشی به دست آمد. با تغییر مناطق از سردسیر (کوهرنگ) روبه گرمسیر (لردگان)، میزان ترکیبات معطر موجود در اسانس مانند آلفا- پینن و لیمونن از گروه مونوترپن های هیدروکربنه کاهش، ولی ترکیبات سزکوئی‌ترپن مانند کاریوفیلن افزایش یافت. توصیه می‌شود در جهت استحصال مواد معطر بیشتر در این گیاه در مرحله ابتدای رشد زایشی و در مناطق سردسیر اقدام به بهره‌برداری نمود. Manuscript profile

کودهای زیستی نقش بارزی در افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی دارند. در این تحقیق اثرات کاربرد ورمی‌کمپوست و نیز کودهای پرمصرف نیتروژن و فسفر بر صفات مورفولوژیکی مانند ارتفاع گیاه و تعداد گره و نیز عملکرد کمی و کیفی اسانس گیاه نعناع فلفلی بررسی گردید. این پژوهش به صورت گلدانی در شرایط مزرعه‌ای بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 1396 اجرا شد. سطوح تیماری ورمی‌کمپوست (مصرف و عدم مصرف طبق توصیه کارخانه سازنده)، کودهای نیتروژن و فسفر (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) در مرحله تهیه بستر به خاک گلدان‌ها اضافه گردیدند. نتایج بدست آمده، نشان‌دهنده اثرگذاری معنی‌دار تیمارهای مورد استفاده بر صفات مورد ارزیابی بود. بیشترین اجزای موجود در اسانس (بیش از 70 درصد) شامل ترکیبات آلفاپینن، لیمونن، ایزومنتون، منتول، 1و8 سینئول، و منتون بود. در مقایسات میانگین‌ها، تیمار کاربرد ورمی‌کمپوست و کاربرد کود نیتروژن و فسفر (هرکدام یکصد کیلوگرم در هکتار)، بالاترین مقادیر صفات مورفولوژیکی از جمله ارتفاع گیاه و تعداد گره و همچنین بالاترین کمیت و کیفیت اسانس را ایجاد نمود. به نظر می‌رسد که کاربرد ورمی‌کمپوست موجب افزایش صفات مورفولوژیکی و به تبع آن میزان و اجزای سازنده اسانس گیاه شد. Manuscript profile

کشت گیاه دارویی و معطر مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.) در شرایط خشک سالی نیازمند بهره گیری از روش های نوین برای دستیابی به ماده موثره دارویی بالاست. این پژوهش، به منظور بررسی اثرات محلول پاشی اسید سالیسیلیک با غلظت 1 میلی مولار بر صفات مورفو-فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی اسانس مرزه بختیاری تحت شرایط آبیاری مختلف طی دو سال (98-99 و 98-97) در شهرکرد اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در دو سطح مطلوب یا شاهد (بدون تنش - آبیاری در 30 درصد تخلیه رطوبتی از ظرفیت زراعی یا F.C.) و کم آبیاری (آبیاری پس از 50 درصد تخلیه رطوبتی از F.C.) و عامل محلول‌پاشی برگی شامل شاهد (محلول پاشی حلال) و محلول پاشی اسید سالیسیلیک (1 میلی مولار) در نظر گرفته شد. نمونه های اسانس از اندام هوایی قبل از گلدهی به روش تقطیر با آب استخراج و با استفاده از گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه شدند. میزان کلروفیلa ،b و کل در طول موج 663 و 645 نانومتر، کارتنوئیدها در 470 نانومتر و مقدار پرولین نیز در طول موج 520 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر تعیین گردید. نتایج نشان داد که غلظت های پرولین (139 درصد)، کلروفیلa (57 درصد)،b (46 درصد) و کل (55 درصد)، میزان اسانس (7 درصد) و مهم ترین ترکیب اسانس یعنی کارواکرول (7 درصد) با تنش کم آبی افزایش یافتند. اسید سالیسیلیک به عنوان یک عامل دفاعی، سبب کاهش اثرات منفی تنش کم آبی بر اکثر صفات مورد ارزیابی شد. بیشترین بازده اسانس (1/67 میلی لیتر بر 100 گرم وزن خشک)، بالاترین غلظت های کارواکرول (45 درصد)، پارا-سیمن (19 درصد) و تیمول (11 درصد) در شرایط کم آبیاری و کاربرد اسید سالیسیلیک در هر دو سال آزمایش به دست آمد. با توجه به نتایج حاصل، استفاده از اسید سالیسیلیک در شرایط تنش کم آبی برای ثبات کمیت و کیفیت عملکرد ماده موثره مرزه بختیاری پیشنهاد می شود. Manuscript profile

اسانس یکی از فرآورده های مهم از گلبرگ های گل محمدی (Rosa damascena Mill.) است. وجود غلظت بیشتر ترکیبات معطر (بتا- سیترونلول و ژرانیول) در اسانس گل محمدی بیانگر شاخص مهم کیفی و استاندارد اسانس گل محمدی بوده که محلول پاشی ممکن است در راستای ارتقای این ماده موثره کارآمد باشد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اثر محلول پاشی الکلی و کتونی بر ترکیبات اسانس گل محمدی طی دو سال زراعی (1397-1396 و 1398-1397) در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلستان گل محمدی واقع در جنوب شهرکرد به مرحله اجرا درآمد. اسانس حاصل از روش تقطیر با آب با استفاده از گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفت. در همین راستا، 29 ترکیب در اسانس شناسایی شدند که مهمترین آنها شامل : بتا- سیترونلول و ژرانیول (مونوترپن‌های الکلی) و هنیکوزان و نونادکان (هیدروکربن‌های آلکان‌دار) بودند. نتایج نشان داد که بهترین تیمار محلول پاشی محلول اتانول 20 درصد طی دو سال آزمایش بود؛ به طوری که بالاترین میزان بتا- سیترونلول (33 درصد) و ژرانیول (18 درصد) از اسپری اتانول (20 درصد) در مقایسه با سایر تیمارها و شاهد به دست آمد. همچنین، این تیمار از نظر غلظت هیدروکربن‌های آلکان‌دار در اسانس به‌عنوان یک شاخص منفی ترکیبات معطر اسانس گل محمدی در پایین ترین میزان بودند. محلول پاشی استون دارای بالاترین میزان هیدروکربن‌های آلکان‌دار و کمترین درصد ترکیبات معطر در مقایسه با شاهد و سایر تیمارها بودند. در برآورد ضرایب همبستگی ساده پیرسون، بیشترین همبستگی مثبت و معنی‌دار، بین ترکیبات معطر (مونوترپن‌های الکلی) با یکدیگر و بین هیدروکربن‌های آلکان‌دار با هم به دست آمد، اگر چه بین این دو گروه ترکیبات مهم در اسانس گل محمدی روابط منفی و معنی داری مشاهده شد. در نهایت، پیشنهاد می‌شود برای حصول بالاترین ترکیب کیفی اسانس گل محمدی تحت شرایط مشابه اقلیمی (سرد و نیمه خشک)، می توان از محلول پاشی اتانول با غلظت 20 درصد استفاده کرد. Manuscript profile

This research investigated the effects of climate and soil on the content and components of essential oils in Ferulago angulate (Schltdl.) Boiss, belonging to the Apiaceae family. Aerial parts of plants were collected from three elevations (2500, 3000, and 3500 m above sea level) and three regions (Kallar Mountain from Boroujen, Mili Mountain from Koohrang, and Saldaran Mountain in Farsan, Chaharmahal and Bakhtiari province) with three replications. Results suggested that soil and climatic conditions had significant effects on the quantitative and qualitative properties of essential oils. The highest (0.65%) and the lowest (0.15%) levels of essential oils were obtained from elevation of Mountain Kallar (3000 m) and Mili Mountain (3500 m), respectively. Forty-four compounds were detected most of them being alpha-pinene, alpha-thujene, alpha-phellandrene, cis-ocimene, beta-phellandrene, beta ocimene, and nonadecane. As for regional variations, most of alpha-pinene (20.88%), betaocimene (6.8%), cis-ocimene (23.6%) were recorded in the elevation of 3000 m from Saldaran Mountain and alpha-thujene (10.14%), alpha-phellandrene (3.49%), nonadecane (5.01%), and beta-phellandrene (7.57%) were obtained in the elevation of 3000 m from Kallar Mountain in clay loam soil texture. The lowest values were obtained from elevations of 3500 m in each region especially in sandy clay soil texture in Mili Mountain. It seems that the greater amount of nutrients was due to the presence of clay-loam texture, and the less environmental stresses and desirable soil enrichment in this elevation led to an increase in the essential oils content and components of this plant. Manuscript profile

Specific plants can remove heavy metals from the soil and contribute to pollution remediation in cropping systems. Determining the level of highest heavy metals that a super-accumulator crop can withstand without reducing its yield is important for management. The objective of this study was to investigate the heavy metal-removing capacity of purslane by studying different stress criteria and by tracking its nickel and cadmium removal from germination to harvest. Therefore, pot experiments in outdoor condition were performed by heavy metal levels including nickel (0, 30, 60, 120 mg/kg) and cadmium (0, 10, 20, 40 mg/kg) in two seasons. The results of this research showed that different levels of nickel and cadmium had significant effects on the morphological and physiological characteristics of purslane and increased heavy metals concentration decreased significantly these characteristics. Comparisons of mean shoot and root dry weight and extraction percentage showed that the highest level belonged to the control plants while the lowest level was observed in the plants under combined treatment of nickel (120 mg/kg) and cadmium (40 mg/kg) and the single treatment of cadmium (40 mg/kg). Perhaps heavy metals by their effect on dry and fresh matter made negative influence on extraction. Furthermore, the toxic properties of cadmium were more than nickel and decreased most of the measured characteristics. Manuscript profile