در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی در تولید گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.)، پژوهشی در سال‌ 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل الگوهای مختلف کاشت (فاکتورA) شامل کشت خالص (100 درصد زوفا) و کشت مخلوط افزایشی (100 درصد زوفا + 50 درصد عدس) و کاربرد کود شیمیایی (فاکتورB) شامل مصرف و عدم کاربرد کودهای NPK بود. میزان اسانس (روش تقطیر با کلونجر)، میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم، راندمان عصاره‌دهی (روش خیساندن)، محتوای فنل و فلاونوئید (روش رنگ‌سنجی)، قدرت مهارکنندگی رادیکال‌های آزاد DPPH و عملکرد آنتی اکسیدانتی تام در آغاز گل‌دهی بر پیکره رویشی زوفا بررسی گردیدند. نتایج نشان داد که کلیه صفات به غیر از محتوای عصاره به طور معنی‌داری تحت تاثیر تیمارها قرار گرفتند. درصد اسانس، محتوای فنل و فلاونوئید، قدرت مهارکنندگی رادیکال‌های DPPH و عملکرد آنتی‌اکسیدانتی تام در تیمار کشت مخلوط + مصرف کود، نسبت به سایر تیمارها به‌طور معنی‌داری بالاتر بود. یعنی اینکه کشت مخلوط ترکیبات فنل و فلاونوئید، میزان اسانس و عصاره زوفا را بالا برده است. متابولیت‌های ثانویه نظیر ترکیبات فنل و فلاونوئید و اسانس، سیستم دفاعی گیاه محسوب می‌شوند که رقابت زوفا و عدس (به عنوان عامل تنش‌زا) تولید آن را افزایش داد. با توجه به افزایش مقدار ترکیبات فنل و فلاونوئید، خاصیت آنتی اکسیدانتی نیز بیشتر گردید. Manuscript profile

گونه های مختلف جنس مریم گلی (Salvia)، گیاهانی هستند که از اسانس ها و عصاره های آنها در صنایع مختلف دارویی، غذایی و آرایشی به شکل گسترده ای استفاده می شود. Salvia hypoleuca Benth. یک گونه بومی این جنس در ایران است که اندام هوایی آن در مرحله گلدهی در تابستان 1399 از اطراف شهرستان الموت استان قزوین جمع آوری شد. در مطالعه حاضر محتوای فنل کل، فلاونوئید، ساپونین و تانن، چهار عصاره هگزانی، اتیل استاتی، متانولی و آبی که با استفاده از روش ماسراسیون تهیه شده بودند، مورد بررسی قرار گرفته است. خواص آنتی اکسیدانتی این عصاره ها نیز با استفاده از روش های DPPH، ABTS، فسفومولیبدنیوم و کیلیت کنندگی آهن و قدرت مهارکنندگی آنزیم های آلفا-آمیلاز، آلفا-گلوکوزیداز و تیروزیناز با استفاده از روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد. بر اساس نتایج به دست آمده عصاره اتیل استاتی به ترتیب با مقادیر 07/87 و 84/163 میلی گرم معادل گالیک اسید و ساپونین کوئیلاجا بر گرم عصاره دارای بالاترین مقدار محتوای فنلی و ساپونینی بود. عصاره آبی این گیاه نیز با دارا بودن به ترتیب 97/33 و 34/5 میلی گرم معادل کوئرستین و کتچین برگرم عصاره دارای بالاترین محتوای فلاونوئیدی و تاننی متراکم بود. عصاره اتیل استاتی بالاترین قدرت به دام اندازی رادیکال های آزاد ABTS، فعالیت آنتی اکسیدانتی تام، قدرت کلیت کنندگی یون فروس و قدرت بازدارندگی فعالیت آنزیم های آلفا-آمیلاز، آلفا-گلوکوزیداز و تیروزیناز را از خود نشان داد. پتانسیل بالای عصاره اتیل استاتی در خواص بیولوژیکی نظیر آنتی اکسیدانتی و ضدرادیکالی، می تواند به محتوای بالای متابولیتی آن به ویژه، ترکیبات فنولی و ساپونینی مربوط باشد. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که این گیاه منبعی غنی از متابولیت های ثانویه فعال است که بهترین حلال استخراجی برای این ترکیبات اتیل استات می باشد. نتایج این تحقیق پتانسیل احتمالی گیاه S. hypoleuca را برای استفاده های دارویی، به ویژه برای مقابله با دیابت و بیماری های پوستی تأیید کرد. Manuscript profile