زمینه: خلاقیت در موفقیت افراد، سازمان‌‌ها و جوامع از نقش برجسته‌‌ای برخوردار است. اما زمانی این نقش به‌خوبی ایفا می‌‌شود که بتوان استعداد خلاقیت افراد را از قوه به فعلیت درآورد که این خود مستلزم فراهم نمودن شرایط مناسب است. در این راستا می‌توان به رفتار‌‌های سه‌‌گانه بخل، میانه‌‌روی و اسراف اشاره کرد که تأثیر آن‌ها بر خلاقیت نامعین است. هدف: پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تأثیر رفتار‌‌های سه‌‌گانه بخل، میانه‌‌روی و اسراف بر خلاقیت انجام‌شده است. روش: با بهره‌گیری از روش‌های اکتشافی و کیفی، موقعیت نامعین تأثیر رفتارهای سه گانه بر خلاقیت بر اساس منابع معتبر موردپژوهش قرار گرفت. به‌این‌ترتیب که؛ مطالب مرتبط با تأثیر رفتارهای سه گانه بر خلاقیت استخراج شد، مطالب با محتوای یکسان و منابع متفاوت ترکیب شدند، مطالب متفاوت با منابع متفاوت در قالب تأثیر هرکدام از رفتارهای سه گانه با خلاقیت، تفکیک شدند، به مطالب هرکدام از رفتارهای سه گانه و خلاقیت، نظم و سازمان داده شد یافته‌ها: مدل حاصله از تحقیق نشان می‌دهد که رفتار‌‌های سه‌‌گانه در قالب یک پیوستار که بخل و اسراف در مقابل هم قرار داشته و میانه‌‌روی نقطه وسط آن‌‌هاست، بر خلاقیت تأثیر دارند. به این صورت که هر چه رفتار از بخل و یا اسراف فاصله گرفته و به میانه‌‌روی نزدیک‌تر شود، موجب خلاقیت بیشتری می‌‌شود. بخل در نقش سیستم بسته از طریق تفریط در رفتار (مصرف نکردن منابع در جاهای لازم یا کمتر از آستانه کفایت، کاهش ارتباطات، کاهش تنوع و فقدان تنش خلاق) موجب کاهش خلاقیت شده و اسراف در نقش سیستم باز حلقه باز از طریق افراط در رفتار (مصرف منابع در جاهای غیر لازم یا بیشتر از آستانه کفایت، افزایش ارتباطات افسارگسیخته، افزایش تنوع افسارگسیخته و فقدان تنش خلاق)، باعث کاهش خلاقیت می‌‌شود. در مقابل، میانه‌روی در نقش سیستم باز حلقه بسته منفی از طریق اعتدال در رفتار (مصرف منابع در جاهای لازم و در آستانه کفایت، ارتباطات هدفمند، تنوع هدفمند و تنش خلاق)، خلاقیت را افزایش می‌‌دهد. نتیجه‌گیری: بر اساس مدل به‌دست‌آمده می‌توان تأثیر رفتار‌‌های سه‌‌گانه بر خلاقیت را مدیریت نمود. به این شیوه که معطوف به ارتقای خلاقیت بایستی در زندگی فردی و اجتماعی از رفتارهای بخیلانه و مسرفانه فاصله گرفته و به رفتار میانه‌‌روی، نزدیک شد. Manuscript profile

زمینه: سازمان‌ها به‌منظور حفظ مزیت رقابتی و افزایش کیفیت، کارایی، اثربخشی، بقا و موفقیت بلندمدت در محیط‌های دارای تغییرات پیچیده و فزاینده، به بهره‌گیری از استعداد خلاقیت کارکنان نیاز ضروری دارند. بااین‌وجود، بهره‌گیری از خلاقیت، مستلزم سنجش، اندازه‌گیری، تحلیل و بررسی آن دارد تا از این طریق بتوان در بهره‌گیری هر چه بیش‌تر از دستاوردهای خلاقیت کارکنان به سازمان کمک نمود. هدف: این تحقیق با هدف شناسایی و تحلیل وضعیت موجود خلاقیت و ابعاد چهارگانه آن (مسئله یابی، ایده‌یابی، ارزیابی ایده‌ها و اجرای ایده‌ها) انجام‌ شده است. روش: این تحقیق از نوع پیمایشی است. به‌منظور نیل به هدف پژوهش، پرسش‌نامه تحقیق میان جامعه آماری، توزیع و بعد از تکمیل، جمع‌آوری شد. داده‌های حاصل از پرسش‌نامه‌ها، به محیط نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس منتقل و بعد از پالایش و حذف داده‌های پرت و حصول اطمینان از روایی (تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی تأییدی و روایی هم‌گرا و واگرا) و پایایی (انسجام درونی)، بر محور گزاره‌های تحقیق با استفاده از آزمون‌های تی تک نمونه‌ای و تی نمونه‌های مستقل تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد، هرچند کارکنان سازمان مورد مطالعه از خلاقیت برخوردارند و سطح خلاقیت آن‌ها از حد متوسط بیش‌تر است، اما با وضع مطلوب، فاصله دارد. هم‌چنین، نتایج تحقیق بیانگر آن است که ویژگی‌های جنسیت، وضعیت تأهل، مسئولیت (مدیر/مرئوس)، محل کار (مرکز استان/ شهرستان)، عضویت (رسمی/ پیمانی) و دانشگاه محل ‌تحصیل (دانشگاه سازمان/سایر دانشگاه‌ها)، بر خلاقیت تأثیر دارند. به‌خصوص زنان دارای کم‌ترین سطح خلاقیت و دانش‌آموختگان دانشگاه سازمان، دارای بالاترین سطح خلاقیت هستند. درضمن، بین میزان خلاقیت مدیران و مرئوسان فاصله زیادی وجود دارد. نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق درباره افزایش خلاقیت کارکنان به این ترتیب است که زنان نسبت به مردان، مرئوسان نسبت به مدیران و کارکنان مرکز استان نسبت به‌ کارکنان شهرستان، در اولویت قرار گیرند. در ضمن، برای افزایش خلاقیت در محیط سازمان، کارشناسان موردنیاز باید توسط دانشگاه سازمان تأمین شوند و عضویت افراد پیمانی به رسمی تبدیل شود. Manuscript profile

زمینه: با وجود ضرورت روزافزون خلاقیت در حیات فردی و اجتماعی بشر، هنوز هم افراد به‌ویژه مدیران درک و فهم درستی از مفهوم پیچیده و مبهم خلاقیت ندارند و در نتیجه در مدیریت کردن استعداد خلاقیت با چالش بنیادین مواجه می‌شوند و عموماً نادانسته خلاقیت را محدود می‌کنند. زیرا، نه‌تنها خلاقیت در زمرة پیچیده‌ترین رفتارهای انسانی قرار دارد، بلکه تحقیقات انجام‌شده در زمینه مفهوم خلاقیت به‌طور کلی پراکنده، ناسازگار و غیر منسجم است و بر این اساس، این تحقیقات پیشنهادهای کاربردی واضح و مشخصی برای مدیریت خلاقیت ارائه نمی‌کنند. هدف: تحقیق حاضر با هدف وحدت بخشیدن به ادبیات پراکنده و ناسازگار خلاقیت در عرصه سازمان در قالب یک تئوری در راستای مدیریت مفهوم پیچیده و مبهم خلاقیت، انجام شده است. روش: با رویکردی سیستمی- اکتشافی و بهره‌گیری از روش‌های فراتحلیل و تحلیل محتوا، 490 تحقیق مطالعه و بررسی شد که طی سال‌های 1950 تا 2012 میلادی در مورد خلاقیت انجام شده‌اند. یافته‌ها: پردازش داده‌های استخراج‌شده از تحقیقات، به اکتشاف تئوری سیستمی خلاقیت منجر شد. این تئوری بر محور سلسله مراتبی از متغیرها شامل ابعاد، عوامل، مؤلفه‌ها، شاخص‌ها و همچنین روابط حاکم بر آن‌ها به ادبیات پراکنده، نامنسجم و ناسازگار خلاقیت وحدت بخشید و بیان‌گر آن است که خلاقیت پدیده‌ای سیستمی است که متشکل از ابعاد سه‌گانه چگونگی، چیستی و چرایی است. چگونگی خلاقیت بیان‌گر ورودی‌های سیستم خلاقیت یا عوامل مؤثر بر خلاقیت است که عبارت‌اند از چهار عاملِ فردی، شغلی، گروهی و سازمانی. چیستی خلاقیت به فرایند سیستم خلاقیت اشاره دارد و شامل عوامل سه‌گانه خلاقیت فردی، خلاقیت گروهی و خلاقیت سازمانی است. چرایی خلاقیت بیان‌گر اهمیت و ضرورت است یا آنچه از سیستم خلاقیت حاصل می‌شود که عبارت‌اند از عوامل دوگانة خروجی و پیامد. نتیجه‌گیری: بر اساس سطوح چندگانه تئوری سیستمی خلاقیت (ابعاد، عوامل، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها) و روابط حاکم بر آن‌ها، می‌توان در عرصة سازمان خلاقیت را مدیریت کرد. به این‌ صورت که این تئوری به افراد و به خصوص مدیران کمک می‌کند تا با رویکردی سیستمی از سطح ابعاد، عوامل، مؤلفه‌ها تا شاخص‌ها درک کنند که خلاقیت چیست؟ چرا به آن نیاز دارند و چگونه می‌توانند آن را ارتقاء دهند؟ Manuscript profile