دانه کتان یکی از منابع تأمین کننده روغن می باشد که به دلیل میزان بالای اسید چرب ضروری امگا3 مورد توجه قرار گرفته است. در تکنولوژی استخراج روغن، تیماردهی مناسب دانه قبل از استخراج یکی از مهمترین مراحل برای تولید محصولی با کیفیت و راندمان بالا می باشد. در تحقیق حاضر به منظور مد‌‌ل‌سازی فرآیند استخراج روغن دانه‌های کتان به کمک پیش تیمار میدان الکتریکی پالسی، از شدت های 0/5، 3/5 و 6/5 کیلوولت بر سانتی‌متر و سرعت های 11، 22 و 33 دور در دقیقه پرس مارپیچی استفاده شد و میزان راندمان استخراج، اسیدیته، دانسیته، رنگ، ضریب شکست، پراکسید و اندیس اسیدی روغن استخراج شده مورد بررسی قرار گرفت. جهت پیش‌بینی روند تغییرات از ابزار شبکه‌های عصبی مصنوعی در نرم‌افزار Matlab R2013a استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت میدان الکتریکی پالسی و افزایش سرعت دورانی پرس، راندمان استخراج روغن، شاخص رنگ، دانسیته، اسیدیته و اندیس اسیدی افزایش یافت. همچنین افزایش شدت میدان الکتریکی پالسی تاثیر معنی داری بر ضریب شکست و میزان پراکسید نداشت در حالی که با افزایش سرعت پرس میزان پراکسید افزایش یافت. با بررسی شبکه های مختلف، شبکه پیش‌خور با توپولوژی 7-10-2 با ضریب همبستگی بیش از 0/9843 و میانگین مربعات خطا برابر با 0/0001 و با به کارگیری تابع فعال‌سازی لگاریتم سیگموئیدی، الگوی یادگیری لونبرگ _مارکوات و چرخه یادگیری 1000 به عنوان بهترین مدل عصبی مشخص گردید. در نهایت با توجه به نتایج مشخص شد که اعمال پیش تیمار میدان الکتریکی پالسی با شدت 6/5 کیلوولت بر سانتی‌متر و سرعت پرس 22 دور در دقیقه منجر به تولید محصول با راندمان مناسب و خصوصیات فیزیکوشیمیایی مطلوب تر گردید. Manuscript profile

با توجه به این‌که بیش از 90 درصد روغن مصرفی کشور از طریق واردات تأمین می‌شود، لذا هرگونه تحقیق در زمینه کاهش میزان این وابستگی مفید به نظر می‌رسد. در این تحقیق، اثر پیش‌تیمارهای توان و زمان ریزموج بر میزان ترکیبات فنلی، پایداری اکسایشی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی روغن گلرنگ شامل راندمان روغن‌کشی، دانسیته و اسیدیته روغن با استفاده از طرح کاملاً تصادفی در قالب آزمایش فاکتوریل 3×3 با سه سطح توان ریزموج (180، 540 و 900 وات) و سه سطح زمان ریزموج ( 90، 180 و 270 ثانیه) و در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش توان ریزموج، راندمان روغن‌کشی، اسیدیته، دانسیته، پایداری اکسایشی و فنل کل به‌طور معناداری (01/0> P) افزایش یافت. افزایش زمان ریزموج نیز منتج به افزایش راندمان روغن‌کشی، اسیدیته، دانسیته، پایداری اکسایشی و فنل کل گردید. بیشترین راندمان روغن‌کشی از دانه‌هایی به‌دست آمدکه توان و زمان ریزموج به‌کار رفته به‌ترتیب 900 وات و 270 ثانیه بود. کمترین مقدار اسیدیته روغن که بر حسب درصد اسید اولئیک اندازه‌گیری شده بود، تحت شرایطی به‌دست آمد که توان و زمان ریزموج در حداقل خود یعنی به‌ترتیب 180 وات و90 ثانیه قرار داشت. بیشینه پایداری اکسایشی (24/6 ساعت) زمانی به‌دست آمد که زمان و توان ریزموج در حداکثر مقدار خود قرار داشت. در مجموع با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان بیان نمود که استفاده از ریزموج به‌منظور تیماردهی دانه گلرنگ قبل از استخراج روغن با پرس سرد می‌تواند موجب بهبود راندمان استخراج روغن، کیفیت و افزایش ترکیبات فنلی گردد. Manuscript profile